Ông António Guterres trở thành tân Tổng thư ký Liên hiệp quốc

Ngày 13-10, Đại hội đồng Liên hiệp quốc đã chính thức phê chuẩn đề cử của Hội đồng Bảo an chọn cựu Thủ tướng Bồ Đào Nha Antonio Guterres trở thành người đứng đầu Liên hiệp quốc thay cho Tổng Thư ký Ban Ki-moon sẽ mãn nhiệm vào cuối năm nay.

 

Ông Guterres (67 tuổi) sẽ trở thành Tổng Thư ký thứ 9 của Liên hiệp quốc với nhiệm kỳ kéo dài từ ngày 1-1-2017 đến ngày 31-12-2022. 

 

Lựa chọn bất ngờ

 

Trước đó, với 13 phiếu thuận và 2 phiếu trắng, Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc hôm 6-10 đã chính thức quyết định lựa chọn ông Antonio Guterres trở thành tân Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc. 

 

Tính từ ngày 27-7 đến nay, 15 nước ủy viên Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đã tiến hành tổng cộng 6 cuộc bỏ phiếu không chính thức và 1 cuộc bỏ phiếu chính thức để quyết định ai sẽ là Tổng Thư ký kế nhiệm ông Ban Ki-moon. 

 

Ông Guterres cũng là quan chức đứng đầu Chính phủ một quốc gia đầu tiên trở thành Tổng Thư ký Liên hiệp quốc - chức vụ vốn chủ yếu được dành cho cựu Ngoại trưởng các nước.

 

Sau khi nhậm chức vào ngày 1-1-2017, ông Gutteres sẽ đảm nhiệm một trong những công việc ngoại giao khó nhất trên thế giới trong bối cảnh Liên hiệp quốc nói riêng và thế giới nói chung đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức trên mọi lĩnh vực mà chỉ có sự đoàn kết chung tay góp sức của toàn bộ 193 quốc gia thành viên mới có thể giải quyết được.

 

Ông Guterres, người từng phụ trách Cao ủy tị nạn Liên hiệp quốc trong 11 năm, đã giành chiến thắng thuyết phục trước 12 đối thủ nặng ký, gồm các nguyên thủ quốc gia, các nhân viên ngoại giao hàng đầu và người đứng đầu những cơ quan của Liên hiệp quốc trong cuộc chạy đua lần đầu tiên được tiến hành một cách minh bạch và công khai. 

 

Việc ông Guterres nổi lên là người chiến thắng ngay từ cuộc bỏ phiếu đầu tiên và duy trì được đà chiến thắng trong tất cả các cuộc bỏ phiếu khá gây bất ngờ bởi lẽ không ít người dự đoán rằng Liên hiệp quốc sẽ có nữ Tổng Thư ký đầu tiên trong lịch sử khi mà cả Mỹ và Nga, hai quốc gia có ảnh hưởng nhất trong Hội đồng Bảo an, trước đó đều bóng gió ám chỉ ủng hộ ứng cử viên nữ. 

 

Dư luận cũng từng cho rằng phải sang tháng 11 may ra Hội đồng Bảo an mới thống nhất được việc đề cử Tổng Thư ký bởi lẽ nội bộ cơ quan quyền lực nhất của Liên hiệp quốc, hay chính xác hơn là Mỹ và Nga, đang bị chia rẽ sâu sắc xung quanh giải pháp cho cuộc chiến Syria. 

 

Bản thân Đại sứ Mỹ tại Liên hiệp quốc, bà Samantha Power đã thừa nhận rằng việc thống nhất đề cử ông Guterres là biểu hiện hiếm hoi về sự đoàn kết trong nội bộ Hội đồng Bảo an.

