Chạnh lòng khi nhà dài rời buôn

Đến hai buôn Briêng A, B ở xã Êa Knuếc (huyện Krông Pắc), mừng vui khi thấy nhiều ngôi nhà trệt, nhà xây cấp 4 khang trang, hiện đại mọc lên, nhưng cũng buồn mênh mang khi đang vắng bóng dần những ngôi nhà dài truyền thống Êđê...

Gia đình ông Y Nguyên Kbuôr (buôn Briêng B) đang xây một ngôi nhà cấp 4 mới, sau khi đã bán đi ngôi nhà dài truyền thống. Ông Y Nguyên tâm sự: “Khi quyết định bán đi ngôi nhà dài đã gắn bó với con cháu trong gia đình mấy chục năm nay, mình buồn lắm, tiếc nuối như mất đi một thành viên quan trọng trong gia đình. Cả nhà phải tạm tránh đi nơi khác, để không phải tận mắt chứng kiến cảnh ngôi nhà khi bị gỡ ra từng khúc gỗ, từng đòn nóc, từng cột trụ đã che chở gia đình mấy chục năm nay. Buồn vậy, nhưng buộc phải bán bởi ngôi nhà đã xuống cấp, mục nát, không bảo đảm an toàn khi mưa đến, gió về...’’.

Cũng đã có người hỏi mua nhưng ông Y Khoan Niê (buôn Briêng B) băn khoăn, chần chừ liệu có nên bán hay không. Ngôi nhà dài của gia đình ông cũng đã hư hỏng, xuống cấp trầm trọng, nhưng trong nhà dài truyền thống ấy, ngoài những kỷ niệm của bao thế hệ còn có cả những tài sản quý giá như chiếc giường Jhưng, chiếc trống Hgơr, những ché rượu cần, bộ chiêng, nồi đồng… Những báu vật vô giá ấy, nếu không còn nhà dài thì giá trị của nó sẽ mất đi và cũng không có ý nghĩa truyền thống của gia đình ông nữa.

Một ngôi nhà dài ở buôn Briêng B.

Hiện hai buôn Briêng A, B có tổng số 20 ngôi nhà dài truyền thống thì có 9 ngôi nhà đã được bà con dựng lại theo kiểu nhà dài cách tân. Phần lớn những ngôi nhà dài trong buôn hiện trong tình trạng cũ nát, hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng song phần lớn các gia đình có hoàn cảnh khó khăn nên không có điều kiện sửa chữa. Việc dựng lại nhà dài mới tốn rất nhiều kinh phí, công sức và cũng không có sẵn nguyên vật liệu. Vì vậy nhiều gia đình sẵn sàng bán đi những ngôi nhà dài truyền thống đã gắn bó với mình suốt mấy chục năm qua để xây dựng lại những ngôi nhà xây kiến trúc hiện đại.

Trưởng buôn Y Huê Êban giãi bày: “Việc bán nhà dài như hiện nay thì chúng tôi rất khó mà can thiệp vào, bởi đó là tài sản riêng của các gia đình. Họ bán đi cũng xuất phát từ những nguyên nhân khách quan khác nhau của từng nhà, nên ban tự quản, chi bộ buôn chỉ có thể tuyên truyền, vận động bà con nâng cao ý thức trong việc giữ gìn những ngôi nhà dài truyền thống...".

H’Diăk Ayun