Ngẫm từ những cuộc đấu không thành công ở SEA Games

Từng nhiều lần trực tiếp tham gia đưa tin về SEA Games, người viết chứng kiến một thực tế: Rất nhiều vận động viên đã khẳng định được thành tích ở khu vực, tiếp cận trình độ châu lục và thậm chí có cả huy chương thế giới, vậy mà lại không thành công trong cuộc thi đấu cá nhân ở SEA Games. Vì sao?

Tại SEA Games 32, lần lượt đương kim Á quân thế giới Nguyễn Thị Tâm ở môn boxing, lực sĩ Hoàng Thị Duyên môn cử tạ từng dự Olympic Tokyo 2021 thi đấu không thành công; vận động viên điền kinh Nguyễn Thị Huyền đã không bảo vệ được tấm Huy chương Vàng (HCV) cự ly 400 m nữ. Kiếm thủ Vũ Thành An cũng lần đầu không giữ được tấm HCV cá nhân nội dung kiếm chém nam. Nhà đương kim vô địch đơn nam quần vợt Lý Hoàng Nam cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Đặc biệt, thất bại của U22 Việt Nam đã làm tổn thương quá lớn đến niềm kiều hãnh của người hâm mộ nước nhà.

Ở tuổi 21, vận động viên Nguyễn Quốc Toàn phá 3 kỷ lục SEA Games, giành Huy chương Vàng cử tạ hạng cân dưới 89 kg.

Việc không thành công của các tuyển thủ hay đội tuyển được người hâm mộ đặt nhiều kỳ vọng thực sự đem đến những điều đáng tiếc cho giới chuyên môn. Trước hết, họ cần sự chia sẻ của người hâm mộ vì đã nỗ lực hết sức. Còn với các nhà quản lý, các nhà chuyên môn, thất bại cần được mổ xẻ nghiêm túc, phân tích kỹ lưỡng nguyên nhân để khắc phục các hạn chế, nhằm có những chuẩn bị tốt hơn cho các cuộc thi đấu sắp tới.

Trong thể thao thành tích cao, việc tuyển chọn những vận động viên có tài năng, đào tạo và huấn luyện trong hệ thống theo trình tự từ 8 - 12 năm, thậm chí đến 15 năm. Đây là quy luật và phụ thuộc vào các yếu tố như việc tuân theo một cách nghiêm ngặt và trình tự chặt chẽ. Trong quá trình huấn luyện, việc chăm sóc, bồi dưỡng, rèn luyện vận động viên phải được quan tâm, đầu tư về khoa học kỹ thuật, phương tiện tập luyện, dinh dưỡng và chăm sóc y học… Không có sự duy trì thành tích cao một cách bất biến. Điều này phụ thuộc vào tuổi tác (tùy từng môn), tổ chức huấn luyện, chăm sóc, cạnh tranh của đối thủ, việc chuẩn bị lực lượng hậu bị…

Trên cơ sở quy luật này, chúng ta có thể lý giải được thành tích thi đấu của một vận động viên, một đội tuyển, một thế hệ vận động viên. Nếu có một quá trình chuẩn bị tốt và đúng quy luật thì sẽ có thành tích cao và ổn định. "Kẻ thù" lớn nhất của thể thao thành tích cao là tuổi tác. Các tính toán đã chỉ ra, với vận động viên ngoài 25 tuổi thì những yếu tố như thể lực, kỹ thuật sẽ bắt đầu giảm sút và cần có các vận động viên kế cận. Nếu những điều kiện như trên không đảm bảo thì sẽ không đáp ứng được mong muốn chiến thắng, chưa tính đến yếu tố rủi ro như chấn thương.

Sự chuẩn bị lực lượng kế tiếp là yếu tố vô hình và trong thi đấu điều này chưa được quan tâm, nhưng một nền thể thao vững chắc thì lực lượng kế cận luôn được chuẩn bị kỹ lưỡng. Ví dụ như ở môn bóng đá hay kể cả các môn cá nhân, chúng ta đến thi đấu ở SEA Games nhưng lực lượng, người dẫn dắt và đối thủ đều đã khác. Các điều kiện khác nhau không thể tạo ra thành tích giống nhau. Những yếu tố khách quan như thời tiết hay chấn thương hoặc thiếu kinh nghiệm dẫn đến thất bại chỉ là hiện tượng. Còn việc chuẩn bị chưa tốt và thiếu lực lượng kế cận mới là nguyên nhân chính.

Bóng chuyền nữ Thái Lan thống trị sân chơi khu vực trong gần 3 thập kỷ và đang vươn tầm ra châu lục và thế giới. Điều này không hoàn toàn ngẫu nhiên mà xuất phát từ việc đáp ứng đầy đủ các yêu cầu trong đào tạo như đã nêu trên. Với thể thao Việt Nam, không thể trông đợi mãi vào một thế hệ vận động viên, mà cần tuân thủ những quy luật phát triển thể thao thành tích cao, quan tâm nhiều hơn đến công tác đào tạo lực lượng hậu bị sẵn sàng kế tiếp đàn anh, đàn chị đi trước với một quy trình nghiêm ngặt, bền bỉ. Chỉ khi làm được như vậy, những điều đáng tiếc trong các cuộc thi đấu mới được giảm thiểu.

Không ít người đổ lỗi cho Huấn luyện viên Troussier kém tài để U22 Việt Nam ra nông nỗi vậy. Điều đó chưa công bằng, bởi ông chỉ mới cầm quân U22 hơn 2 tháng. Quan trọng, chất lượng lứa cầu thủ này không đủ tầm vô địch. Trong khi, Thái Lan, Indonesia và nhiều đối thủ khác trong khu vực đã tiến bộ rất nhanh. Ngay cả thế hệ U23 vô địch SEA Games 31 cũng được coi chưa thuyết phục. Trong bóng đá, để có một lứa cầu thủ giỏi nhiều khi còn là may mắn. Sự khác biệt của Huấn luyện viên Park Hang-seo nằm ở chỗ đó. Ông sang Việt Nam đúng chu kỳ chúng ta đang sở hữu lứa cầu thủ đội tuyển quốc gia và U23 quốc gia cực mạnh.

Phong Uyên