Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV:

Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND các cấp

Sáng 29/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận, các đại biểu đều tán thành việc sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND để khắc phục những hạn chế, vướng mắc của luật hiện hành đồng thời tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, cụ thể hóa chính sách của Nhà nước về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND các cấp…

Quan tâm đến tiêu chí lựa chọn chuyên đề giám sát, đại biểu cho rằng giám sát phải bám sát yêu cầu từ thực tiễn cuộc sống, của các địa phương, các vấn đề còn tồn tại lâu dài chưa được quan tâm...

Quang cảnh phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu đề nghị ban soạn thảo dự án luật cần xem xét, quy định các tiêu chí lựa chọn cụ thể, rõ ràng, bám sát tình hình thực tiễn của đất nước, địa phương. Những vấn đề thực tiễn đặt ra đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển vận động của kinh tế xã hội, lựa chọn những xu hướng cần áp dụng tác động tích cực đến chính sách, vấn đề nóng, vấn đề điểm của hiện tại hoặc tồn đọng lâu dài không được giải quyết mà cử tri đặc biệt quan tâm.

Qua thực tiễn hoạt động giám sát tại địa phương, đại biểu kiến nghị xem xét bổ sung mở rộng đối tượng giám sát tại Điều 5 của Luật hiện hành, cụ thể: HĐND được quyền giám sát hoạt động của cơ quan trung ương tại địa phương như: Cục thuế, Hải quan, Bảo hiểm xã hội, Ngân hàng nhà nước cùng cấp…

Đồng thời kiến nghị xem xét bổ sung đại biểu HĐND được quyền chất vấn người đứng đầu các cơ quan thuộc ngành dọc của trung ương hoạt động tại địa phương.

Đại biểu nhấn mạnh, thực tiễn cho thấy các cơ quan, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền, và các cơ quan, tổ chức khác trong xã hội đều phải tuân thủ pháp luật, đều phải triển khai thực hiện các giải pháp, biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh do HĐND quyết nghị, trong đó, các cơ quan ngành dọc của trung ương tại địa phương phải thực hiện như: thu thuế, bảo hiểm xã hội; các biện pháp đảm bảo quốc phòng an ninh, thực hiện các chính sách về tài chính, kinh tế, môi trường, xã hội do HĐND ban hành…

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu nêu rõ, trong bối cảnh phân cấp, phân quyền mạnh như hiện nay, HĐND được giao thẩm quyền nhiều hơn trong ban hành các chính sách, hỗ trợ về cơ sở vật chất, tiền công, phụ cấp cho các đối tượng xã hội, cho lực lượng quốc phòng, an ninh; hỗ trợ cấp ngân sách cho các ngân hàng chính sách xã hội; kinh phí đầu tư các dự án và hỗ trợ hoạt động cho các cơ quan trung ương tại địa phương.

Do đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội xem xét bổ sung thẩm quyền giám sát hoạt động các cơ quan trung ương tại địa phương cho HĐND cùng cấp và quy định quyền chất vấn của đại biểu HĐND trong chất vấn người đứng đầu các cơ quan đó. Nội dung này phù hợp với Hiến pháp, pháp luật và thực tiễn, đảm bảo cho việc kiểm soát thực thi quyền lực Nhà nước theo đúng định hướng.

Về quyền của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát, đại biểu đề nghị ban soạn thảo quy định thêm về trách nhiệm cụ thể mang tính bắt buộc đối với các chủ thể này; cần bổ sung các giải pháp thực sự hiệu quả để tăng cường theo dõi, đôn đốc, ràng buộc trách nhiệm của các cơ quan chịu sự giám sát, bảo đảm thực hiện đầy đủ, kịp thời, nghiêm túc các kết luận, kiến nghị giám sát; bổ sung quy định chế tài xử lý trong trường hợp quá thời hạn mà cơ quan, cá nhân không thực hiện kết luận, kiến nghị hoặc thực hiện không đúng yêu cầu; quy định trách nhiệm của cơ quan truyền thông trong việc phản ánh tình hình, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát; tăng cường trách nhiệm theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát.

