Tự hào "Địa chỉ đỏ" trên đèo Cư Đrê

Tại đây, vào ngày 17-7-1954 đã diễn ra trận đánh ác liệt giữa các chiến sĩ Trung đoàn 103 và Trung đoàn 108 với Binh đoàn cơ động 42 của Pháp. Chỉ trong 3 tiếng đồng hồ ta đã làm chủ trận địa, tiêu diệt hết cụm quân đang rút lui và phá hủy hàng chục xe cơ giới của địch. Đường 14 từ Pleiku về Buôn Ma Thuột bị khóa chặt, tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị khác tấn công tiêu diệt địch, phá vỡ các tuyến phòng ngự của chúng trên quốc lộ 26, buộc chúng phải rút khỏi Buôn Ma Thuột, góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Pháp của quân và dân ta đi đến thắng lợi.

Trong trận này đã có rất nhiều chiến sĩ hy sinh, nhưng chỉ có 17 người xác định được tên, đến nay vẫn chưa tìm được hài cốt. Năm 2006, Đài tưởng niệm liệt sỹ đèo Cư Đrê được xây dựng ngay nơi xảy ra trận giao tranh ác liệt này để tưởng nhớ sự chiến đấu, hy sinh anh dũng của các chiến sĩ. Đài có diện tích 6.481 m2 , nằm trên sườn đồi về hướng Tây quốc lộ 14. Từ cổng chính đi theo bậc tam cấp lên phía trên là những hàng cây Tùng vút thẳng tắp rợp bóng mát và có cảm giác yên bình.

Thành kính tưởng niệm trước bia ghi danh tại Đài tưởng niệm liệt sỹ đèo Cư Đrê.

Dù nằm trên đỉnh đồi ngập tràn nắng gió, nhưng trong khuôn viên Đài tưởng niệm vẫn rợp mát hoa lá. Đó là nhờ sự chăm sóc của các đoàn viên thanh niên, các em học sinh trên địa bàn huyện, đặc biệt là của bác Nguyễn Danh - người đã hiến hơn 1000 m2  đất để góp phần xây dựng Đài tưởng niệm, cũng là người bảo vệ, chăm sóc cây cối từ khi Đài tưởng niệm được xây dựng. Dù đã nghỉ hưu 3 năm nay, sức khỏe đã có phần giảm sút, đôi chân đã mỏi nhưng hàng ngày bác vẫn leo hơn 100 bậc thang để lên đây với các liệt sỹ. Với bác Danh, được cống hiến, chăm sóc và hương khói cho linh hồn các liệt sỹ là một vinh dự lớn lao.

Đài tưởng niệm là địa chỉ đỏ khắc ghi truyền thống yêu nước cho các tầng lớp nhân dân. Hằng năm, vào các ngày lễ lớn, những đợt sinh hoạt chính trị quan trọng của địa phương, các tổ chức đoàn thể cùng nhân dân các dân tộc huyện Ea H’leo đều tổ chức dâng hương tại di tích này để tưởng nhớ và tri ân các anh hùng liệt sỹ đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ độc lập và thống nhất đất nước. Lên thăm di tích, thắp nén hương tưởng niệm trước bia ghi danh các liệt sỹ trong không gian thiêng liêng, được nghe bác Danh kể những câu chuyện lịch sử sống động và hào hùng, càng thêm tự hào về quá khứ oai hùng của cha anh.

Ánh Ngọc