Phong vị không gian văn hóa đô thị Buôn Ma Thuột

Nhiều bạn trẻ lần đầu tiên theo những tour khám phá đến với TP. Buôn Ma Thuột đã rất ngỡ ngàng khi nhìn thấy một thành phố hiện đại không thua gì những đô thị khác.

Song đi sâu vào, người ta lại nhận ra một phong vị khác tồn tại, khi giữa những nô nức đời thường lại bắt gặp những khuôn cảnh trầm tư, lắng lọc thời gian bởi kiến trúc Êđê huyền bí. Đang say sưa với những ẩn ức thời gian như vậy, người ta lại nghe rộn ràng kiến trúc văn minh đâu đó, khi đối diện những khu đô thị mới mọc lên. Buôn Ma Thuột, vì thế chêm xen cũ và mới, chìm và nổi, bảo lưu hai chữ văn hóa đại ngàn!

Vết cũ âm trầm

Một nhóm giáo viên đến từ TP. Đà Nẵng, tìm đến dáng dấp nguyên sơ nhà dài Êđê ở buôn Akô Dhông (phường Tân Lợi) và ngạc nhiên nhận xét: Cảnh rất cũ nhưng cách làm du lịch rất mới.

Nét xưa cũ của buôn ở đây được cảm nhận mang hơi hướng lâu năm, với con đường nhỏ đi xuyên ngang và những mái nhà như trầm xuống. Yên tĩnh, như một nét văn hóa bao đời vùng sơn cước, là không gian chủ yếu trong buôn. Nhưng bước vào rồi, người ta lại nhận ra những cách thức tiếp đón, chào mừng “rất cách tân”. Có lẽ, đây là đặc điểm riêng ở người Êđê, hiếu khách nhiệt tình, đồng thời tiếp thụ ứng xử du lịch mới, khiến mỗi con người ở đây niềm nở hơn, linh hoạt hơn. Nhu cầu nào của khách đến với buôn cũng sẽ nhận được cái gật đầu đáp lễ, và lập tức được đáp ứng một cách chân thành.

Phía sau dáng dấp đô thị là cả một không gian văn hóa truyền thống được bảo lưu. (Trong ảnh: Một góc buôn Akô Dhông nhìn từ trên cao). Ảnh: Vạn Tiếp

Những người dẫn tour nói rằng, dạo khắp TP. Buôn Ma Thuột, du khách sẽ gặp rất nhiều âm hưởng văn hóa nhiệt tình hiếu khách ấy, chứ không riêng ở Akô Dhông. Đô thị cao nguyên này thật ra ẩn khuất, giấu trong dáng vẻ văn minh rất nhiều góc khuất buôn làng đáng được khám phá. Có thể kể đến những buôn Kô Siêr, Păn Lăm, Alê A, Dhăp Drông, Ea Bông… Nghĩa là bất cứ điểm đến nào ở đô thị này cũng tồn tại sắc màu văn hóa truyền thống, bền bỉ, lặng thầm.

Sức sống hiện đại

Trái nghịch với những không gian ẩn giấu ấy, Buôn Ma Thuột đang quy hoạch, định hình những khu đô thị mới, nổi bật nhất là cụm đô thị phía bắc đường vành đai phía tây. Trong vòng 5 năm trở lại đây, những dự án đô thị này được đánh giá tiêu biểu cho một tầm nhìn phát triển, một ước mơ vươn mình của TP. Buôn Ma Thuột, với cơ chế đặc thù và khát vọng thành đô thị loại 1.

Điều thú vị là theo tiến độ đầu tư, các đô thị mới này lại bám sát những chủ đề đậm chất liệu địa phương, để thể hiện phong cách đặc thù. Tiêu biểu khu đô thị Làng Cà phê Trung Nguyên (phường Tân Lợi) lấy ngẫu hứng thi vị từ hạt cà phê, mong ước trở thành một đô thị hội tụ những ý tưởng sáng tạo, cơ hội kinh doanh cà phê, định vị một thủ phủ cà phê cao cấp. Khu đô thị Ân Phú (phường Tân An) lại lấy biểu tượng Ngọn lửa Cao nguyên làm cảm hứng, ước mơ xây dựng một đô thị hiện đại thể hiện sức sống vươn lên của con người, vùng đất Tây Nguyên, với tinh thần đoàn kết và hội nhập văn hóa. Khu đô thị Eco City Premia lại lựa chọn hình ảnh Voi đại ngàn để khẳng định sức mạnh mới, hiện đại của những thế hệ tư duy sáng tạo, dáng dấp thương mại mạnh mẽ. Giữa những khu đô thị này, cũng như nhiều dự án đô thị khác đang nên hình, là một diện mạo văn hóa hiện đại, mới mẻ với những gam màu, kiến trúc cách tân, đột phá.

Xâu chuỗi thời gian

Theo các nhà tư vấn, lịch sử phát triển từ một thị xã đến đô thị loại 1 cho phép TP. Buôn Ma Thuột có được bề dày lựa chọn, duy trì tốt quan hệ văn hóa đô thị với văn hóa buôn làng bản địa. Thành phố này rất hài hòa giữa những mái nhà dài như cũ kỹ với những thế cao tầng hiện đại vươn lên. Giá trị văn hóa giao lưu ở đây là giữa cuộc sống thị dân muốn sôi nổi lại luôn tồn tại những không gian trầm lắng, hiền hòa của người nông dân canh tác đồng rẫy. Những bạn trẻ Đắk Lắk rất nhiệt tình với cái mới, say sưa với công nghệ, song nụ cười luôn hồn hậu thiết tha, chân thành do tự cung cách mỗi gia đình đã có sẵn.

Du khách chụp ảnh lưu niệm, khám phá văn hóa của người bản địa Êđê tại buôn Akô Dhông, TP. Buôn Ma Thuột. Ảnh: Vạn Tiếp

Cho nên, xâu chuỗi được thời gian văn hóa trong đô thị Buôn Ma Thuột, chính là giải pháp duy trì bền vững những giá trị tương tác, giao tiếp xã hội ở đây. Ý tưởng của các nhà quản lý, chính là điểm nhấn xâu chuỗi này. TP. Buôn Ma Thuột, vừa đề cao những tập tục truyền thống, chọn nét văn hóa lâu đời để tôn vinh, tổ chức bảo tồn, vừa nhấn mạnh những xu thế thời đại, cái không khí xã hội công nghệ mới, số hóa, sáng tạo và cách tân trong đời sống của người dân.

Nhất là giới trẻ Buôn Ma Thuột được lồng ghép những chiến dịch truyền thông văn hóa bản địa, niềm tự hào với tự nhiên thác núi, hương sắc đại ngàn, những giá trị trăm năm với vũ điệu cồng chiêng; lại quen thuộc với những biểu trưng mới, từ không gian hội nhập kinh tế, hàng hóa công nghệ cao, đến cách giao tiếp gần gũi với bên ngoài, hòa trộn văn hóa thế giới để không lạc hậu.

Những buôn làng cũ giấu mình, những đô thị mới vươn cao, tưởng xung khắc, song thật ra lại dung dị kết nối, cùng hướng đến một tầm vóc tư duy và đúc kết sức đầu tư mạnh mẽ hơn.

Phải chăng, đây chính là nét văn hóa đô thị Buôn Ma Thuột, một nét riêng tích hợp độc đáo, bền vững đến lạ lùng!

Nguyên Đức