Nhớ sông

Tiếng gọi “ơi đò” chợt vang lên đã đưa tôi về bến cũ ngày xưa. Tôi thả bước ra phía bờ sông. Con sông chảy qua làng, vẫn mang nặng phù sa, uốn một nét mềm mại nên thơ.

Tôi thầm lặng men theo từng kỷ niệm, này là bãi bồi ngút ngát màu xanh của bắp, của khoai, này là con đê trườn đi trong sương mù, những cụm cỏ non nhủ mầm dưới nắng sớm, này là vạt lau ken dày, vươn ngọn trắng ảo mờ lẫn cùng bóng hoàng hôn, này là cánh đồng lúa mênh mông, xấp xoãi những bóng cò trắng đang bay về núi xa.

 Tôi gặp bác nông dân lúi húi bên ruộng lúa đang độ làm đòng. Bác nghỉ đưa đò hơn mười năm nay, từ khi chiếc cầu kiên cố được xây dựng, nối hai dải đất, thuận tiện cho việc đi lại của người dân. Tôi đứng dưới tán cây bằng lăng cuối mùa hoa sắp vãn, sắc tím bời bời, đậu đầy lối đi. Dòng sông vẫn êm đềm trôi, con sóng trần tình bao nhịp nhớ thương, chở bao thăng trầm qua xóm làng, qua biền bãi, hắt lên những phận đời bao vui buồn, lo nghĩ. Vốc một nhúm cát nóng rang, chạnh lòng nhớ lại những ngày gió Lào bỏng rát. Tôi giẫm phải mấy vết phèn khô cong nơi trũng đọng, để quay quắt về những trận lũ điên cuồng, những mùa mưa dầm rả rích không thôi.

Minh họa: Trà My

 Con sông đã gánh mang và lưu giữ trong lòng bao huyền tích về một vùng quê, bao tâm trạng của những con người sinh ra và lớn lên ở đấy, để khi đi xa vẫn bồi hồi, lưu luyến. Nhìn qua bên kia cù lao, thấy ngăn ngắt một màu xanh của tre, của hoa màu vòng quanh như cánh cung khổng lồ. Chỉ cách nhau con lạch do dòng sông quặn mình rẽ ngoặt vào trận lũ năm xưa, nối với phố xá đông vui bằng một con đường nhỏ, hai bên lau sậy um tùm mà cù lao vẫn giữ được nguyên trạng của linh hồn lặng lẽ từ thuở khai sinh. Tôi đã từng qua bên đấy, gặp những cư dân sinh sống bình yên dưới những nếp nhà. Họ canh tác hoa màu trên những bãi bồi, họ vỡ hoang từng mảnh đất từ những triền lau xâm lấn. Qua năm tháng dài dặc, qua thời chiến tranh khói lửa, qua bao đổi thay, người dân cù lao vẫn bền bỉ, yêu thương và gắn bó với cuộc sống giữa bao la con nước.

Một chiều thảnh thơi hiếm hoi trong chuỗi ngày với bao lo toan công việc và gia đình, tôi đi dọc con đường rộng rãi mới mở ven sông. Con đường mang tên quần đảo thân yêu của Tổ quốc. Con đường được trồng nhiều hoa và những tiểu cảnh nối dài. Tôi thấy lòng nhẹ nhõm trước khung cảnh tươi mới của quê hương. Nhận ra con sông hiền hòa vốn dĩ đã lắng đọng trong sâu thẳm lòng mình những giai đoạn bi hùng của lịch sử, gợi khơi trong niềm nhớ miên man về khởi nguồn của nó, về hành trình hướng biển. Nhìn ngắm kỹ mới phát hiện con sông luôn đổi thay trang phục theo bốn mùa và luôn trầm tích trong lòng những ngọt ngào, đắm say của xứ sở. Một bến nước xôn xao dưới bóng cây mùa hè, vài con đò cắm sào nghỉ ngơi, điệu hò miên man, trôi êm đêm trăng. Cả những nhọc nhằn của những người cào don, đánh cá phía cuối dòng sông... Ấy là điều dung dị, thiết thân có phần ưu tư nhưng lại lan tỏa được ý niệm về một vùng sông nước, nuôi dưỡng được cốt cách và tâm tình của người dân nơi đây.

Tôi đã từng thức cùng sông trong một đêm trăng, lắng nghe từ xa xưa tiếng hò vang vọng cùng tiếng dầm khua nhịp đuổi cá. Ngàn lau trắng phơ phất. Cù lao ẩn mình giữa bóng tối thâm u. Tất cả dội lắng vào tâm tư những gì gắn bó, khó buông rời. Lặng thầm đi trong niềm nhớ, nhìn con nước liu riu, từng đợt sóng vỗ nhẹ vào bờ mà thốt lên rằng: chảy đi sông ơi!

Sơn Trần