 

Nhiệm vụ nặng nề của tân Tổng Thư ký Liên hiệp quốc

 

Theo giới phân tích, với “ghế nóng” tại Liên hiệp quốc, sẽ không có “tuần trăng mật” cho ông Guterres. Sau khi nhậm chức vào tháng 1-2017, ông sẽ phải ngay lập tức đảm nhận những nhiệm vụ thường trực của Liên hiệp quốc là tìm các giải pháp chấm dứt tình trạng đói nghèo, xây dựng hòa bình trên thế giới, tìm kiếm giải pháp cho các cuộc xung đột, đối phó với tình trạng biến đổi khí hậu, chống chủ nghĩa khủng bố, và bao trùm tất cả là cuộc khủng hoảng người di cư và tị nạn. Ngoài ra, bản thân nội bộ Liên hiệp quốc cũng có rất nhiều vấn đề đang chờ đợi tân Tổng Thư ký giải quyết. 

 

Ông Guterres sẽ điều hành Ban Thư ký Liên hiệp quốc với khoảng 40.000 người với ngân sách hàng năm là 13 tỷ USD, song thường xuyên bị chỉ trích là hoạt động còn quan liêu và chưa hiệu quả. Nhiệm kỳ 10 năm của ông Guterres cũng là giai đoạn các quốc gia thành viên Liên hiệp quốc thực thi 17 mục tiêu đề ra trong Chương trình nghị sự phát triển bền vững năm 2030 để hướng đến một thế giới an ninh, thịnh vượng "không để ai bị bỏ lại phía sau".  

Cựu Thủ tướng Bồ Đào Nha Antonio Guterres chính thức trở thành Tổng Thư ký mới. (Ảnh: Alchetron)

Tuy nhiên, có lẽ thách thức lớn nhất đối với tân Tổng Thư ký là việc phải gây dựng lại sự đoàn kết trong đại gia đình Liên hiệp quốc. 

 

Kể từ thời Chiến tranh Lạnh, chưa bao giờ cơ quan đa phương lớn nhất toàn cầu này rơi vào tình trạng thiếu đoàn kết như hiện nay, nhất là trong bối cảnh nhiều cuộc khủng hoảng quốc tế chỉ có thể hóa giải được nếu các quốc gia tìm được tiếng nói chung và quyết tâm chung như cuộc chiến tại Syria, tình hình Ukraine, Yemen, bán đảo Triều Tiên, sự căng thẳng giữa Nga và Mỹ...

 

Theo ông Guterres, một nền “ngoại giao hòa bình” mới đòi hỏi phải tiếp xúc ngoại giao kín đáo và con thoi giữa các bên chủ chốt trong các cuộc xung đột và tranh chấp. Tổng Thư ký Liên hiệp quốc cần “hành động với sự khiêm nhường để cố gắng tạo điều kiện cho các quốc gia thành viên có thể đến với nhau và vượt qua những khác biệt”...

 

Đánh giá một cách khách quan, việc ông Guterres là nhà lãnh đạo chính phủ đầu tiên được bầu chọn vào vị trí “cầm cân nảy mực” diễn đàn đa phương lớn nhất hành tinh là dấu hiệu rõ ràng cho thấy 193 quốc gia thành viên muốn có một Tổng Thư ký Liên hiệp quốc có tầm ảnh hưởng lớn và những kỹ năng lãnh đạo thuần thục để chèo lái con thuyền Liên hiệp quốc vượt qua một trong những thời khắc khó khăn nhất trong lịch sử 71 năm tồn tại của mình. 

 

Chân dung tân Tổng Thư ký Liên hiệp quốc

 

Sinh tại Lisbon vào ngày 30-4-1949, ông Guterres gia nhập đảng Xã hội Bồ Đào Nha sau cuộc Cách mạng Hoa Cẩm chướng tại nước này vào năm 1974, chấm dứt 5 thập kỷ nước này chịu sự cai trị của chế độ độc tài.

 

Năm 1976, ông Guterres trở thành nghị sĩ sau cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên tại Bồ Đào Nha sau cuộc Cách mạng Hoa Cẩm chướng. Từ một kỹ sư, ông Guterres nhanh chóng nổi lên trở thành một chính trị gia có tài hùng biện.

