Viết một chữ long

Giới học sĩ, và cộng đồng người Việt từ xưa đến nay, đều quan niệm năm Thìn là năm Rồng, và đã nói đến chữ “rồng” thì Hán tự được viết là “long”. Cho nên, khi chữ “long” xuất hiện trong những ký tự mới có những biểu đạt khác đi, nhận xét của nhiều người cũng sẽ phải khác đi.

Rồng phải chăng không còn nguyên nghĩa hình hài rồng nữa, và trong khát vọng đón mừng năm mới của mỗi người, chữ “long” cũng nên được hiểu, được diễn đạt hấp dẫn, hợp lý hơn?

Năm 2024, theo âm lịch, là năm Giáp Thìn, số kết hợp thứ 41 trong hệ thống đánh số can chi Á Đông, kết hợp giữa thiên can Giáp (mộc dương) với địa chi Thìn (con rồng). Thìn, nghĩa gốc chữ Hán là buổi sáng, địa chi thứ 5 trong bộ đếm Á Đông, mang ý nghĩa là phấn chấn, chỉ trạng thái che phủ của cây cối trên khắp mặt đất, khi ứng với 12 con giáp sẽ là con rồng.

Trong văn hóa phương Đông, hình ảnh rồng gắn với một sinh vật huyền thoại liên quan đến văn hóa Trung Quốc. Loài thần vật này được miêu tả có hình dạng ghép giữa rùa và cá, thân dài như rắn, có vảy, đầu giống sư tử và bốn chân có móng vuốt. Trong Hán văn, rồng được viết là chữ “long”, vẽ hình con vật ghép giữa rắn, cá sấu sông Dương Tử, sấm sét, và sức mạnh thiên nhiên. Theo đó, chữ “long” nghĩa là rồng, thể hiện biểu trưng quyền lực, sức mạnh, và sự may mắn cho người xứng đáng. Rồng cũng là hình ảnh đại diện cho vua chúa Trung Hoa; trong tiếng Trung hiện đại, cũng chỉ vào những con người kiệt xuất.

Với ý nghĩa đặc biệt đó, từ xưa đến nay, nhắc đến chữ “long”, nghĩa của rồng, đa phần mọi người đều nghĩ đến loài thần vật uy nghiêm, không ai lấy chữ “long” làm trò đùa cợt. Hình ảnh rồng, trong văn hóa, văn học, thơ ca cũng chủ đạo là hình ảnh quyền uy, đẹp đẽ. Những thư pháp gia chữ Hán khi viết chữ “long” đều cố gắng thể hiện những đường nét mạnh mẽ, sắc sảo, đi kèm những lời chúc tụng tốt lành, nghiêm trang.

Như vậy, năm Giáp Thìn 2024 được xem là năm tuổi của rồng, dự đoán sẽ là một năm thể hiện sự sung túc, mạnh mẽ, tốt đẹp; năm sẽ có những chuyển biến mạnh mẽ về quyền lực xã hội và trạng thái tâm thức của con người. Gắn với một thần vật uy nghiêm, năm Thìn sẽ được viết ra bằng chữ Long. Với văn hóa truyền thống Việt Nam, chữ Long của năm Thìn luôn được viết trang trọng.

Trong hoạt động chuẩn bị mừng đón năm mới 2024 của người Trung Quốc được ghi nhận với một chữ Hán ghép bởi 3 chữ “long”. Đây là chữ đã có từ lâu, một dạng dị thể văn tự, được các sách cổ như Thuyết Văn Giải tự, và Khang Hy tự điển chú giải ghi nhận như một biến thể của chữ long. Âm đọc Hán Việt của chữ này, là “lũng”, nghĩa là dáng uốn khúc, biến đổi của rồng, thể hiện sự thay đổi linh hoạt, ảo diệu của loài rồng.

Cạnh chữ này, một số câu chúc mừng năm mới 2024 cũng được viết với một chữ khác, do hai chữ “long” tạo thành. Âm đọc Hán Việt của chữ này là “đạp”, có nghĩa là song long (hai con rồng), hoặc là dáng bay của con rồng. Chữ này cũng có xuất hiện trong văn tự Nhật Bản, nghĩa là dáng rồng bay, hoặc dáng sợ hãi (bởi sự uy nghiêm). Chữ viết có hai chữ “long” này cũng được xuất hiện trong văn tự Hán cổ, cũng là một dạng dị thể biến thiên của chữ “long”.

Điều đáng suy nghĩ, là sự lựa chọn những chữ “long” biến thể, thay thế cho chữ “long” truyền thống chỉ có một bộ thủ long (16 nét, nghĩa là rồng). Rõ ràng giới tri thức văn hóa Hán học đang hướng đến những ý nghĩa mới trong việc tổ chức đón mừng năm mới 2024, như một sự đánh dấu thay đổi quan trọng, thực hiện những yêu cầu hợp tác phát triển khác đi.

Chữ “long” nguyên bản vẽ hình một con rồng uốn lượn để bay lên cao. Chữ “đạp”, chữ “lũng” biến thể, gắn với hình ảnh hai con rồng cùng bay lên, ba con rồng có hướng vận động như nhau. Đó chính là biểu tượng tinh thần hợp tác, mạnh dạn thay đổi, làm mới suy nghĩ và nhận thức của mỗi người. Kể cả những người thủ cựu nhất, khi đối diện những chữ “long” thay đổi này, hoàn toàn không phải chữ mới mẻ, song cũng là một tinh thần mới mẻ, độc đáo và hợp lý hơn.

Với năm Rồng, viết một chữ Long, ấy là điều cầu chúc cho năm mới an khang, sung túc, may mắn. Năm mới vận vào một chữ “long” lại có hai con rồng, và mở rộng ba con rồng, ấy là điều mong cầu ứng vào tinh thần hợp tác phát triển, thay đổi tích cực bối cảnh hiện tại để hướng đến tương lai tươi sáng hơn.

Thụy Bất Nhi