Nghe dừa kể chuyện...

Bình dị, chân chất và thích nghi với mọi hoàn cảnh, dù sống ở đâu trên dải đất hình chữ S này, dừa cũng kiêu hãnh vươn mình, tỏa bóng xanh mướt cho một vùng trời thêm thơ mộng.

Dừa không kén đất, nên được đem trồng ở hầu khắp mọi vùng miền, từ Bắc - Trung - Nam hay Tây Nguyên, người ta đều dễ dàng bắt gặp những bóng dừa. Đi cùng tuổi thơ bao người, thậm chí là bao thế hệ trong gia đình, dừa trở thành “xứ sở” không thể thiếu cho cái tuổi hiếu động leo trèo, hái quả, nhặt tàu lá khô đun bếp củi cay xè. Những đợt hè bỏng rát, nước dừa như liều "thuốc tiên", đôi khi cả đám trẻ xúm lại giành nhau uống ừng ực tại gốc cây, rồi cạy cùi dừa nhai vui vẻ, hay mừng rơn khi phát hiện ra tổ chim đang nấp mình trên cuống lá giữa vòm trời xanh.

Du khách tham quan, mua sắm ở lò kẹo dừa truyền thống thuộc TP. Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.

Dừa cũng đến đặc biệt. Bất cứ bộ phận nào của chúng đều có thể thổi hồn thành đa dạng hóa sản phẩm. Thân dừa vốn xù xì, chi chít vết thời gian, vậy mà khi được “trang điểm” lên có thể biến hóa thành những bộ ấm trà, chén đũa, thìa, môi, giỏ xách, gạt tàn, hộp thuốc lá, hộp đựng danh thiếp… đẹp mắt. Vỏ quả dừa, vốn là thứ củi đun, nhưng qua bàn tay con người cũng được gọt đẽo thành những chiếc gáo múc nước, lồng đèn, dĩa hoa xinh xắn. Xơ dừa được kết sợi thành những tấm thảm xinh, những chậu cảnh, hay được ủ thành phân bón giàu dinh dưỡng cho đất. Lá dừa, nhất là dừa nước đã quá quen thuộc cho việc dựng vách, lợp mái, che mưa nắng cho căn nhà; lá còn là vật trang trí không thể thiếu cho nhiều đám cưới miền Tây và còn là nguyên liệu gói nên nhiều loại bánh đặc sản.

Cũng bởi phổ biến nên dừa tạo thành nhiều món ngon, đặc sản cho các vùng miền. Cơm dừa để làm đậm đà thêm các món kho nấu cho bữa ăn gia đình; dịp lễ, Tết vẫn thấy các bà, các mẹ ngồi nạo dừa làm mứt. Dừa còn “làm mưa làm gió” ở Hải Phòng với món dừa dầm; Quảng Nam thì có bánh dừa nướng; Bình Định không thể thiếu bánh tráng dừa, bánh trụng, bánh hồng.

Đặc biệt, ở vùng đất được mệnh danh là "xứ dừa" - Bến Tre có tất thảy những đặc sản, món ngon từ dừa. Nơi đây, dừa hiện diện sâu đậm trong tâm thức bao người, bao thế hệ. Nói thế là bởi, gần như bất cứ đâu trên vùng đất này đều có bóng dáng của dừa, từ trong bữa cơm gia đình, buổi chiều giải khát, khoảng vườn nhà, dọc kênh mương, các lối mòn, đến trục đường quốc lộ, khu du lịch. Từ trong những trang sách, bài thơ, câu hát, đến nhịp sống thường ngày, dừa cứ thế, tồn tại như một niềm dấu yêu, tắm mát cho tâm hồn bao người trước những buồn vui, chông chênh trong cuộc sống.

Những con đường thênh thang bóng dừa ở Bến Tre.

Và trên con đường hội nhập hôm nay, dừa Bến Tre càng đến gần hơn với bạn bè trong nước cũng như quốc tế với những nét đặc trưng tự chính nó. Sản phẩm dừa vươn xa hơn với những đặc sản nổi tiếng như kẹo mứt; các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, các đồ dùng lưu niệm; các loại mỹ phẩm như mặt nạ dừa, son môi dừa, xà bông dừa… Xứ dừa từ lâu nổi tiếng với hàng trăm lò sản xuất kẹo dừa, với sản lượng hàng chục nghìn tấn mỗi năm. Các làng nghề kẹo dừa, đặc biệt là các xưởng sản xuất thủ công đã thu hút đông đảo khách tham quan, trực tiếp chứng kiến quy trình làm nên những viên kẹo béo ngậy, thơm ngon với nhiều vị, nhiều màu sắc…

Cũng bởi mê đắm xứ dừa và phải lòng người con gái có giọng nói ngọt ngào nơi đây, nhiều người trên khắp mọi miền đất nước đã quyết định chọn Bến Tre làm quê hương thứ hai của mình. Ông Nguyễn Trung Mận cho biết, 35 năm trước, ông đã chọn xa miền Trung để đến với huyện Châu Thành (Bến Tre) làm nơi sinh sống lập nghiệp. Ông cùng vợ dành cả cuộc đời này để tưới tắm, nâng niu sản vật hai miền về giao hòa trên hai vùng đất có khí hậu hoàn toàn trái ngược nhau. Nhờ đó mà nơi xứ dừa, ngoài loại cây chủ lực này, khu vườn họ còn có thêm cây nén, củ khoai môn, cây sim tím của người miền Trung. Và tương tự, dải đất nắng gió của Quảng Bình cũng được họ tưới tắm thêm sắc xanh của dừa và đặc sản dừa trong mỗi lần về thăm quê cũ. Ông Mận cười hiền bảo, nếm trải mọi thăng trầm rồi chỉ mong người thân của mình luôn mạnh mẽ, hạnh phúc. Cứ như cây dừa vậy, ở đâu, trong điều kiện sống nào cũng bền bỉ nảy nở, tươi mát một màu xanh...

Song Quỳnh