Thương nhớ miệt đồng

Ai hỏi tuổi thơ có những gì chắc nhiều người sẽ trả lời kể sao cho hết bởi nơi ấy chứa cả một vùng trời ký ức. Đó là những lần trốn ngủ trưa để đầu trần khét mùi nắng chạy ra sau hè chơi đùa cùng bạn bè hay lang thang ngoài đồng tìm kiếm những quả dại.

Là những lần chạy dọc triền đê thả diều cùng lũ bạn. Nhớ những lần ngoài đồng tát cá cũng lăng xăng để có bữa ngon mặc dù cả mình lấm lem bùn đất. Nhớ những bữa ham chơi quên lối về, giật mình bởi tiếng má kêu về ăn cơm. Tuổi thơ cơ cực ấy còn gắn với những tiếng vịt đồng kêu vang động cả trời quê sau mùa gặt. Nhớ quá cả một khung trời hoa mộng chứa đầy kỷ niệm.

Ai đi xa quê sẽ nhớ chốn xưa, nhớ cảnh nhớ người, nhớ tuổi thơ, nhớ những bữa cơm má nấu bởi những sản vật sẵn có của quê hương, bữa cơm nào con cũng ăn no căng bụng. Con cá đồng ba thả lưới, các loại rau má hái ngoài đồng, ngoài vườn.

“Nhớ sao hương vị miệt đồng/Cọng rau con cá no lòng người quê”. Nhắc đến ai cũng thèm bữa cơm sum họp gia đình từ những con cá đồng ngọt vị tự nhiên. Cá lóc, cá rô, cá trê kho tiêu đậm vị thơm không lẫn đi đâu được. Nước kho kẹo lại dậy lên màu nâu bóng loáng, miếng cá săn chắc gắp miếng nào hao cơm tới đó.

Minh họa: Trà My

Những người con xa quê chắc nhớ lắm nồi cá trê kho nghệ réo sôi trên bếp, rắc thêm hành lá ăn cùng rau sống, cà chua, dưa leo, dưa chua. Món ăn kèm món khác đều ưng ý và có vị ngon riêng để thưởng thức, cảm nhận rồi thương rồi nhớ. Con cá mình trơn, ngạnh nhọn đâm phải nhức mấy ngày, nhìn vậy chứ ăn ngon lắm. Cá trê chiên giòn chấm mắm gừng, thịt cá nhìn vàng ươm mê đắm.

Những ngày mưa thì đồng nhiều cá, đặc biệt là cá rô đồng. Cá nấu canh chua với mẻ; cá luộc gỡ thịt đầy tô làm mì cá vị lạ nhưng ngon; cá nướng chín ba với mấy bác, mấy chú cuốn với rau sống rồi nhâm nhi chén rượu trò chuyện đậm vị quê, thắm tình làng nghĩa xóm. Cá rô kho cũng ngon không kém cạnh, lúc ăn thì kèm dĩa rau luộc. Ăn có vị thơm, vị béo của miệt đồng.

Ba đi đặt ống trúm thì lươn đồng mập ú đem về làm đủ các món ngon. Lươn nấu canh với chuối xanh hay nấu canh chua cùng măng thì nồi cơm chỉ có cạo đáy. Ăn vào sẽ cảm nhận được vị dai ngọt của thịt lươn còn cảm nhận sự chân chất, mộc mạc của tình quê. Má đem lươn đi xào cùng sả, ớt thơm béo quyến luyến vị giác của con người. Có hôm ba thu hoạch nhiều, má lại làm ram lươn cho cả nhà cùng thưởng thức, trời ơi ngon không thể tả.

Nhớ những ngày mưa triền miên lại rủ nhau soi “vũ nữ chân dài” – một thú vui dân dã của người nhà quê. Ếch nhái rủ nhau về tụ hội kêu rần trời, cả xóm rủ nhau cầm đèn pin đi soi. Nhái nhiều nhất, mình bé xíu nhưng làm được nhiều món ngon ăn dễ bị nghiện. Thịt nhái đem xào lăn sả ăn cơm thì không thể chê được hoặc đem bằm nhuyễn xào chung với lá cách. Thịt ếch thì thơm như thịt gà có thể rô ti hoặc kho xào đều dậy mùi thơm phức. Muốn giải nhiệt thì có món ếch nấu chua cùng lá giang dậy mùi chua thanh dịu nhẹ.

Nhớ những hôm đi bắt ốc đồng, mỗi loại sẽ có cách chế biến khác nhau. Con ốc bươu đem nướng tiêu xanh nấu canh rau tập tàng, con ốc rạ thì làm món ốc hút hoặc xào sả, con ốc quắn thì đem nấu cháo. Mỗi món đều mang đến hương vị riêng của miệt đồng. Các món ăn không phải sơn hào hải vị nhưng cứ nhắc đến là muốn quay về ra ruộng, đi dọc mương, lặn ngụp ngoài sông bắt về thưởng thức để đỡ cơn ghiền.

Ở quê ai mà không biết con tám cẳng hai càng chuyên bò ngang. Mưa về là cua đồng nhiều, người ta bắt đem ra chợ bán. Má mua về nấu bún riêu, canh tập tàng, bánh canh, lẩu, cháo để rồi dọn lên một bữa thịnh soạn, no nê. Những món ăn nấu từ cua đồng đều mang đến cho người ăn chung cảm nhận vị ngọt, cái ngọt rất tự nhiên không ngọt gắt mà ngọt thanh trong cổ họng, ngọt nhẹ nhàng mà đủ làm ngây ngất.

Hương vị miệt đồng dân dã theo chân những người con xa quê dù đi đến tận phương trời nào thì lòng vẫn đau đáu muốn trở về: “Về sông ăn cá, về đồng ăn cua”. Quê hương trong ký ức của mỗi con người là đồng ruộng, là dòng sông, là những người dân quê chân chất thật thà, là mái nhà yêu thương nuôi ta khôn lớn, là những tấm chân tình của làng xóm, là những món ngon rặt xứ miệt đồng.

Phạm Thị Mỹ Liên