Bán ruộng đầu cầu, ăn đầu cá đối

Hằng năm, từ mùa mưa đến trước Tết âm lịch cho đến hết tháng giêng, từng đàn cá đối từ biển kéo lên những vùng sông có nước lợ để tìm thức ăn. Cá đối ăn ngon nhất vẫn là cá đối đầu mùa mưa nên ở quê tôi lưu truyền câu ca: “Cá đối chấm nước mắm gừng/ Xa xôi cách trở xin đừng quên nhau”.

Mỗi khi bước vào mùa mưa, cha tôi với con thuyền độc mộc, bủa lưới bắt cá đối ở khu vực Cửa Đại. Trước khi đem bán, cha tôi đưa về nhà một ít để mẹ tôi chế biến các món ăn. Mớ cá đối tươi ngon có thân tròn dài, dẹt, vảy tròn, màu bạc, mẹ tôi móc bỏ mang, ruột, rồi rửa sạch, để ráo. Cá đối tươi thường được mẹ chế biến thành nhiều món ăn ngon, hấp dẫn như cá đối nướng, cá đối chiên, cá đối kho ngọt, các đối kho dưa cải, dưa môn…

Cụ bà bán dưa môn ven đường.

Với món cá đối nướng, mẹ ướp cá với một ít muối, bột ngọt rồi nướng trên bếp lửa than đến khi lớp vảy bên ngoài mình cá vàng ruộm, tỏa hương thơm lừng. Bữa cơm gia đình với món canh bầu nấu tôm và đĩa cá đối nướng nóng hổi, giòn tan thơm phức chấm nước mắm chanh, gừng khiến tôi nhớ mãi trong ký ức.

Với món cá đối kho, mẹ thường ướp cá với muối, bột nêm, ớt trái chín, nghệ tươi rồi chiên sơ qua dầu ăn cho cá thơm và săn thịt. Bà thêm vào nồi cá chút nước mắm, dưa môn muối chua đã rửa sạch vắt ráo nước vào kho cùng dưới lửa nhỏ. Trước khi nhắc xuống, mẹ tôi thường nêm thêm một ít tiêu bột. Món cá kho dưa vô cùng hấp dẫn bởi vị ngọt, béo, thơm của cá quyện với vị cay nhẹ của của ớt, tiêu và vị chua chua của dưa môn, ăn thật “hết cơm”.

Đặc biệt, món bà ngoại tôi thích ăn nhất là cháo cá đối ăn nóng. Để nấu cháo, mẹ thường bỏ cá đối vào nồi ninh lấy nước rồi vớt cá ra, cho vốc gạo và ít hạt sen vào nấu cháo, khi nhừ lại cho cá vào, thêm gia vị. Khi ăn thì múc cá ra đĩa riêng, xắt ngò rắc trên mặt bát cháo. Cháo ăn nóng với các loại rau thơm như rau quế, ngò tàu, ngò ta… thật đã đời. Thú vị hơn, khi thưởng thức món cháo, bạn sẽ gặp vị nhân nhẩn đắng, beo béo của ruột cá, vị bùi bùi thấm đẫm mùi ruộng lúa của hạt sen, thịt cá vừa thơm, vừa ngon vừa béo…

Cháo cá đối.

Ngày nay, dù được ăn nhiều món hải sản đặc sản các vùng miền nhưng mỗi lần trời mưa gió sụt sùi tôi không làm sao quên được món cá đối kho dưa môn do mẹ tôi nấu lúc tôi còn tấm bé. Tôi vẫn còn nhớ mãi khi cả nhà ăn cơm hay ăn cháo cá đối, bà ngoại tôi thường đọc câu ca: "Bán ruộng đầu cầu, ăn đầu cá đối” để khen cha tôi, người rể quý luôn quan tâm, chăm sóc mọi người. Và nhớ cả một miền sông nước mênh mông ngày ấy…

Tiên Sa