Dấu ấn lịch sử trong từng hiện vật

Tháng Tám năm 1945, cùng với Nhân dân cả nước, Nhân dân và lực lượng cách mạng vùng đất Phú Yên (cũ) và Đắk Lắk cũng dâng trào khí thế khởi nghĩa đồng loạt đứng lên giành chính quyền, viết nên trang sử vẻ vang của dân tộc.

Trang sử ấy không chỉ lưu lại trong sử liệu mà còn hiện hữu sống động qua những hiện vật được gìn giữ tại các bảo tàng.

Hiện vật kể chuyện

Tại Bảo tàng Đắk Lắk và Nhà truyền thống Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh có những hiện vật thô sơ, giản đơn nhưng lại ôm chứa những câu chuyện hào hùng về một Đắk Lắk kiên cường trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Trong Nhà truyền thống Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, có một gian trưng bày khiến người xem phải dừng lại thật lâu. Đó không phải là những khẩu súng đạn, đại bác hiện đại, mà chỉ là những chông sập, chông quay, bộc phá ống, đao, kiếm... được chế tác từ những vật liệu có sẵn ở rừng núi. Trước sự đàn áp tàn bạo của kẻ thù, quân và dân Đắk Lắk đã không khuất phục, cam chịu. Với sự sáng tạo và lòng quả cảm, họ đã biến tre, nứa, gỗ thành vũ khí chiến đấu.

Còn ở Bảo tàng Đắk Lắk, câu chuyện lịch sử dân tộc giai đoạn 1930 - 1954, trong đó có Cách mạng Tháng Tám 1945 được tái hiện bằng đa dạng hình ảnh, hiện vật xúc động và gần gũi. Đáng chú ý, ngoài sách báo, tài liệu tuyên truyền, vũ khí tự chế, thì còn có những hiện vật gắn liền với đời sống thường ngày. Đáng chú ý là chiếc nồi đất bé nhỏ của ông Y Det Ajũn dùng tiếp tế muối cho cán bộ cách mạng ở buôn Ya Wầm, thuộc huyện Ea Súp những năm 1944 - 1945. Chiếc thìa và nồi của bà H’Lon Buôn Yă dùng để nấu cơm nuôi cán bộ ở Ea Súp những năm 1945 - 1954. Chiếc nồi đồng dùng nấu cơm nuôi bộ đội của bà Phan Thị Sót ở Buôn Ma Thuột những năm 1945 - 1954. Chiếc vỏ bầu của ông Y Ro Ayun dùng để tiếp tế gạo cho cán bộ những năm 1946 - 1954…

Thuyết minh viên giới thiệu các hiện vật lịch sử cho du khách. Ảnh: N. Quỳnh

Tại Bảo tàng Phú Yên, trên giá kính, từng thanh kiếm, ngọn giáo, mác, cây chông… đang lặng lẽ kể lại câu chuyện của ý chí quật cường và khát vọng độc lập của người dân mùa Thu cách mạng cách đây 80 năm. Ở góc trưng bày vũ khí, thanh kiếm của ông Đặng Quang Mỹ (thôn Mậu Lâm Bắc, xã Phú Hòa 2) vẫn ánh lên sắc thép. Bên cạnh là cây mác của ông Phan Văn Huy (thôn Định Thọ, xã Phú Hòa 1), chiếc gậy của ông Bùi Đay (thôn Long Hòa, xã Đồng Xuân) hay cây côn của ông Nguyễn Hữu Cừ (khu phố Phú Hiệp, phường Hòa Hiệp) đã cùng ông chặn đoàn tàu Nhật ở ga Phú Hiệp, thu 83 tấn gạo nuôi quân và chia cho dân nghèo trước ngày khởi nghĩa.

Không chỉ ở tiền tuyến, từ hậu phương, để nuôi dưỡng ngọn lửa cách mạng, bao bàn tay lặng lẽ của người dân đã một nắng hai sương chắt chiu từng hạt gạo, tấm vải gửi ra tiền tuyến. Minh chứng cho nghĩa tình ấy là những chiếc hũ phủ màu nâu đen của các Mẹ Việt Nam Anh hùng Huỳnh Thị Chuyên (thôn Vạn Lộc, xã Hòa Mỹ), Lê Thị Cang (thôn Mỹ Lệ Đông, xã Tây Hòa) và bà Nguyễn Thị Tịch (khu phố Ninh Tịnh, phường Bình Kiến)… từng đựng lúa gạo, thực phẩm góp sức cho kháng chiến.

