Khi giảm lãi suất đã trở thành "mệnh lệnh"

Ngày 24/2 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 19/CĐ-TTg yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) thực hiện các biện pháp mạnh mẽ nhằm giảm mặt bằng lãi suất cho vay, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp (DN) tiếp cận vốn với chi phí hợp lý, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm các mục tiêu vĩ mô đã đề ra.

Đây được xem là một trong những yêu cầu mạnh mẽ nhất, thể hiện sự quyết liệt của Chính phủ đối với việc giảm lãi suất của các ngân hàng nhằm hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Khách hàng giao dịch tại một ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. (Ảnh minh họa)

Thời gian qua, Chính phủ đã liên tục chỉ đạo NHNN và hệ thống tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp giảm lãi suất để hỗ trợ sản xuất, kinh doanh. Điều này đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 01/NQ-CP, ngày 8/1/2025 và Nghị quyết số 27/NQ-CP, ngày 7/2/2025 của Chính phủ. Tuy nhiên, không còn những chỉ đạo chung mang tầm vĩ mô, Công điện số 19/CĐ-TTg dường như đã trở thành "mệnh lệnh" bắt buộc hệ thống ngân hàng phải thực hiện.

Chẳng hạn như tại Nghị quyết số 01/NQ-CP, ngày 8/1/2025 và Nghị quyết số 27/NQ-CP, ngày 7/2/2025, liên quan đến vấn đề lãi suất, tinh thần là Chính phủ yêu cầu NHNN "chỉ đạo các tổ chức tín dụng hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, tiết giảm chi phí hoạt động, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và các giải pháp khác để phấn đấu hạ lãi suất cho vay...". Thế nhưng vẫn có một số ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất huy động, tạo áp lực lên lãi suất cho vay, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn của DN và người dân.

Trước thực tế đó, Thủ tướng yêu cầu NHNN vào cuộc quyết liệt hơn, sử dụng những biện pháp mạnh mẽ hơn để kéo giảm lãi suất ở mức độ phù hợp. Trong đó đáng chú ý là Thủ tướng chỉ đạo NHNN chủ trì thực hiện thanh tra, kiểm tra các ngân hàng thương mại đã tăng lãi suất huy động trong thời gian qua. Việc công bố và thực hiện lãi suất huy động, cho vay của các tổ chức tín dụng cần được giám sát chặt chẽ để bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật cũng như chỉ đạo của Chính phủ. Những trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định, bao gồm cả việc xem xét sử dụng các công cụ quản lý như hạn mức tăng trưởng tín dụng hoặc thu hồi giấy phép hoạt động…

Những yêu cầu trên của Thủ tướng Chính phủ là hết sức cần thiết, bởi lãi suất cao luôn là bài toán khó đối với DN và người dân trong việc phát triển sản xuất, kinh doanh. Hệ thống DN của Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn và khó cạnh tranh được cả thị trường trong và ngoài nước, mà một trong những nút thắt lớn là do tắc nghẽn dòng vốn. Trong khi đó, theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các DN phản ánh chi phí kinh doanh tại Việt Nam hiện nay cao và có xu hướng tăng ở 4 nhóm chính: các chi phí có liên quan đến lao động; chi phí tài chính cho nhà nước ngoài thuế; chi phí vốn; chi phí vận tải, hậu cần kho vận (logistics). Như vậy có thể thấy "chi phí vốn" đã thực sự trở thành vấn đề lớn đối với người dân và DN.

Nhận diện rõ vấn đề, Công điện số 19/CĐ-TTg có thể sẽ mang lại hiệu quả trong vấn đề giải bài toán kéo giảm lãi suất cho vay của các ngân hàng trong giai đoạn hiện nay. Bởi trên thực tế, các công cụ can thiệp thị trường của NHNN hiện có tương đối đầy đủ và mạnh nhưng chưa phát huy được tác dụng thì biện pháp can thiệp hành chính cần được phát huy. Vấn đề còn lại là cơ quan chức năng cần nhanh chóng triển khai thực hiện một cách nghiêm túc để rút ngắn “độ trễ” của chính sách khi áp dụng vào thực tế, giúp DN và người dân tiếp cận được vốn vay có lãi suất hợp lý càng sớm càng tốt. Qua đó mới có thể góp phần thực hiện được mục tiêu tăng trưởng kinh tế  8% trở lên trong năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo.

Giang Nam