Hướng dẫn cách tự ôn thi đại học môn Sinh

Nhiều học sinh, tân sinh viên cho rằng Sinh học là một môn học thuộc; lại có ý kiến khác cho rằng đây là môn học quá khó, vì kiến thức đan xen, rất khó nhớ. Hiểu một cách khoa học thì cả hai đánh giá đều chưa đúng.

Thứ nhất, Sinh học là một môn khoa học thực nghiệm, muốn học tốt người học phải có kiến thức cơ bản về Toán, Lý, Hóa. Tuy nhiên, cũng như các môn học khác người học cần phải ghi nhớ kiến thức với các khái niệm cơ bản và biết vận dụng kiến thức kỹ năng.  

Thứ hai, Sinh học là khoa học nghiên cứu về sự sống nên kiến thức rất rộng bao gồm từ mức độ phân tử đến tế bào, cơ thể, quần thể, quần xã và hệ sinh thái. Chính vì khó nên ngành Y phải học thời gian dài nhất, tỉ mỉ nhất!

Sau đây là cách thức tự học mời các em tham khảo:

Tự học phải phối hợp nhuần nhuyễn cả lý thuyết và thực hành - trong thi cử người ta phân loại kiến thức lý thuyết và kỹ năng vận dụng. Tránh trường hợp học lý thuyết thấy rất dễ, vận dụng thì không trôi, thậm chí một số câu hỏi bài tập trắc nghiệm đơn giản vẫn không hoàn thành nổi!

Học ở đâu?

- Rõ ràng và khoa học, các em vẫn học từ tài liệu, sách giáo khoa, sách  tham khảo, trên sườn đề cương tự soạn và cuối cùng là tài liệu ôn thi, đề thi thử, đề thi cũ.

Học lúc nào? 

- Chúng ta thường ngộ nhận, phải học nhiều giờ trong ngày, học sáng, học chiều và cả đêm đến tận 23 giờ. Làm như vậy là không nên, không khoa học và không ai yêu cầu như vậy.

- Học theo thời khóa biểu, theo chương trình hiện hành. Nếu buổi sáng học 4 tiết lý thuyết theo hướng dẫn của thầy cô, thì buổi chiều học 4 tiết rèn luyện kỹ năng ở các môn tương ứng. Buổi tối học 2 tiết với các môn lý thuyết nhiều, tài liệu tham khảo, văn thơ, báo chí... là quá đủ.

Học như thế nào?

- Xưa sao nay vậy. Học có đề cương có thứ tự, “học phải hành”. Trước tiên là soạn ra một đề cương, lúc này là cơ hội để kiểm tra lại mình đang hổng chỗ nào. Đề cương phải bám vào chương trình đang học cho tiết kiệm thời gian dễ nhớ, và thừa hưởng tính logic của khoa học giáo dục.

- Chia thời gian biểu, vừa phải, phù hợp nhưng thật nghiêm túc. Lúc nào ôn lại lý thuyết của bài này chương này, thời lượng bao nhiêu? Phần rèn luyện kỹ năng bao nhiêu bài tập áp dụng?

Một số VD:

Câu 1. Loài bông của châu Âu có 2n = 26 nhiễm sắc thể đều có kích thước lớn, loài bông hoang dại ở Mỹ có 2n = 26 nhiễm sắc thể đều có kích thước nhỏ hơn.

Loài bông trồng ở Mỹ được tạo ra bằng con đường lai xa và đa bội hóa giữa loài bông của châu Âu với loài bông hoang dại ở Mỹ. Loài bông trồng ở Mỹ có số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào sinh dưỡng là:

13 nhiễm sắc thể lớn và 26 nhiễm sắc thể nhỏ. 13 nhiễm sắc thể lớn và 13 nhiễm sắc thể nhỏ.

26 nhiễm sắc thể lớn và 13 nhiễm sắc thể nhỏ. 26 nhiễm sắc thể lớn và 26 nhiễm sắc thể nhỏ.

Suy luận  và nhớ lại:  {  Lai xa chúng có bộ NST song dị bội 13 lơn.13 nhỏ, khó sinh sản khi đa bội  được 13.13 lớn //13.13 nhỏ sinh sản bình thường }

Câu 2. Ở một loài thực vật, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định hoa vàng. Cho biết các cây tứ bội giảm phân cho giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường, không có đột biến xảy ra. Theo lí thuyết, phép lai AAaa × AAaa cho đời con có tỉ lệ phân li kiểu hình là:

1 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.    35 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.