 

Đến năm 1992, ông Guterres trở thành Tổng Bí thư Đảng Xã hội Bồ Đào Nha dù vấp phải rất nhiều sự phản đối vào thời điểm đó. Đến năm 1995, ông tiếp tục dẫn dắt Đảng Xã hội Bồ Đào Nha giành chiến thắng trong cuộc Tổng tuyển cử và trở thành Thủ tướng.

 

Trong giai đoạn nắm quyền Thủ tướng Bồ Đào Nha từ năm 1995 - 2002, ông Guterres được mệnh danh là “nhà bảo trợ không mệt mỏi cho những người tị nạn”. Là một người Công giáo toàn tòng, ông Guterres đã chiến đấu một cách không khoan nhượng để bảo vệ quyền của người tị nạn trong suốt một thập kỷ làm Cao ủy của Liên hiệp quốc về người tị nạn từ tháng 6-2005 đến 12-2015.

 

Ông Guterres đã nhiều lần cảnh báo về tình trạng hàng triệu người tị nạn rời khỏi Syria, Iraq, Afghanistan và nhiều quốc gia khác trên thế giới sẽ đổ dồn sang châu Âu nếu các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Jordan từ chối tiếp nhận họ. Theo ông Guterres, các quốc gia giàu có cần phải tiếp nhận nhiều người nhập cư hơn.

 

Năm 1995, khi ông Guterres trở thành Thủ tướng, kinh tế Bồ Đào Nha phát triển nhanh chóng và tỉ lệ thất nghiệp chỉ ở mức rất thấp. Điều này cho phép ông Guterres thiết lập cơ chế bảo đảm lương tối thiểu cho người lao động. Đây chính là một trong những chính sách được người dân Bồ Đào Nha hết sức ủng hộ.

 

Ông Guterres cũng là người ủng hộ một EU thống nhất cũng như việc một quốc gia muốn trở thành thành viên EU phải chấp nhận dùng đồng tiền chung Euro. Bồ Đào Nha cũng là một trong 11 quốc gia đầu tiên sử dụng đồng tiền chung này vào thời điểm đồng Euro ra đời vào năm 1999.

 

Cũng trong năm 1999, đảng Xã hội một lần nữa thắng cử trong cuộc bầu cử Quốc hội dù không chiếm được đa số tuyệt đối. Ông Guterres cũng được coi là người có công lớn trong việc thuyết phục Liên hiệp quốc can thiệp vào tình hình Đông Timor (một cựu thuộc địa của Bồ Đào Nha) sau khi tình trạng bạo lực bùng phát tại quốc gia này sau cuộc trưng cầu dân ý đòi tách ra khỏi Indonesia.

 

Một năm sau, khi Bồ Đào Nha trở thành Chủ tịch luân phiên của EU, ông Guterres cũng rất thành công khi đứng ra tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh Âu-Phi đầu tiên với mục tiêu biến EU trở thành “nền kinh tế dựa vào tri thức năng động và cạnh tranh nhất thế giới” vào năm 2010.

 

Tuy nhiên, thành công tại EU lại gây ra những ảnh hướng tiêu cực đến sự nghiệp chính trị trong nước của ông Guterres nhất là trong bối cảnh nền kinh tế Bồ Đào Nha suy yếu. Ông Guterres quyết định từ chức vào năm 2002 sau khi đảng Xã hội thất bại trong cuộc bầu cử địa phương vào cuối năm 2001. Tại thời điểm đó, ông tuyên bố ông muốn ngăn chặn Bồ Đào Nha rơi vào “đầm lầy chính trị” và khẳng định sẽ dừng sự nghiệp chính trị trong nước để tập trung cho sự nghiệp ngoại giao ở nước ngoài.

 

Hồng Hải ( Theo VOV, TTXVN)