Hoa giấy mùa hè…

Cuối tháng Năm, tiến gần hạ chí, đỉnh điểm của hạ. Trời cao xanh. Nắng rực vàng: long lanh buổi sớm, lấp lóa ban trưa, ruồm ruộm xế chiều.

Hoa cỏ đa phần "sợ" nắng rũ rượi thu mình. Duy nhất một loại hoa hễ đất trời càng oi nắng càng mừng, lũ lượt đơm hoa, vắt kiệt mình để đơm hoa. Lớp này tàn thay ngay lớp khác. Hối hả, vội vàng như sợ… ngày mai hết nắng: hoa giấy!

Mùa này đi đâu cũng gặp hoa giấy. Nhìn quen mắt tới mức tưởng như chúng là giống hoa bản địa. Trồng cảnh có. Trồng làm rào giậu có. Mọc hoang có. Dễ nhận biết từ xa bởi cái sắc độ rực rỡ, sắc điệu phong phú: đỏ, tím, cánh sen, vàng, trắng, cam; hoa to, hoa bé, hoa lỡ… Màu nào, cỡ nào cũng gây ấn tượng bởi tính tập trung, cô đọng, trùng điệp của hoa.

Bảo “tưởng như hoa bản địa” là bởi thực chất hoa giấy có nguồn gốc tận Nam Mỹ, tên khoa học: Bougainvillea, thuộc họ Hoa phấn (Nyctaginaceae). Có tên khoa học như trên là do hoa giấy được viên đô đốc hải quân Pháp Louis Antoine de Bougainville phát hiện ra tại Brazil năm 1768 và lần đầu tiên mô tả cho người châu Âu. Và, cũng không lâu la, loài hoa độc đáo của xứ sở Samba đã chinh phục được cảm tình của người yêu hoa, được di thực trồng khắp các lục địa Âu, Á!

Loài hoa ấy quen mà lạ. Bảo quen là do… thấy nhiều thành quen. Nhưng hiểu hoa thì mới biết rằng hoa rất lạ! Nhìn hoa giấy bò hàng rào, leo giàn, vắt vẻo ban công, không ai không lập tức xác quyết cây thuộc dòng thân thảo. Nhưng, kì chưa, cứ thử chiêm ngưỡng một chậu, một thân hoa giấy được chăm sóc, cắt tỉa kiểu bonsai thì mới thấy cây đúng… thân mộc mười mươi! Dáng vươn cao, cội gốc to bạnh u nần, vỏ cây xám mốc, nứt nẻ hệt những thân cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên rừng!

Minh họa: Trà My

Thêm một chuyện lạ nữa nơi loài hoa giấy: cái mà ta gọi “hoa” thực ra không phải… hoa! Hoa đích thực chỉ có phần giữa (3 đóa nhỏ xíu, vươn cao, nở ra cánh trắng mà ta quen gọi là nhụy). Còn phần “hoa” sắc màu lộng lẫy cho ta thưởng ngoạn kia thực chất là… đài hoa hay còn gọi là lá bắc. Tùy giống loại, mỗi cụm 3 hoa trắng bé tí kia sẽ được bao quanh bằng 3 hay 6 lá bắc. Các lá bắc này có hình dạng lá nhưng lại mỏng và hơi trong mờ giống như… giấy, màu sắc sặc sỡ. Có lẽ, cái tên “hoa giấy” cũng từ đấy mà ra…

Vẫn chưa hết chuyện lạ về loài hoa giấy. Chúng là một trong số những loài thực vật hiếm hoi có khả năng ra hoa đến… hai màu trên cùng một cây. Không phải hoa ghép (nếu ghép, người ta có thể tạo một cây đến 3, 4, thậm chí 5 màu); đây là hai màu “zin” ra thẳng từ một cây. Dân chơi hoa gọi: bông giấy hai màu hoặc bông giấy trắng – đỏ. Hình như giống hoa này là kết quả của sự lai giống tự nhiên giữa hai loài hoa giấy trắng và đỏ. Nhưng điều lạ nhất là tính trạng lai này lại không ổn định. Bằng chứng là nếu ta đem nhân giống vô tính (giâm cành) từ cây hoa lai trên thì kết quả trên thế hệ con sẽ rất… trời ơi: cây ra hoa trắng – đỏ đã đành, đằng này có cả cây ra toàn hoa trắng và cây toàn hoa đỏ!

Tôi yêu hoa giấy. Yêu cả cái lạ lẫn quen. Yêu cả cái nền nếp lẫn dại hoang của loài hoa. Loài hoa đã gắn bó cùng tuổi thơ tôi từ một giàn ven sân bốn mùa rực đỏ. Cái màu đỏ chói chang đơm trên ngun ngút nền xanh.

Y Nguyên