Hành trình tri ân (Kỳ 1)

“Uống nước nhớ nguồn” là đạo lý sống từ ngàn đời nay của dân tộc Việt Nam. Dù rằng, hành trình tri ân có những lúc gặp muôn vàn khó khăn, nhưng tiếp nối mạch nguồn ấy, các thế hệ hôm nay vẫn luôn nỗ lực vượt qua…

Kỳ 1: Gian nan không nản lòng

Vượt hiểm nguy để tìm đồng đội

Từ những kinh nghiệm được truyền đạt, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Đội K51 nhanh chóng tiếp cận để thực hiện tốt nhiệm vụ. Trung tá Phan Tất Đại, Đội trưởng Đội K51 chia sẻ: “Để việc tìm kiếm khoa học, chính xác, chúng tôi thường dựa vào sơ đồ chiến đấu của các đơn vị để lại; thông tin mộ chí mà nhân dân nước bạn, cựu chiến binh cung cấp; đặc điểm chôn cất, các di vật còn lại trên nấm mộ… Từ những nguồn tin có được, đội khoanh vùng tìm kiếm, nghiên cứu cách mai táng liệt sỹ trong chiến tranh, rồi kiếm tìm cẩn thận để không bỏ sót bộ hài cốt nào”.  

Phó Chủ tịch UBND tỉnh H'Yim Kđoh và Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Y Khút Niê tiễn đưa các liệt sỹ về nơi yên nghỉ.

Lý thuyết thì ngắn gọn, đơn giản như vậy, nhưng thực tế luôn đầy rẫy khó khăn, đòi hỏi cả đội phải kiên trì, linh hoạt trong mọi tình huống. Năm 2006, Đội K51 nhận được thông tin của người dân bản địa có 4 hàng mộ khu vực núi Giang Po (huyện Bátchanđa). Ròng rã cả tháng trời trèo đèo, vượt dốc tìm kiếm giữa bạt ngàn le rừng xanh ngắt, cả đội vẫn không tìm ra dấu vết nào. Quyết không bỏ cuộc, sau Tết, Đội K51 trở lại Giang Po và tiếp tục sứ mệnh của mình. Từ 1 viên đá có khắc chữ song bị ụ mối che khuất, cả đội mở rộng diện tích tìm kiếm xung quanh và bất ngờ phát hiện 30 mộ liệt sỹ nằm dưới bãi le rừng vẫn còn nguyên tăng võng...

Có những hành trình, dù rất kiên trì nhưng không có kết quả, đơn cử, năm 2012, theo thông tin nhận được từ các cựu chiến binh tỉnh Hải Dương, Đội K51 nhanh chóng có mặt ở khu vực sông Đắk Huýt (đoạn chảy qua 2 huyện Ô Răng và Keosama) để tìm kiếm 4 ngôi mộ liệt sỹ. Nhằm tiện cho việc di chuyển, đội kết cây lồ ô thành những chiếc bè dã chiến, mỗi bè như thế chỉ chở được 2 – 3 người. Có đoạn nước sông chảy xiết, bè chồng chềnh, khiến một chiến sĩ bị lật nhào xuống nước, may mắn là anh biết bơi lội.

Gần 10 ngày tìm kiếm quanh khu vực Đắk Huýt, cả đội phải ăn ở, sinh hoạt ngay cạnh sông. Đồ ăn của các anh chủ yếu là thực phẩm khô: mì tôm, lương khô, cá hộp… Để thay đổi khẩu vị, họ tận dụng thêm các loại rau rừng, cá suối. Từ những chuyến đi xuyên rừng, vượt suối như thế, món canh chua, lá bép dần trở thành “đặc sản” của Đội K51.

Suốt hành trình tìm kiếm bên dòng Đắk Huýt, cả đội tập trung đào xẻ không biết bao nhiêu đất, đá nhưng mọi thông tin vẫn chưa được xác thực. Quyết không nản lòng, hằng năm, Đội K51 đều đến khu vực này để tiếp tục nhiệm vụ, nhưng địa hình thay đổi quá nhiều khiến công tác tìm kiếm vẫn chỉ là “mò kim đáy bể”…

Tránh rét giữa mùa khô…

Phần lớn mùa khô trên đất bạn, nắng như thiêu như đốt. Thế nhưng, cũng có những mùa khô như năm 2013 – 2014, mưa rừng đổ liên hồi, cái rét len lỏi vào tận xương tủy, khiến công tác tìm kiếm hài cốt liệt sỹ gặp không ít khó khăn.

Tháng 12-2013, từ thông tin cựu chiến binh Phan Văn Huân (huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) cung cấp, Đội K51 cùng bác Huân nhanh chóng đến huyện Ô Răng để bắt đầu nhiệm vụ. Đang là mùa khô, nhưng những cơn mưa như trút nước giữa rừng xanh, khiến tiết trời lạnh buốt, vắt, ve, muỗi rừng xuất hiện dày đặc. Lo cho sức khỏe bác Huân, đội liên hệ và xin tá túc ở trại bò của người dân. Để có nước sinh hoạt, nấu ăn, cả đội phải lấy từ các ao, hồ...

Hài cốt các liệt sỹ được cán bộ, chiến sĩ Đội K51 quy tập vào mùa khô 2016 - 2017.

 Khi thời tiết ổn định hơn, đội cùng bác Huân lần nữa quay lại nơi tìm kiếm và may mắn phát hiện 2 ngôi mộ nằm trên triền đồi. Thấy đồng đội còn nguyên vẹn trong tăng võng, bác Huân và cán bộ, chiến sĩ Đội K51 chỉ biết bật khóc. Ròng rã hơn 7 ngày tìm kiếm tưởng như vô vọng, nay mọi cảm xúc cứ thế vỡ òa…

Ngoài địa hình, thời tiết, mối lo ngại luôn thường trực là vắt, ve, rắn độc, bọ cạp,… đặc biệt là muỗi rừng. Do làm nhiệm vụ trong rừng rậm, cán bộ, chiến sĩ chủ yếu dùng nước suối (nguồn nước thường có ký sinh trùng sốt rét nhiều) để ăn uống, sinh hoạt nên hầu như ai cũng bị sốt rét, thậm chí có người bị tới 2 – 3 lần. Kinh khủng nhất là mùa khô 2014 – 2015, cả đội có 8 cán bộ, chiến sĩ bị bệnh sốt rét hoành hành. Các anh em vừa thay nhau túc trực, chăm sóc, vừa tiếp tục làm tốt nhiệm vụ.

Hơn 16 mùa khô đã trôi qua như thế, cán bộ, chiến sĩ Đội K51 đã khảo sát, đào xới hàng nghìn mét khối đất đá để quy tập, hồi hương 640 mộ liệt sỹ ở khu vực 4 huyện: Bátchanđa, Cônhéc, Keosama, Ôrăng và thành phố Senmônôrum thuộc tỉnh Mundulkiri (Vương quốc Campuchia).

(Còn nữa)

Quỳnh Anh