Bỏ điều trị methadone gây tái nghiện ma túy

Methadone là chất tổng hợp dùng để điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện (CDTP) qua đường uống.

Cơ chế hoạt động của methadone khá đặc biệt, là lấp đầy các thể thụ cảm khiến cho heroin không còn cơ hội gắn vào tế bào não để gây ra cảm giác phê sướng như trước, giúp người nghiện giảm hoặc mất cảm giác thèm nhớ heroin. Thuốc có tác dụng làm giảm sự lệ thuộc vào heroin và các CDTP khác, giảm hội chứng cai và giảm thèm nhớ thuốc, giảm tần suất sử dụng và tiến tới ngừng sử dụng, giảm tử vong do sốc thuốc và giảm lây nhiễm HIV, viêm gan B, C...

Methadone hoàn toàn không gây nghiện cho người sử dụng. Người sử dụng methadone cũng như một bệnh mãn tính khác như cao huyết áp hay đái tháo đường, phải sử dụng thuốc điều độ hằng ngày. Thời gian điều trị methadone càng lâu thì càng tốt, để cho các tổn thương não do tác động của heroin dần dần hồi phục và giảm nguy cơ tái sử dụng ma túy bất hợp pháp. Về lâu dài một số người có thể giảm dần liều đến khi họ hoàn toàn bình thường và không phải dùng thuốc nữa.

Nhân viên Khoa Phòng, chống HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) cấp thuốc methadone cho bệnh nhân.

Điều trị thay thế nghiện các CDTP bằng thuốc methadone là một điều trị lâu dài, có kiểm soát, giá thành rẻ, được sử dụng theo đường uống dưới dạng siro. Tuy nhiên, một số bệnh nhân khi tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế methadone thường hay bỏ liều điều trị, tái sử dụng ma túy dẫn đến tái nghiện ma túy.

Tích lũy đến ngày 30/5/2024, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (CDC) có 815 trường hợp bệnh nhân đăng ký tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế methadone; trong đó có số bệnh nhân được phê duyệt tham gia điều trị là 558 người. Tuy nhiên, tuy số lượng đăng ký tham gia điều trị lớn nhưng sau thời gian điều trị vì nhiều lý do, bệnh nhân bỏ điều trị dẫn đến số lượng bệnh nhân hiện đang quản lý điều trị chỉ còn 182 bệnh nhân. Không ít trường hợp bỏ trị sau một thời gian ngắn sẽ tái nghiện và khi không còn khả năng kinh tế thường xin quay lại cơ sở để được tham gia điều trị bằng thuốc thay thế methadone.

Thống kê cho thấy, mỗi tháng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS (CDC) khởi liều cho trung bình khoảng 3 người thì có 1 - 2 người đã từng điều trị cũ, ra khỏi chương trình nhưng nay xin quay lại, do đó có nhiều bệnh nhân điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone đến 3 lần. Qua trao đổi cho thấy, nguyên nhân bỏ điều trị chủ yếu là do người bệnh có tâm lý sốt ruột khi điều trị lâu, hằng ngày phải đến cơ sở y tế để uống thuốc khiến mất nhiều thời gian... Điều này kéo dài liên tục nhiều năm khiến bệnh nhân không đủ kiên nhẫn để theo đuổi điều trị.

 Để điều trị thành công đòi hỏi bản thân người bệnh phải có ý chí, quyết tâm và sự kiên trì. Ngoài ra trong quá trình điều trị, bệnh nhân rất cần sự quan tâm của gia đình trong việc động viên bệnh nhân chấp hành phác đồ điều trị, chăm sóc dinh dưỡng cho bệnh nhân... Kết quả khảo sát tuân thủ điều trị methadone của CDC cho thấy, trong số các bệnh nhân bỏ trị, hoặc không tuân thủ tốt các quy định về điều trị, phần lớn là bệnh nhân chưa có sự hỗ trợ tích cực từ gia đình. Ngược lại, những bệnh nhân có kết quả điều trị tốt, phần lớn đều nhận được sự quan tâm, chăm sóc, hỗ trợ của người thân…

Nguyễn Công Thành