Độc đáo món gỏi "đoàn kết" của đồng bào Cơ Tu

Để chế biến món này, trước hết đồng bào hái đu đủ về, bổ đôi trái bỏ hạt, bào thành sợi nhỏ ngâm vào nước muối rồi vắt ráo nước. Kế đến là bẹ cây thiên niên kiện (sơn thục), bẹ môn tím hái trên rừng về, qua suối tranh thủ lột vỏ, rửa sạch; sau đó xắt mỏng và xả lại với nước suối nhiều lần. Dứa (thơm), dưa leo xắt lát mỏng. Da heo, thịt ba chỉ, tôm suối lần lượt cho vào nồi luộc chín và vớt mỗi thứ ra dĩa. Da heo, thịt ba chỉ thái mỏng. Ngoài ra, muốn mâm gỏi hấp dẫn hơn, thêm trứng tráng xắt thành sợi mỏng vào. Hái thêm vài nắm rau thơm (rau răm) xắt nhỏ cùng với đậu phộng rang đâm nhỏ để riêng mỗi thứ ra chén.

Tuần tự, người ta cho những thứ trên vào mâm lớn: đu đủ bào, thịt ba rọi, da heo, tôm, tép luộc, vài lát trứng tráng (hoặc mối cánh rang, khô trâu, bò nướng càng tuyệt), một ít đậu phộng rang vàng giã nhỏ... Rắc rau thơm lên, sau cùng chan vài muỗng nước mắm chanh, tỏi, ớt, tiêu bột, mì chính rồi đảo đều cho tất cả các nguyên liệu ngấm đều nước trộn gỏi. Khi ăn, đồng bào dùng muỗng chung xúc gỏi cho vào chén riêng của mình để thưởng thức.

Hấp dẫn mâm gỏi “đoàn kết”.

Công phu nhất trong món ăn này là khâu pha chế nước mắm. Nước mắm pha phải bảo đảm sao cho có vị ngọt, thơm của nước mắm, vị chua chua hấp dẫn của chanh, vị cay the nhưng không quá nồng của ớt, rau thơm... và nhất là sau khi ăn, ta muốn húp thêm một ít nước mắm “cho đã”, trong bụng vẫn còn thòm thèm muốn ăn tiếp chén thứ hai, thứ ba...

Nhìn mâm gỏi “đoàn kết” rất bắt mắt bởi màu ngà của đu đủ, màu xanh lá cây của bẹ thiên niên kiện, màu phớt tím của bẹ môn tím, điểm xuyết trên nền mâm gỏi là màu vàng của dứa, màu xanh lá mạ của rau thơm, màu đỏ của ớt chín hòa trộn vào nhau… Khi thưởng thức, món gỏi có vị chua chua, ngọt ngọt, thơm thơm, beo béo, giòn giòn của các nguyên liệu hòa quyện với vị ngọt của thịt, tôm, nhâm nhi cùng vài ly “rượu rừng” sẽ làm say lòng biết bao thực khách.

Điểm nhấn trong món gỏi này chính là thiên niên kiện. Theo Đông y, thiên niên kiện chính là một trong số những vị thuốc hàng đầu có tác dụng tăng cường gân cốt tự nhiên, giảm đau nhức, giúp cơ thể tráng kiện. Do thiên niên kiện được dùng để chữa bệnh xương khớp rất hiệu quả nên người Cơ Tu có kinh nghiệm sử dụng cây này làm món ăn hay ngâm rượu (đúng liều lượng) để giải nhức mỏi sau một ngày lao động vất vả.       

Tiên Sa