Cần phát hiện và điều trị sớm vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Vàng da sơ sinh là hiện tượng vàng da sinh lý thường gặp ở trẻ trong vòng 2 - 7 ngày sau sinh. Trẻ bị vàng da sinh lý vẫn ăn ngủ bình thường và bệnh sẽ tự khỏi, không cần điều trị.

Tuy nhiên, trẻ bị vàng da bệnh lý nếu không phát hiện và điều trị kịp thời thì có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh (hay còn gọi là vàng da nhân) mà hậu quả là trẻ sẽ bị tử vong hoặc bị bại não suốt đời.

Sau khi sinh con được 4 ngày thì chị Trần Thị Tâm (xã Hoà Thuận, TP. Buôn Ma Thuột) được xuất viện về nhà. Đến ngày thứ sáu sau sinh, chị đưa con ra ngoài phơi nắng thì phát hiện da cháu bị vàng. Ngay sau đó, chị Tâm đã đưa con đến Khoa Hồi sức cấp cứu nhi và nhi sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên để khám thì được bác sĩ chẩn đoán con chị bị bệnh vàng da. Sau hai ngày chiếu đèn, tình trạng vàng da của con chị Tâm được cải thiện.

Bác sĩ CKII Nguyễn Đức Toàn, Khoa Hồi sức cấp cứu nhi và nhi sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cho biết, hiện khoa đang điều trị cho 40 trẻ sơ sinh, trong đó khoảng 50% trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý. “Phần lớn trẻ sơ sinh có biểu hiện vàng da trong vòng một tuần sau khi ra đời. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, xảy ra do các hồng cầu của thai nhi bị phá hủy để được thay thế bằng hồng cầu trưởng thành. Khi hồng cầu bị vỡ, một lượng lớn bilirubin, một chất có sắc tố màu vàng được phóng thích vào máu, làm cho trẻ bị vàng da. Với vàng da sinh lý, lượng bilirubin ở giới hạn thấp. Trong vòng 7 - 10 ngày sau sinh, bilirubin sẽ được đào thải hết qua phân và nước tiểu nên không gây ảnh hưởng gì tới sức khỏe của trẻ. Còn với vàng da bệnh lý, lượng bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, khiến gan không đào thải kịp, bilirubin có nguy cơ thấm vào não (vàng da nhân) gây tổn thương não không hồi phục được. Tình trạng này rất nguy hiểm, có thể làm cho trẻ bị hôn mê, co giật, dẫn đến tử vong hoặc di chứng nặng nề về thần kinh vĩnh viễn”, bác sĩ Toàn thông tin.

Phụ huynh đưa trẻ bị vàng da bệnh lý đến chiếu đèn tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên.

Theo các bác sĩ chuyên khoa nhi sơ sinh, nguyên nhân gây vàng da bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh có thể do bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu, như: thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, bệnh thalassemia, nhiễm trùng, xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, nhiễm vi rút bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh như: teo đường mật, giãn đường mật. Bệnh vàng da rất dễ nhận biết bằng mắt thường, nơi có đủ ánh sáng. Các dấu hiệu nhận biết bệnh vàng da ở trẻ em có thể chia thành các mức độ sau: ở mức độ nhẹ, da trẻ hơi vàng ở mặt, thân mình, trẻ vẫn bú tốt, triệu chứng vàng da xuất hiện muộn thường là sau ngày thứ ba sau khi sinh. Ở thể nặng, da trẻ có màu vàng sậm, lan xuống tay, chân; trẻ bú kém hoặc bỏ bú; triệu chứng vàng da xuất hiện sớm, trong vòng 1 - 2 ngày sau sinh. Thường thì những trẻ sinh non, sinh ngạt hoặc bị nhiễm trùng dễ bị vàng da nặng.

Cha mẹ cần chú ý theo dõi sát tình trạng vàng da của con mình, đặc biệt lưu ý khi thấy trẻ có các biểu hiện: bú ít hơn một nửa so với bình thường, nước tiểu trong, phân bạc màu, trẻ ngủ nhiều, vàng da lan đến bàn tay, bàn chân và kéo dài trên 15 ngày thì cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế điều trị kịp thời để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Trường hợp vàng da nhẹ, tức vàng da sinh lý, có thể điều trị tại nhà bằng cách tắm nắng mỗi sáng vào khoảng 7 đến 9 giờ sáng, nên cởi bớt quần áo của trẻ cho trẻ tắm nắng dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp sao cho tia nắng mặt trời chiếu đến toàn bộ cơ thể của trẻ. Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày vì sữa mẹ giúp đào thải nhanh bilirubin qua đường tiêu hóa. Hằng ngày, cần theo dõi mức độ tiến triển vàng da của trẻ, theo dõi liên tục trong vòng 7 - 10 ngày sau sinh.

Mỹ Hạnh