Báo động gia tăng tình trạng sinh con ở trẻ vị thành niên

Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Đắk Lắk, tỷ suất sinh con ở người vị thành niên trên địa bàn tỉnh đang ở mức cao, gia tăng theo từng năm.

Cụ thể, năm 2021 là 7,2‰, năm 2022 là 8,7‰ và năm 2023 là 8,6‰. Trong 6 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ trẻ vị thành niên mang thai là 3,6%; tỷ lệ trẻ vị thành niên phá thai là 1,5%, đều tăng so với cùng kỳ năm 2023.

Vị thành niên là trẻ ở độ tuổi từ 10 - 19 tuổi. Trẻ vị thành niên phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản; xuất hiện nhu cầu tình dục song lại chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục.

Không ít trẻ vị thành niên còn thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai; dễ phát sinh quan hệ tình dục không chuẩn bị, không mong muốn, quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân.

Đồng thời, trẻ ở lứa tuổi này chưa được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, nhiều bậc cha mẹ chưa quan tâm về việc giáo dục giới tính, chăm sóc sức khỏe sinh sản cho con em… dẫn đến nguy cơ mang thai ngoài ý muốn rất cao và để lại nhiều hệ lụy trong tương lai.

Làm mẹ ở tuổi vị thành niên khiến trẻ chịu nhiều hệ lụy như bỏ dở học hành, con sinh non ốm yếu, suy dinh dưỡng. Ảnh: Quang Nhật

Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh, Phó Trưởng Khoa Sức khỏe sinh sản (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) cho biết, trẻ ở tuổi vị thành niên mang thai, sinh đẻ sẽ gặp nhiều khó khăn và áp lực, có rất nhiều nguy cơ nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi.

Về sức khỏe, người mẹ ở tuổi vị thành niên khi mang thai dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, thai lưu, bất tương xứng thai khung chậu, tâm lý sợ hãi, trầm cảm và tăng can thiệp thủ thuật/phẫu thuật khi sinh. Đồng thời, tỷ lệ trẻ em sinh ra có nguy cơ bất thường cao, nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng nên hay ốm đau, thậm chí bệnh tật khiến chi phí cho khám chữa bệnh nhiều hơn...

Quá trình quan hệ tình dục không an toàn còn dễ khiến trẻ vị thành niên mắc nhiều căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như: giang mai, sùi mào gà, HIV, viêm gan B, nhiễm HPV có nguy cơ gây ra ung thư cổ tử cung...

Đáng lo ngại nữa là, khi mang thai ngoài ý muốn, trẻ vị thành niên có xu hướng đến những địa chỉ dịch vụ phá thai không an toàn để bỏ thai, dễ gây ra những biến chứng nặng nề ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng sinh sản về sau, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.

Về mặt kinh tế – xã hội, người ở tuổi vị thành niên khi mang thai, sinh nở sẽ phải gián đoạn việc học hành, ảnh hưởng đến tương lai. Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.

Chăm sóc con vừa mới sinh tại bệnh viện, chị N.T.H. (trú huyện Cư Kuin) tâm sự: Con gái chị năm nay vào lớp 11. Khoảng vào đầu năm học lớp 10, chị thấy con có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn.

Tuy nhiên, nghĩ con đi học về mệt nên chị không chú ý nhiều. Sau đó vài tháng, con gái ăn uống tốt, tăng cân nhẹ, người hơi tròn trịa, chị lại nghĩ bé tăng cân do ăn nhiều. Đến khi thấy bụng bé to bất thường, chị đưa con đi siêu âm thì tá hỏa khi bác sĩ kết luận con gái chị đang mang thai ở tháng thứ 8. Lúc này con gái mới thú nhận là có quan hệ với người yêu, bản thân cháu cũng không biết mình mang thai.

“Nhìn con mình đang là đứa trẻ ngây ngô, chưa biết gì các kiến thức mang thai, sinh con, giờ đã phải làm mẹ, gia đình ai cũng đau lòng. Bây giờ, cháu phải tạm nghỉ học để sinh con. Gia đình tính cho cháu nghỉ học một năm, sau đó sẽ cho cháu đi học lại, đồng thời hỗ trợ cháu chăm sóc, nuôi dưỡng con của mình và khích lệ, an ủi để cháu có tinh thần ổn định sau sinh”, chị N.T.H. chia sẻ.

Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh khuyến cáo, để hạn chế tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường – gia đình – xã hội trong việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục các vấn đề về giới tính, quan hệ tình dục, chăm sóc sức khỏe sinh sản cho trẻ, giúp các em biết cách tự chăm sóc sức khỏe, được trang bị kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi tâm sinh lý, biết cách để tránh bị lạm dụng tình dục.

Cùng với đó, xây dựng và thực hiện các mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thân thiện cho người ở tuổi vị thành niên, bảo đảm trẻ có thể tiếp cận các mô hình tại nhà trường, cộng đồng. Tạo ra các chương trình có không gian an toàn cho các trẻ em gái gặp gỡ nhau và gặp gỡ các cán bộ tư vấn, và là nơi các em có thể tiếp cận được với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản...

Phương Nhiên