Khắc phục tác dụng không mong muốn khi điều trị Methadone

Methadone là một chất tổng hợp, đồng vận với chất dạng thuốc phiện, hấp thu tốt qua đường uống, thời gian bán hủy dài, tác dụng tương tự như morphin và các chất dạng thuốc phiện khác được sử dụng trong điều trị thay thế nghiện các dạng thuốc phiện.

Methadone hiện nay đang là “cứu cánh” cho những người nghiện các dạng thuốc phiện vì sự tác động của thuốc trong thời gian dài, giảm chi phí, gánh nặng về kinh tế so với sử dụng các dạng thuốc phiện. Bên cạnh đó, sử dụng Methadone còn giúp người bệnh giảm nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường tiêm chích (viêm gan B, C, các vấn đề về tĩnh mạch), cải thiện sức khỏe.

Đặc biệt, điều trị Methadone chỉ phải dùng duy nhất một lần trong ngày sẽ duy trì trạng thái ổn định cả ngày, người bệnh được kiểm soát liều lượng và triệu chứng chặt chẽ, do vậy sẽ cải thiện được chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, trong quá trình điều trị, một số người bệnh hay gặp phải một số triệu chứng không mong muốn do tác dụng phụ của thuốc. 

Táo bón là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất của Methadone, nhưng hiếm khi tiến triển nặng lên. Để khắc phục tình trạng này, người bệnh nên áp dụng chế độ ăn nhiều rau, quả như khoai lang, chuối, đu đủ và các thức ăn có nhiều chất xơ, uống nhiều nước và tăng cường vận động, tập thể dục.

Methadone có tác dụng làm khô miệng, giảm tiết nước bọt dẫn đến dễ bị sâu răng cũng là một tác dụng không mong muốn thường gặp, như tất cả các chất dạng thuốc phiện khác. Để khắc phục tình trạng này, có thể giảm hoặc loại bỏ các thức ăn có đường trong khẩu phần ăn, đánh răng sau khi ăn, sử dụng chỉ nha khoa làm sạch răng và có thể làm tăng tiết nước bọt bằng cách tăng cử động nhai như nhai kẹo cao su không đường và chế độ ăn rau, củ quả hợp lý.

Cán bộ Khoa Phòng, chống HIV/AIDS - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tư vấn cho bệnh nhân điều trị Methadone.

Ra nhiều mồ hôi là một tác dụng phụ đôi khi gây khó chịu và khó xử lý, là một trong những tác dụng không mong muốn thường gặp ở người bệnh điều trị Methadone. Nếu triệu chứng này xuất hiện ở giai đoạn đầu của điều trị cần phân biệt giữa tăng tiết mồ hôi của hội chứng cai (lo âu, dễ cáu giận, bồn chồn, sợ hãi, đau cơ và đau bụng, ớn lạnh, buồn nôn, tiêu chảy, ngáp, chảy nước mắt, nổi da gà, vã mồ hôi, ngạt mũi, sổ mũi và chảy nước mũi, mệt mỏi toàn thân và mất ngủ) với tác dụng không mong muốn của thuốc Methadone.

Tăng tiết mồ hôi có thể nhiều hơn khi bạn gắng sức, xúc động hoặc sử dụng một số thuốc. Để khắc phục tình trạng này, việc giảm liều nhẹ có thể có tác dụng ở một chừng mực nào đó, có thể điều trị triệu chứng bằng kem chống tiết mồ hôi hoặc một số loại thuốc do bác sĩ kê đơn. Nếu bệnh nhân là nữ và có tăng tiết mồ hôi nhiều, cần được đánh giá tình trạng nội tiết. Ngoài ra, người bệnh cần uống đủ nước và có thể gặp bác sĩ để tìm cách khắc phục nếu tình trạng xảy ra trầm trọng.

Giảm khả năng tình dục là một trong những tác dụng phụ gây khó chịu nhất của Methadone (phần lớn bệnh nhân nam giới đang điều trị tại khoa Phòng, chống HIV/AIDS thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh bị tác dụng phụ này). Có thể khắc phục theo nguyên nhân: do tâm lý (giải pháp tâm lý - tình dục học; tư vấn tâm lý tình cảm; giáo dục về sức khỏe tình dục) hoặc hỗ trợ các thuốc điều trị hoặc các bài thuốc đông y làm tăng khả năng tình dục. Nhiều phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt khi sử dụng hêrôin và chu kỳ kinh nguyệt của một số người sẽ trở về bình thường trong quá trình điều trị Methadone. Một số trường hợp vẫn có khả năng có thai trong quá trình điều trị Methadone ngay cả khi chu kỳ kinh nguyệt chưa trở về bình thường.

Nếu xuất hiện triệu chứng mệt mỏi và buồn ngủ khi uống Methadone thì nguyên nhân có thể do thời gian uống thuốc chưa phù hợp, do bị trầm cảm. Nếu xuất hiện sau khi uống thuốc 3 - 4 giờ thường là dấu hiệu sớm của ngộ độc nhẹ Methadone. Nếu tình trạng nặng hơn có thể do sử dụng thuốc ngủ, uống rượu hoặc tái sử dụng hêrôin. Có thể khắc phục theo nguyên nhân như chuyển thời gian uống Methadone vào buổi chiều, điều chỉnh liều Methadone cho phù hợp, người bệnh cần tránh lạm dụng thuốc ngủ, rượu, không tái sử dụng hêrôin.

Nguyễn Công Thành