Hiểu đúng về điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng methadone

Methadone là chất tổng hợp dùng để điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện qua đường uống, có cơ chế hoạt động khá đặc biệt, là lấp đầy các thụ cảm thể khiến cho ma túy (heroin) không còn cơ hội gắn vào tế bào não để gây ra cảm giác phê sướng như trước, giúp người nghiện giảm hoặc mất cảm giác thèm nhớ thuốc, giảm tần suất sử dụng và tiến tới ngừng sử dụng, giảm tử vong do sốc thuốc và giảm lây truyền HIV, viêm gan B, C và nhiều lợi ích khác.

Điều trị bằng thuốc thay thế methadone ở người nghiện các chất dạng thuốc phiện là một trong những biện pháp đơn giản, rẻ tiền và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hiểu sai rằng methadone là thuốc cắt cơn nghiện ma túy và rất đắt tiền.

Thực chất, methadone không phải là thuốc cắt cơn, thuốc điều trị ngắn ngày mà là thuốc điều trị duy trì. Trong điều trị methadone có rất nhiều giai đoạn từ khởi liều, dò liều, điều chỉnh liều, duy trì đến ngừng điều trị. Vì vậy, phương pháp này đòi hỏi phải có quá trình điều trị lâu dài. Các chuyên gia đều khuyên người bệnh không nên sốt ruột cắt ngắn chương trình hoặc ngừng điều trị. Nếu tuân thủ điều trị, bệnh nhân có thể dần giảm liều, tiến tới ngừng sử dụng methadone và dễ dàng hòa nhập cộng đồng.

Trước đây, việc đăng ký tham gia chương trình điều trị bằng thuốc thay thế methadone ở người nghiện các chất dạng thuốc phiện rất phức tạp với thủ tục rườm rà. Nhưng hiện nay, thủ tục đã đơn giản đi rất nhiều. Người có nhu cầu tham gia chương trình uống methadone chỉ cần đến cơ sở điều trị methadone đăng ký, kèm theo bản sao căn cước công dân là được vào chương trình.

Mỗi bệnh nhân khi đến các cơ sở điều trị methadone đều được giáo dục nhóm để truyền thông cho bệnh nhân và người nhà hiểu được mục đích của việc điều trị là điều trị lâu dài, cùng với quyết tâm của người bệnh sẽ đem lại hiệu quả. Đặc biệt, phương pháp điều trị này dùng được cho cả người nhiễm HIV.

Bác sĩ khoa PC HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) tư vấn bệnh nhân tham gia điều trị nghiện chất bằng methadone.

Tham gia điều trị, bệnh nhân có đóng phí nhưng số tiền rất ít (tại cơ sở Khoa Phòng, chống HIV/AIDS – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh là khoảng 4.500 đồng/ngày) nhưng lợi ích của nó đem lại rất nhiều, như giảm các hành vi phạm tội, giảm chi phí xã hội do nghiện ngập, chi phí thấp so với các chương trình khác, thậm chí còn có hiệu quả tích cực trong phòng ngừa lây nhiễm HIV do thuốc dùng đường uống không phải tiêm chích.

Methadone là thuốc thay thế thuộc nhóm opioid, nếu đang uống methadone mà ngừng đột ngột hoặc bỏ sẽ có dấu hiệu của việc ngừng đột ngột thuốc opioid như khó chịu, mệt mỏi. Khi xuất hiện hội chứng với những biểu hiện này, nhiều người nghĩ đó là nghiện methadone, nhưng thực tế không phải. Methadone là thuốc thay thế của các chất dạng thuốc phiện nên nó cũng có tác dụng phụ của chất thuộc nhóm opioid như khô miệng, táo bón, toát mồ hôi…

Khi một bệnh nhân mới đến sẽ được tư vấn và khởi liều, ở giai đoạn đầu có thể có những tác dụng phụ của thuốc. Tuy nhiên sau thời gian dò liều, bệnh nhân bước vào giai đoạn duy trì (khoảng 3 tháng sau) thì sẽ dần ổn định. Bệnh nhân sẽ được tư vấn giảm các tác dụng phụ bằng cách uống thêm nước, ăn nhiều rau xanh, thường xuyên tắm rửa, mặc quần áo thoáng mát...

Nguyễn Công Thành