Đất và người Đắk Lắk trong thơ

Từ năm 2021 đến nay, số lượng tác phẩm thơ của các tác giả Đắk Lắk được xuất bản không nhiều như những năm trước đó.

Dẫu vậy, bằng tình yêu sâu sắc với đất và người nơi đây, bằng tình yêu mãnh liệt với thơ, một số tác giả vẫn nuôi dưỡng cảm xúc, ấp ủ các đề tài về vẻ đẹp của đất và người Đắk Lắk; từ đó, cho ra đời những tác phẩm có giá trị về nội dung và nghệ thuật.

Tập thơ “Tây Nguyên mong đón Bác về” (NXB Văn hóa dân tộc, 2022) của nhà thơ Lê Thành Văn là vẻ đẹp tâm hồn, tình cảm yêu quý, trân trọng, không gì có thể lay chuyển được của đồng bào Đắk Lắk, Tây Nguyên với Bác Hồ - lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta. Mỗi bài thơ khắc họa một vẻ đẹp tâm hồn, đạo đức và phong cách của Bác lúc sinh thời; đồng thời thể hiện những tình cảm thiêng liêng mong nhớ Bác của đồng bào Đắk Lắk, Tây Nguyên: “Tây Nguyên trọn đời nhớ mãi Bác ơi!/ Ngày thống nhất thương Người không còn nữa/ Nhưng sâu thẳm trong tim một tình yêu chan chứa/ Tây Nguyên đón Bác về giữa nắng sớm tinh khôi”. Đây là tập thơ có chất lượng cao, được trao giải B toàn quốc về thơ (không có giải A) trong Cuộc vận động sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” đợt 1, giai đoạn 2021 - 2023.

Một số tác phẩm thơ của các tác giả Đắk Lắk xuất bản trong những năm gần đây. Ảnh: Thành Văn

Cũng tác giả Lê Thành Văn, trong năm 2021 đã cho xuất bản tập thơ song ngữ “Khúc hát H’Hen Niê” (NXB Văn hóa dân tộc). Từ sự kiện H’Hen Niê giành vương miện hoa hậu hoàn vũ, với lòng ngưỡng mộ, cảm phục khát vọng vươn lên của một cô gái Êđê bình thường, nhưng đầy nghị lực, bản lĩnh, cảm xúc của tác giả đã thăng hoa để cho ra đời tập thơ chuyên đề về H’Hen. Hình ảnh H’Hen hiện lên trong tập thơ thật đẹp: “Đôi mắt ướt một chiều đông/ Đôi mắt suốt đời anh qua không được/ Đôi mắt dài hơn nỗi nhớ mong”... “Đôi chân măng rừng xao động/ Đôi chân bước vòng xoang lắng nhịp/ Đêm nhà sàn nghiêng ánh lửa xôn xao” ...“Ôi cái ong vàng the thắt/ Eo thon ngày xuống phố/ Có người về cái bụng không yên”. Tác giả ca ngợi H’Hen không đơn giản chỉ để ca ngợi cô Hoa hậu hoàn vũ Việt Nam người Êđê, mà còn để gửi thông điệp tới các bạn trẻ, nhất là các bạn trẻ người dân tộc thiểu số, rằng: những điều tốt đẹp nhất trong cuộc đời ai cũng có thể làm được, nếu có nghị lực và ý chí.

Có thể nói Bùi Minh Vũ là nhà thơ viết khỏe nhất trong số các nhà thơ ở Đắk Lắk hiện nay. Chỉ riêng thơ, từ năm 1996 đến nay anh đã cho ra đời tới 16 tập. Năm 2022 anh xuất bản tập “Âm thanh yêu thương” viết cho thiếu nhi; năm 2023 là tập thơ “Những tiếng đàn hồng”. Nét nổi bật của thơ Bùi Minh Vũ là hình ảnh về thiên nhiên, con người, văn hóa các dân tộc Đắk Lắk, Tây Nguyên thường xuyên hiện hữu dưới nhiều góc độ khác nhau. Đọc thơ của anh, ta thấy vẻ đẹp của cô gái giã gạo hiện lên trong không gian như cổ tích, thật hấp dẫn: “Trăng xuống gần hơn/ Chạm cầu thang mẫu hệ/ Em vẫn giã gạo/ Cho đến khi lời khan bắt đầu/ Tay em thoăn thoắt/ Như ngọn lửa mới nhen”. Bùi Minh Vũ cũng thấy được vẻ đẹp của tiếng chiêng trên đường về buôn: “Tiếng chiêng/ Vắt ngang bầu trời phấn hoa/ Đêm thổ cẩm/ Tôi nhìn, tôi ngắm trăng chơi”. Ngay trong tập thơ “Âm thanh yêu thương” viết cho trẻ em, thì hình ảnh của Đắk Lắk tươi đẹp vẫn hiện lên rất rõ: “Vườn xanh dinh Bảo Đại/ Vọng lại tiếng chim ca/ Ngỡ trong rừng đâu xa/ Suối Ea Nhôn róc rách”...

