Nhiều hộ nông dân ở huyện Ea Súp lao đao vì cây thuốc lá.

Do năm ngoái cây thuốc lá mang lại hiệu quả kinh tế cao, năm nay nhiều hộ nông dân ở xã Ya T’mốt (Ea Súp) tiếp tục đổ xô trồng cây thuốc lá, nâng tổng diện tích vụ đông xuân 2009-2010 toàn xã lên 125 ha, tăng 100 ha so với vụ trước. Đây là địa phương có diện tích trồng cây thuốc lá lớn nhất ở huyện Ea Súp. Do thích hợp với điều kiện đất đai, khí hậu nên cây thuốc lá phát triển rất tốt, cho năng suất cao. Vào thời điểm này, nông dân đã bước vào giai đoạn cuối của vụ thu hoạch. Tuy nhiên, khối lượng sản phẩm thuốc lá khô sấy rất lớn hiện vẫn chưa có nơi tiêu thụ, người dân đang trong tình trạng lao đao vì trồng thuốc lá.

Năm ngoái, gia đình ông Hà Văn Hải, thôn 3, xã Ya T’mốt, trồng 2 ha thuốc lá và thu lại lợi nhuận trên 100 triệu đồng. Vụ đông xuân 2010, gia đình tiếp tục hợp đồng với Công ty Thuốc lá Khatoco Khánh Hòa trồng 4 ha thuốc lá, dự kiến với năng suất 2,5 tấn/ha, sản lượng thu về khoảng 10 tấn thuốc lá sấy khô. Để có tiền đầu tư vào 4 ha thuốc lá gia đình ông Hải đã dốc toàn bộ vốn liếng và bán 5 con bò vay thêm vốn từ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Thế mà, đến nay đã gần một tháng sau thu hoạch, kho chứa đầy thuốc lá, nhưng vẫn chưa thấy Công ty Khatoco đến thu mua.
Gia đình anh Hoàng Văn Dương ở thôn 9 năm nay mới trồng thuốc lá vụ đầu với diện tích 2 ha, thu được gần 4 tấn thuốc lá khô sấy. Hiện tại cả căn nhà ở phải dùng để chứa thuốc lá, gia đình anh sống chật chội, mùi thuốc lá bốc lên nồng nặc đến nghẹt thở mà vẫn chưa tìm được đầu ra.
Hộ anh Đinh Hữu Tám, ở thôn 10 cũng rơi vào hoàn cảnh lao đao không kém. Năm nay, Công ty Thuốc lá Khatoco Khánh Hòa hợp đồng đầu tư ban đầu cho gia đình anh Tám 2 triệu đồng và 250 kg phân Kali. Đến nay, đã kết thúc thu hoạch gần 1 tháng nhưng không hề có thông tin về việc công ty sẽ thu mua sản phẩm. Hàng trăm hộ ở xã Ya T’mốt và các xã khác trong huyện cũng rơi vào hoàn cảnh khốn đốn như thế này. Từ những hộ ít vốn, thiếu đất sản xuất chỉ thu được 5-6 tạ thuốc lá khô, đến các hộ thu hoạch 1-2 tấn đều mỏi mòn chờ đợi thu mua.
Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Ea Súp, niên vụ 2009-2010, toàn huyện có 246 ha thuốc lá, tăng 160 ha so với vụ trước, vượt 220% so với chỉ tiêu của huyện, tập trung phần lớn tại các xã Ya T’mốt, Ea Lê, Ea Bung, Ea Rốc. Diện tích thuốc lá nói trên đều do 3 công ty: Khatoco Khánh Hòa, Công ty TNHH Ban Mai Xanh (Gia Lai) và Công ty Châu Giang (Dak Lak) đến  hợp đồng trồng và bao tiêu sản phẩm đến cuối vụ cho bà con. Tuy nhiên, trong hợp đồng không có cam kết rõ ràng về quy định giá sàn thu mua, thời điểm thu mua, hay phân loại thuốc lá mà chỉ tùy thuộc vào giá thị trường vào thời điểm đó. Đặc biệt vốn đầu tư ban đầu của công ty quá ít, có hộ được đầu tư, song cũng có hộ không được đầu tư, nhiều hộ trồng thuốc lá hoàn toàn tự phát mà không có hợp đồng rõ ràng và chưa xác định đầu ra cho sản phẩm.
Thiết nghĩ chính quyền địa phương cần sớm có biện pháp hoạch định chính sách phát triển cây trồng trên từng vùng đất hợp lý cũng như xác định đầu ra cho sản phẩm; tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ những công ty, đơn vị đầy đủ điều kiện vào địa bàn huyện đầu tư nhằm phát triển kinh tế một cách bền vững, giúp dân tiêu thụ sản phẩm ổn định, lâu dài, nâng cao đời sống cho vùng sản xuất nông nghiệp vốn lâu nay vẫn bấp bênh, thất thiệt về giá cả. Người dân cũng nên cẩn trọng khi chuyển đổi cơ cấu cây trồng không nên trồng tràn lan với diện tích quá lớn, dẫn đến cung vượt cầu.