Chuyện về một vùng đất địa linh nhân kiệt (Kỳ 3)

Kỳ 3:  Những nữ pháo binh Ngư Thủy

Xã ven biển Ngư Thủy của huyện Lệ Thủy cũ, nay thuộc xã Sen Ngư (tỉnh Quảng Trị) là một địa chỉ đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Câu chuyện về Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy nơi đây đã trở thành huyền thoại…

Bà Trần Thị Huân, nữ dân quân pháo binh năm xưa nay tuổi đã cao nhưng vẫn khá nhanh nhẹn, hiện bán tạp hóa trước cổng chợ Ngư Thủy. Được hỏi chuyện, bà Huân vui vẻ: “Vâng, tui đúng là Trần Thị Huân, hồi trẻ là nữ dân quân Ngư Thủy…”.

Bà Huân kể: “Năm 1967, khi chiến tranh chống Mỹ ngày càng ác liệt, trên trời thì máy bay ném bom, dưới biển thì tàu chiến bắn pháo vào. Nhận thấy tình hình căng thẳng, cấp trên đã có kế hoạch mới. Ông Trần Sự, Tỉnh đội trưởng Tỉnh đội Quảng Bình đề xuất cần tổ chức một đơn vị nữ dân quân pháo 85 ly để đối phó với tàu chiến Mỹ thường xuyên bắn phá vào vùng biển Lệ Thủy. Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy thành lập vào ngày 20/11/1967, lúc đầu có 37 người cả thảy, chị Ngô Thị The là đại đội trưởng đầu tiên. Bởi lúc ấy nam giới hầu như ra trận cả, ở nhà hầu như chỉ có phụ nữ nên đơn vị chỉ có các chị em. Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh mà”.

Bà Trần Thị Huân, nguyên đại đội trưởng Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy kể chuyện chiến đấu.

Dưới sự chỉ huy của đại đội trưởng Ngô Thị The và chính trị viên Trần Thị Thản, chỉ sau mấy tháng thành lập, các nữ dân quân pháo binh đã lập chiến công. Ngày 7/2/1968, khi phát hiện tàu chiến Mỹ cách bờ biển khoảng 13 km, các nữ chiến sĩ cho nổ súng; 48 viên đạn pháo lao đi, tàu chiến Mỹ bị bắn cháy. Chỉ trong vòng hơn 3 tháng, đơn vị đã 3 lần bắn cháy tàu chiến Mỹ, tiếng tăm vang dội.

Khi nghe tôi hỏi hồi ấy chị em có sợ không, bà Huân cười đáp: “Lúc đầu cũng bỡ ngỡ, hơi ngại một tí nhưng không ai sợ cả. Riêng tôi được huấn luyện 4 tháng tại trường pháo binh Sơn Tây cùng với một số chị em, nhưng lắp đạn thì không hiểu sao lại hồi hộp, chắc là yếu tim”. Tôi cười hỏi vui: “Bà yếu tim mà cấp trên cho làm đại đội trưởng?”.

Bà Huân từ tốn: “Vâng, tôi làm đại đội trưởng khi mới 17 tuổi (năm 1972) cho đến khi đơn vị giải thể năm 1977, lúc đó quân số là 91 người. Mình được tổ chức giao nhiệm vụ chỉ huy cũng lo lắm, bởi toàn đại đội gồm 3 trung đội với 4 khẩu pháo nên phải cố gắng hết mình trong chỉ huy chiến đấu để chị em yên tâm, tin tưởng. Tôi nhớ có lần vào năm 1972 bom Mỹ ném xuống loại chi lạ lắm, nó cắt ngang khẩu pháo của chúng tôi như cắt chuối rồi hất tung ra tận ngoài biển. Dù ác liệt nhưng không ai run sợ. Lúc đó không ai nghĩ chi hết ngoài việc phải cố gắng hết sức hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Ngoài việc chiến đấu, chị em còn tăng gia sản xuất, rồi hát ca văn nghệ nên cũng vui lắm, quên cả đạn bom chết chóc. Cũng thật may mắn suốt 6, 7 năm trời chiến tranh ác liệt như thế mà đại đội chúng tôi chỉ có người bị thương vì bom Mỹ, chứ không ai hy sinh”.

Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang năm 1970, tất cả nữ chiến sĩ của đơn vị đều được tặng huy hiệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nhiều vị lãnh đạo trong và ngoài nước như Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro… đã về thăm và động viên các nữ pháo binh Ngư Thủy. Bà Huân nhớ lại: “Bộ trưởng Ngoại giao Xuân Thủy cũng về thăm và sáng tác luôn 4 câu thơ tặng chị em. Tui vẫn còn nhớ: “Chiều nay Xuân Thủy thăm Ngư Thủy/ Trời biển mênh mông đất Quảng Bình/ Giặc Mỹ hay đâu cồn cát trắng/ Anh hùng toàn những gái xuân xanh”.

Tượng đài nữ pháo binh Ngư Thủy.

Năm 1969, đoàn làm phim của Xưởng phim tài liệu Trung ương do đạo diễn Lò Văn Minh đã thực hiện bộ phim “Những cô gái Ngư Thủy”. Bộ phim công chiếu đã tạo tiếng vang lớn bởi tái hiện chân thực và sinh động về những nữ chiến binh anh hùng ở vùng biển Lệ Thủy - Quảng Bình.

Đến năm 1997, đạo diễn Lê Mạnh Thích và nghệ sĩ quay phim Nguyễn Thước quay lại vùng biển Ngư Thủy để xem những nữ chiến binh anh hùng lúc trước bây giờ ra sao. Họ lăn lộn thực tế và hoàn thành bộ phim “Trở lại Ngư Thủy”, phản ánh thực tế là vùng biển Ngư Thủy vẫn nhọc nhằn, người ở đây vẫn vất vả, lam lũ. Vùng quê Ngư Thủy vẫn “ba không”: không điện, không đường và thiếu nước ngọt; những nữ chiến sĩ pháo binh năm xưa đã lớn tuổi, ốm đau, thương tật, không có chồng con nương tựa… Bà Trần Thị Huân lại kể: “Sau khi phim chiếu một thời gian, chị em được mời ra Hà Nội gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bác Giáp ân cần nói với chị em chúng tui: “Các cháu yên tâm, rồi sẽ có điện, có đường…”. Và quả thực, vùng biển Ngư Thủy sau này đã có nhiều đổi thay rõ rệt…”.

Kỳ 4: Hò khoan Lệ Thủy bên dòng Kiến Giang

Phạm Xuân Dũng