Trong hai năm 2021 và 2023, tác giả Nguyễn Duy Xuân cũng ra mắt bạn đọc hai tập thơ “Về Ban Mê đi anh” (NXB Văn hóa dân tộc) và “Tổ quốc tôi yêu” (NXB Hội Nhà văn). Cả hai tập thơ có chung mạch trữ tình thế sự, là tiếng lòng đau đáu, thiết tha của tác giả về biển đảo, về bao chuyện buồn, vui của quê hương đất nước; trong đó, có không ít những hình ảnh đẹp về Đắk Lắk, Tây Nguyên. Lời thơ của Nguyễn Duy Xuân thường giản dị, mộc mạc, nhưng hình ảnh Đắk Lắk trong nhiều bài thơ của anh rất lấp lánh, làm xao xuyến nội tâm người đọc. Chẳng hạn, trong bài thơ “Hương cà phê Ban Mê”: “Chắt chiu từ đất cay nồng/ Hương thơm vị đắng quyện trong hoa này/ Nắng mưa ấp ủ tháng ngày/ Sắc nâu quyến rũ mê say hồn người”. Hay anh viết về thác Thủy Tiên (Krông Năng) - người đẹp ngủ trong rừng: “Nàng đẹp nàng xinh ơi Thủy Tiên/ Dáng vẻ kiêu sa rất dịu hiền/ Suối tóc chảy dài trong nắng sớm/ Giọng hát vang ngân giữa đại ngàn”. Và anh mô tả vẻ đẹp của thành phố Buôn Ma Thuột: “Như cô gái Ê đê căng đầy nhựa sống/ Đôi môi hồng tươi thắm nụ cười xuân/ Về quê em nghe giai điệu cồng chiêng/ Vọng buôn xa chiều Ban Mê nắng đỏ/ Hoa cà phê bung trắng trời trong gió/ Tỏa hương thơm ngan ngát phố phường”...

Tác giả Trần Phố ở huyện Krông Pắc, trong tháng 11/ 2023 cũng đã cho ra mắt tập thơ “Miên viễn trời xanh”. Tập thơ không chỉ thể hiện tình yêu của anh với quê hương xứ Quảng, mà còn là tình sâu nghĩa nặng với mảnh đất Đắk Lắk, nơi anh đã chọn làm quê hương thứ hai. Và vì thế thơ anh cũng hồ hởi, reo vui cùng đất trời và lòng người ở đây: “Chim đua hót, hoa sầu riêng thơm ngát/ Cánh trắng bay quả nhú đầy cành/ Gió xuân đến bạn bầu ve vuốt/ Ánh mắt người tình tứ long lanh”; “Voi hồ Lắk vươn vòi, khoe bắp/ Công Bản Đôn xòe cánh vẫy đuôi/ Cao nguyên nói với cao nguyên:/ Muôn chồi non cao nguyên đều có thể/ Viên mãn ước mơ dưới ánh mặt trời”.

Một cây bút nữ khá nổi bật trong những năm gần đây là Trần Nguyệt Ánh ở thị xã Buôn Hồ. Thơ chị đang rời bỏ dần “tháp ngà tình yêu” để đến với cuộc đời rộng lớn, gần gũi với đại chúng hơn, nhiều niềm vui, nỗi buồn nhân thế hơn. Và vì thế những hình ảnh đẹp về đất và người Đắk Lắk cũng ngày càng nhiều hơn, dày hơn trong thơ chị. Trong tập thơ “Vọng núi” (NXB. Hội Nhà văn, 2022), chị viết: “Người đàn bà cõng hoàng hôn đi về phía núi/ Trên vai thõng thượt gánh chiều/ Chân trần da ngăm rám nắng/ Mặt trời hôn cháy tóc mây/ Bồng bềnh lời ca trên núi...”. Một bài thơ đầy chất hội họa. Hình ảnh người đàn bà bản địa “chân trần, da ngăm rám nắng”, “tóc mây”, “cõng hoàng hôn đi về phía núi” đẹp đến mức hoành tráng, gợi thật nhiều cảm xúc cho người đọc. Vẻ đẹp của bản sắc văn hóa Tây Nguyên nói chung, Đắk Lắk nói riêng cũng được Trần Nguyệt Ánh thể hiện bằng những câu thơ tả thực, nhưng có sức gợi cao: “Ống cơm lam cho biết bản sắc quê mình/ Ngọt mùi nếp nương thơm nồng trong nứa/ Ấp ủ hương tình nồng đượm đất Tây Nguyên/ Rượu cần thơm mát ngọt say lòng khách lạ/ Tiếng cồng chiêng rộn rã khúc giao mùa/ Tinh hoa đại ngàn hòa vũ khúc đêm xoang”.

Ngoài ra, còn một số tác giả khác, như: Đỗ Toàn Diện, Trần Đình Nhân, Đinh Thị Phúc, Bích Xoan, Trần Thị Uyên... cũng có một số bài thơ sáng tác ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên và con người Đắk Lắk. Mỗi tác giả, từ góc nhìn khác nhau, cách thể hiện khác nhau, nhưng đều cho người đọc thấy được thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, văn hóa giàu bản sắc, người dân sống tình cảm, nhân nghĩa, chan chứa niềm tin với Đảng và Bác Hồ…

Đặng Bá Tiến