Về nội dung tham gia giám sát của cơ quan, tổ chức, cá nhân, đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định rõ hơn về quyền và trách nhiệm của cá nhân tham gia giám sát, theo đại biểu chủ thể này nên bổ sung quy định đối tượng là nhân dân được tham gia trong hoạt động giám sát, kiểm soát quyền lực nói chung và kiểm soát quyền lực người đứng đầu cơ quan Nhà nước nói riêng.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị trong dự thảo luật sửa đổi cần bổ sung thêm một điều quy định về việc phối hợp giữa giám sát của nhân dân thông qua MTTQ, ban thanh tra nhân dân với hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND các cấp, không làm trùng lắp và làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát…

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Phát biểu góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) quan tâm đến nội dung bổ sung Điều 60a vào sau Điều 60 về việc chất vấn, xem xét, trả lời chất vấn tại kỳ họp của HĐND.

Đại biểu cho biết, Điều 60a quy định xem xét việc thực hiện nghị quyết của HĐND, Thường trực HĐND về chất vấn, giám sát chuyên đề bằng hình thức chất vấn. Đây là nội dung bổ sung mới rất thiết thực, cho thấy tầm quan trọng của việc tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn trong hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND. 

Theo đại biểu, quy định này sẽ nâng cao trách nhiệm của các chủ thể trong việc trả lời chất vấn, thực hiện cam kết, trách nhiệm với cử tri. Tuy nhiên, qua nghiên cứu Điều 60a được bổ sung ở dự thảo luật lần này, đại biểu nhận thấy còn có một số vấn đề bất cập cần phải thiết kế lại để đảm bảo phù hợp và thống nhất với Điều 60 của luật hiện hành. 

Cụ thể, Điều 60 về phạm vi thẩm quyền giám sát của HĐND không có quy định thẩm quyền giám sát của Thường trực HĐND, trong khi Điều 60a lại quy định xem xét việc thực hiện nghị quyết của cả HĐND và Thường trực HĐND. Bên cạnh đó, về thời gian chất vấn và trả lời chất vấn, Điều 60a quy định thực hiện theo nội quy của kỳ họp HĐND, trong khi Điều 60 hiện hành quy định thực hiện theo quy chế hoạt động của HĐND và đại biểu HĐND. Do vậy, cơ quan chủ trì soạn thảo cần xem xét lại nội dung này để đảm bảo thống nhất về quy trình và cách thức thực hiện.

Ngoài ra, Điều 60a quy định người bị chất vấn phải chuẩn bị báo cáo tóm tắt việc thực hiện nghị quyết về chất vấn giám sát chuyên đề, nhưng chưa có quy định thời gian cụ thể, trong khi Điều 60 hiện hành có quy định rõ ràng về thời gian. 

Do vậy, đại biểu đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu, điều chỉnh các vấn đề trên để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong quy định pháp luật, tránh sự khác biệt trong việc tiếp cận và thực hiện…

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu nêu. Ảnh: quochoi.vn

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu nêu, thay mặt cơ quan soạn thảo, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết, trong giai đoạn soạn thảo, bám sát các quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội về định hướng, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, cơ quan chủ trì soạn thảo đã xác định rõ quan điểm xây dựng luật, cơ bản thế hiện trong nội dung tờ trình dự án luật, luật chỉ quy định những vấn đề chung, vấn đề có tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội để đảm bảo tính ổn định của dự án luật.

Những vấn đề biến động thường xuyên, chưa ổn định thì giao các cơ quan chức năng quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực thi luật, bắt kịp xu hướng mới, tận dụng các thành tựu khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong hoạt động giám sát. 

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho biết, sau Kỳ họp, Hội đồng Dân tộc sẽ phối hợp với Ủy ban Pháp luật tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ để hoàn thiện hồ sơ dự án luật, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9.

* Trong phiên làm việc sáng nay, Quốc hội cũng đã thông qua Luật Địa chất và khoáng sản; Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Lan Anh (tổng hợp)