“Cởi trói” cho đầu tư công (kỳ 1)

Đầu tư công đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia cũng như từng địa phương.

Đây vừa là nguồn lực, vừa là động lực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chính vì vậy, việc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công được coi là lực đẩy quan trọng để kích thích tăng trưởng, tạo nền tảng cho nền kinh tế bứt phá mạnh mẽ hơn.

Kỳ 1: “Vốn mồi” chưa phát huy như kỳ vọng

Đầu tư công có vai trò là “vốn mồi” để kích hoạt, huy động đầu tư từ khu vực ngoài nhà nước, góp phần khơi dậy tiềm năng to lớn trong nhân dân cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, trong thời gian qua, nguồn “vốn mồi” này dù đã góp phần dẫn dắt đầu tư, tạo ra việc làm và đảm bảo an sinh xã hội nhưng kết quả vẫn chưa như kỳ vọng.

Nhiều giải pháp quyết liệt

Với lượng vốn lớn đưa vào nền kinh tế, đầu tư công đã phát huy vai trò là động lực dẫn dắt, thúc đẩy tăng trưởng GDP. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, khi giải ngân đầu tư công tăng thêm 1% thì tăng trưởng GDP sẽ tăng thêm 0,058%; giải ngân 1 đồng vốn đầu tư công kéo theo 1,61 đồng vốn đầu tư của khối ngoài nhà nước, góp phần kích cầu kinh tế, giải quyết việc làm, phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.

Đoàn giám sát của HĐND tỉnh kiểm tra thực tế tình hình triển khai thi công Dự án nâng cấp Tỉnh lộ 2 (đoạn Km6+431 - Km22+550) tại huyện Krông Ana.

Xác định giải ngân vốn đầu tư công tác động mạnh mẽ đến đời sống của người dân và tốc độ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thời gian qua, UBND tỉnh đã chú trọng thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ nhằm tăng tỷ lệ giải ngân vốn, sớm đưa các dự án, công trình trọng điểm vào khai thác. HĐND tỉnh đã tổ chức các đoàn kiểm tra, giám sát; UBND tỉnh đã thành lập các tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Đồng thời, tỉnh cũng ban hành nhiều văn bản, chỉ thị về việc tăng cường thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư công.

Đơn cử như Chỉ thị số 03/CT-UBND, ngày 6/2/2024 về việc tăng cường thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư công năm 2024 trên địa bàn tỉnh. Chưa kể cứ định kỳ 1 tháng/lần, tỉnh tổ chức họp giao ban xây dựng cơ bản để rà soát, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc trong công tác giải ngân vốn.

UBND tỉnh cũng đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương, chủ đầu tư nghiêm túc thực hiện các chỉ thị của Trung ương, của tỉnh, triển khai những nhiệm vụ trọng tâm nhằm bảo đảm hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công được phân bổ.

Trong đó, khẩn trương triển khai kế hoạch thu tiền sử dụng đất, tiền bán đất để bảo đảm nguồn vốn đầu tư cho các công trình; đôn đốc, hướng dẫn các huyện, thị xã, thành phố trong công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư; tham mưu về công tác điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, các nội dung liên quan đến mỏ vật liệu, khoáng sản, bãi đổ thải phục vụ cho công trình, dự án.

Bên cạnh đó, chủ động phối hợp chặt chẽ với những đơn vị có liên quan tích cực thực hiện các thủ tục về công tác giải phóng mặt bằng; kịp thời hoàn thiện hồ sơ nghiệm thu đối với công trình, dự án đã hoàn thành; khẩn trương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án...

Thi công Dự án đầu tư xây dựng và mua sắm trang thiết bị cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk.

Ông Võ Ngọc Tuyên, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) cho biết, thời gian qua đơn vị đã tập trung đẩy mạnh công tác truyền thông, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương, chủ đầu tư nâng cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu.

Sở cũng đưa ra nhiều giải pháp căn cơ như tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho các dự án lớn do hai ban quản lý dự án chuyên ngành của tỉnh làm chủ đầu tư. Đồng thời, chỉ đạo những phòng, ban liên quan của Sở phối hợp với các sở, ban, ngành khác kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các dự án trọng điểm, dự án quy mô lớn trên địa bàn tỉnh.

Vẫn chưa đạt kỳ vọng

Nhờ thực hiện nhiều giải pháp, những tháng đầu năm 2024, tỷ lệ giải ngân của Đắk Lắk đã có nhiều cải thiện so với cùng kỳ năm trước.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 7/2024, tỉnh đã giải ngân được 45,9% kế hoạch vốn Trung ương giao, cao hơn bình quân chung cả nước 13,7%, đứng đầu khu vực Tây Nguyên, đứng thứ 13/63 tỉnh, thành phố và đứng thứ 17/107 đơn vị được giao thực hiện kế hoạch đầu tư công. Tuy nhiên, theo đánh giá của UBND tỉnh, tỷ lệ giải ngân trên vẫn ở mức khiêm tốn và chưa đạt yêu cầu đề ra.

Giai đoạn 2021 - 2025, HĐND tỉnh khóa X đã quyết định chủ trương đầu tư 23 dự án nhóm B sử dụng nguồn vốn ngân sách Trung ương, với tổng mức đầu tư hơn 5.277 tỷ đồng (ngân sách Trung ương gần 5.000 tỷ đồng, ngân sách địa phương hơn 277 tỷ đồng).

Đến hết năm 2023, UBND tỉnh đã bố trí hơn 2.316 tỷ đồng để triển khai thực hiện 23 dự án nhưng mới chỉ giải ngân gần 2.019 tỷ đồng (bằng 87,2% kế hoạch).

Chưa kể, trong 23 dự án này, đến nay có 3 dự án đã phải dừng thực hiện do vướng các quy định về bảo vệ danh lam thắng cảnh cấp tỉnh, vướng công tác di dời, tái định cư hay chưa lựa chọn được phương án kiến trúc tổng thể phù hợp.

Thi công Dự án Công viên Nguyễn Tất Thành (TP. Buôn Ma Thuột).

Trong năm 2023, có đến 11 dự án giải ngân không hết số vốn được Trung ương phân bổ. Sở KH-ĐT đã có báo cáo, giải trình với Bộ KH-ĐT và đề xuất kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch năm 2023 sang năm 2024. Tuy nhiên đến nay, tỉnh Đắk Lắk chỉ được phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân hơn 88,7 tỷ đồng/3 dự án từ kế hoạch vốn đầu tư ngân sách Trung ương năm 2023 sang năm 2024. Số vốn còn lại là 301,3 tỷ đồng/8 dự án chưa được Trung ương cho phép kéo dài.

Trăn trở về vấn đề này, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Võ Đại Huế cho rằng, trong khi nguồn vốn Trung ương không cho phép kéo dài, nhiều dự án lại đang thiếu vốn, đình trệ đã ảnh hưởng rất lớn đến tâm tư của người dân cũng như hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

(Còn nữa)

Kỳ 2:  Nhiều “nút thắt cổ chai”

Khả Lê