11 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng. 3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.

Suy luận tính toán: { cây AAaa cho 1/6 AA: 4/6 Aa : 1/6aa}x { cây AAaa cho 1/6 AA: 4/6 Aa : 1/6aa} => kiểu hình lặn chỉ có duy nhất tổ hợp 1/6 aa * 1/6 aa = 1/36 hoa vàng }

Câu 3. Ở ruồi giấm, gen B quy định thân xám trội hoàn toàn so với alen b quy định thân đen; gen V quy định cánh dài trội hoàn toàn so với alen v quy định cánh cụt. Hai cặp gen này cùng nằm trên một cặp nhiễm sắc thể thường và cách nhau 17 cM. Lai hai cá thể ruồi giấm thuần chủng (P) thân xám, cánh cụt với thân đen, cánh dài thu được F1. Cho các ruồi giấm F1 giao phối ngẫu nhiên với nhau. Tính theo lí thuyết, ruồi giấm có kiểu hình thân xám, cánh dài ở F2 chiếm tỉ lệ

41,5%.            56,25%        50%        64,37%

Suy luận tính:   {tất cả các tỉ lệ đều lớn, P:  (Bv/Bv)  x ( bV/bV)  F1 :  Bv// bV (Xám Dài) .cho 2 loại giao tử = 0.5Bv : 0.5bV } =>

Cũng 50%

Câu 4. Ở người, gen B quy định mắt nhìn màu bình thường là trội hoàn toàn so với alen b gây bệnh mù màu đỏ - xanh lục, gen này nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X, không có alen tương ứng trên Y. Một cặp vợ chồng sinh được một con gái bị mù màu và một con trai mắt nhìn màu bình thường. Biết rằng không có đột biến mới xảy ra, kiểu gen của cặp vợ chồng này là

XBXb × XbY        XBXB × XbY        XbXb × XBY        XBXb × XBY

Con trai không bệnh => XB Y; con gái bệnh Xb Xb   vậy mẹ XBXb. bố Xb Y

Câu 5. Loài bông của châu Âu có 2n = 26 nhiễm sắc thể đều có kích thước lớn, loài bông hoang dại ở Mỹ có 2n = 26 nhiễm sắc thể đều có kích thước nhỏ hơn.

Loài bông trồng ở Mỹ được tạo ra bằng con đường lai xa và đa bội hóa giữa loài bông của châu Âu với loài bông hoang dại ở Mỹ. Loài bông trồng ở Mỹ có số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào sinh dưỡng là

13 nhiễm sắc thể lớn và 26 nhiễm sắc thể nhỏ.    13 nhiễm sắc thể lớn và 13 nhiễm sắc thể nhỏ.

26 nhiễm sắc thể lớn và 13 nhiễm sắc thể nhỏ.    26 nhiễm sắc thể lớn và 26 nhiễm sắc thể nhỏ.

Suy luận  và nhớ lại:  {  Lai xa chúng có bộ NST song dị bội 13 lơn.13 nhỏ, khó sinh sản khi đa bội  được 13.13 lớn //13.13 nhỏ sinh sản bình thường }

 Câu 6. Ở một loài thực vật, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định hoa vàng. Cho biết các cây tứ bội giảm phân cho giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường, không có đột biến xảy ra. Theo lí thuyết, phép lai AAaa × AAaa cho đời con có tỉ lệ phân li kiểu hình là:

1 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.    35 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.

11 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng 3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng. 3 cây hoa đỏ : 1 cây hoa vàng.

Suy luận tính toán: { cây AAaa cho 1/6 AA: 4/6 Aa : 1/6aa}x { cây AAaa cho 1/6 AA: 4/6 Aa : 1/6aa} => kiểu hình lặn chỉ có duy nhất tổ hợp 1/6 aa * 1/6 aa = 1/36 hoa vàng }

          Cứ luyện tập đều đặn như thế, nhớ rằng không vội đốt cháy chương trình. Ông bà có câu “văn ôn võ luyện, khổ luyện thành tài”! Chúc các em ôn tập có hiệu quả và có một mùa thi tốt!

Nguyễn Văn Phiên

(Trường THPT Lê Thành Phương - An Mỹ- Tuy An-Phú Yên)