Ngoại trưởng Mỹ rơi nước mắt khi nói về chiến tranh Việt Nam

Tối 27-4 (sáng 28-4 theo giờ Hà Nội), tại hội thảo về chiến tranh Việt Nam với tên gọi "Vietnam War Summit" diễn ra tại Thư viện Tổng thống Lyndon Baines Johnson ở thành phố Austin, thủ phủ bang Texas, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã có bài phát biểu đầy xúc động về chiến tranh Việt Nam với tư cách một người từng trực tiếp tham gia cuộc chiến, cho rằng cuộc chiến tranh Việt Nam đã cho thấy một bài học về việc khép lại quá khứ để hướng tới tương lai.

Buổi hội thảo trên diễn ra vào thời điểm kỷ niệm 41 năm kết thúc cuộc chiến tranh ở Việt Nam và trước khi Ngoại trưởng Kerry tháp tùng Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm chính thức Việt Nam vào cuối tháng 5 tới trong bối cảnh quan hệ hai nước đang phát triển mạnh mẽ, đã thu hút sự tham dự của gần 1.000 người, bao gồm các cựu chiến binh Mỹ, các chính khách, nhà báo từng tham gia chiến tranh Việt Nam cũng như những học giả nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam...

Theo ông Kerry, Mỹ và Việt Nam đã vượt qua rất nhiều trở ngại để tiến tới hòa giải và một trong những nhân tố thiết yếu là thiện ý và sự hợp tác chân thành của Việt Nam trong tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh. Ông Kerry nói: “Đây là câu chuyện đặc biệt về sự cởi mở phi thường của Việt Nam. Họ giúp chúng ta tìm kiếm hài cốt binh sĩ Mỹ cho dù hài cốt của cả triệu quân nhân Việt Nam cho đến nay vẫn còn chưa tìm được. Họ đào cả đồng lúa, cho phép chúng tôi vào nhà, đưa chúng tôi qua những nơi từng là bãi mìn…Họ làm như vậy vì bản thân họ cũng muốn gác lại quá khứ chiến tranh”. Ngoại trưởng Kerry kể lại trải nghiệm trên các chuyến bay trực thăng trên khắp Việt Nam, chui xuống những hố khai quật đầy bùn sâu đến 6 mét để tìm kiếm hài cốt lính Mỹ.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Ông Kerry nhấn mạnh, với ông cũng như nhiều cựu binh Mỹ khác, quá trình hàn gắn và bình thường hóa quan hệ sau chiến tranh không phải để lãng quên quá khứ vì điều đó cũng đồng nghĩa với việc tự mình tước đi những kinh nghiệm quý báu. Ông Kerry nhấn mạnh: “Bi kịch tại Việt Nam cần trở thành lời nhắc nhở thường xuyên đối với chúng ta về khả năng mắc sai lầm, về nhìn nhận sự việc bằng lăng kính thiếu chuẩn xác, về việc bỏ qua lời cảnh tỉnh về những đau thương mà chiến tranh gây ra”.     

Bài phát biểu của Ngoại trưởng Kerry bị gián đoạn khi ông không cầm được nước mắt khi nói về phiên điều trần chống chiến tranh Việt Nam trước Thượng viện Mỹ vào năm 1971.

Từng tham chiến tại Việt Nam vào cuối những năm 1960, ông Kerry hiểu rõ hơn ai hết về hậu quả thảm khốc của chiến tranh và giá trị của hòa bình. Ngoại trưởng Kerry nhớ lại, trong chiến tranh, ông đã từng có thời khắc ngồi trên nóc khách sạn Rex chứng kiến những quầng lửa bùng lên trong tiếng súng vang vọng khắp nơi. Trở lại Việt Nam vào thời bình, ông tìm đến đúng chỗ cũ để được chứng kiến một thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn đổi khác, với những con đường tấp nập người qua lại, thương mại sầm uất, đời sống hiện đại, hầu như không ai còn nhắc đến chiến tranh.

“Đây là một kỷ nguyên khác và do vậy quan hệ giữa hai nước cũng cần hoàn toàn khác. Vào năm 1968, không ai có thể tưởng tượng rằng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ vào năm ngoái, Tổng thống Obama sẽ thăm Việt Nam vào tháng sau, quan hệ hợp tác song phương liên tục được mở rộng, từ biến đổi khí hậu, công nghệ cao cho đến y tế và quân sự..”, ông nhấn mạnh.

Sau 20 năm bình thường hóa, quan hệ Việt-Mỹ đã thay đổi nhanh chóng với số lượng du khách Mỹ tới Việt Nam tăng từ 60.000 lên nửa triệu người, thương mại song phương tăng từ 400 triệu USD lên 45 tỷ USD, số lượng du học sinh Việt Nam tại Mỹ tăng từ 800 lên gần 19.000 người. Theo Ngoại trưởng John Kerry, Mỹ và Việt Nam vẫn còn một số bất đồng nhưng quan trọng là hai bên đã trao đổi về những vấn đề này một cách thẳng thắn, thường xuyên và hiệu quả. Ông khẳng định: “Rất nhiều người ở cả Việt Nam và Mỹ sẽ không để quá khứ định hình tương lai của chúng ta. Từ một cựu thù, Việt Nam đã trở thành đối tác của chúng ta với những mối quan hệ cá nhân và quốc gia giữa hai bên ngày càng gắn kết và nồng ấm. Đó là di sản chung của chúng ta và cũng là những gì mà tôi hy vọng sẽ tiếp tục được thúc đẩy trong những năm tới”.

Ngoại trưởng John Kerry cho rằng một trong những bài học lớn nhất mà Mỹ cần rút ra từ cuộc chiến tranh Việt Nam là Mỹ không thể nhìn nước khác qua lăng kính của chính mình mà cần đứng ở vị trí của nước đó để nhìn nhận sự việc.     

Trước đó, tờ The Diplomat ngày 27-4 dẫn một số nguồn tin từ phía Mỹ và Việt Nam cho biết trong bối cảnh Tổng thống Barack Obama chuẩn bị thăm Việt Nam, hai bên đang thảo luận về việc dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam.

Mặc dù không tiết lộ về quá trình đàm phán nhưng theo David McKeeby, Người phát ngôn Cục Chính trị - Quân sự, Bộ Ngoại giao Mỹ đã nói rõ với Việt Nam rằng những tiến bộ trong lĩnh vực nhân quyền đóng vai trò quan trọng trong việc Mỹ cân nhắc dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam.

Các quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ từ chối bình luận về vấn đề này do đây là vấn đề hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Bộ Ngoại giao.

Hồng Hải (Theo VOV, TTXVN)