Cũng từ hậu phương vang lên nhịp dệt của những con thoi mòn vết tay cầm của bao phụ nữ ở xã Tây Hòa vẫn như còn vang nhịp dệt vải xi-ta cho bộ đội ngày ấy.

Và đặc biệt, lá cờ Tổ quốc do bà Trần Thị Đua (khu phố 1, phường Đông Hòa) tự tay may trong những ngày sục sôi khí thế tháng Tám 1945, tung bay giữa đoàn người khởi nghĩa được bảo tàng gìn giữ cẩn thận như một chứng tích thiêng liêng của khát vọng độc lập, tự do của nhân dân.

Kể về hiện vật của gia đình mình, anh Hồ Ngọc Hòa (thôn Vạn Lộc, xã Hòa Mỹ) - con trai của Mẹ Việt Nam Anh hùng Huỳnh Thị Chuyên chia sẻ, mỗi lần thấy chiếc hũ của mẹ được trưng bày trang trọng trong Bảo tàng Phú Yên, anh như thấy hình bóng mẹ mình ngày ấy âm thầm chắt chiu từng hạt gạo, dốc sức vì kháng chiến. "Gia đình tôi rất xúc động và vinh dự khi hiện vật ấy được gìn giữ, giới thiệu để thế hệ sau hiểu hơn về những hy sinh thầm lặng của lớp người đi trước”, anh Hòa nói.

Nơi giáo dục truyền thống yêu nước

Những năm qua, Bảo tàng Phú Yên, Bảo tàng Đắk Lắk chính là địa chỉ đỏ giáo dục lòng yêu nước cho người dân trong và ngoài tỉnh; cũng là một điểm đến nổi bật, thu hút sự quan tâm của người dân địa phương và du khách trong, ngoài tỉnh.

Nhiều năm làm nhiệm vụ thuyết minh viên ở Bảo tàng Phú Yên, chị Đỗ Anh Thư chia sẻ: “Mỗi lần thuyết minh về các hiện vật và những câu chuyện đằng sau chúng, tôi đều xúc động khi thấy du khách, đặc biệt là các em học sinh, chăm chú lắng nghe và bày tỏ sự trân trọng đối với quá khứ. Được góp phần truyền tải giá trị lịch sử, văn hóa và giáo dục, bồi đắp lòng biết ơn cho thế hệ trẻ đối với những hy sinh của cha anh, tôi cảm thấy công việc của mình thật ý nghĩa và càng thêm có động lực gắn bó lâu dài với nghề”.

Phụ nữ Phú Yên dệt vải xi-ta gửi ra tiền tuyến trong những năm kháng chiến chống Pháp. Ảnh: Bảo tàng Phú Yên

Đến Bảo tàng Phú Yên trong những ngày cả nước hướng về kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, em Nguyễn Minh Đăng (16 tuổi, ở phường Phú Yên) nói: “Tham quan bảo tàng không chỉ giúp em và các bạn bổ sung kiến thức lịch sử, mà còn giúp chúng em hiểu sâu sắc hơn về truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước và sự hy sinh thầm lặng của các thế hệ đi trước. Từ đó, em thấy mình có động lực hơn để học tập và rèn luyện”.

Không chỉ với người dân địa phương, những hiện vật tại bảo tàng còn để lại ấn tượng sâu sắc với du khách từ nhiều nơi đến với vùng đất khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk. Bạn Lê Thị Kim Mỹ đến từ TP. Hồ Chí Minh bày tỏ: “Tham quan bảo tàng, tôi cảm thấy xúc động trước những hy sinh, gian khổ của thế hệ đi trước để bảo vệ đất nước, mang lại cho mọi người cuộc sống độc lập, tự do hôm nay. Trải nghiệm này giúp tôi hiểu sâu hơn về tình yêu Tổ quốc và ý thức sống có trách nhiệm, gắn bó với quê hương”.

Đến với Bảo tàng Đắk Lắk những ngày tháng Tám, không ít bạn trẻ như Ngô Phương Châu (Trường Đại học Giao thông Vận tải) và Phạm Văn Trưởng (Trường Cao đẳng Bách khoa Tây Nguyên) chăm chú tìm hiểu, lần dở từng thông tin. Ngô Phương Châu chia sẻ: “Từng hiện vật, từng bức ảnh được trưng bày nơi đây như những “người kể chuyện” thầm lặng, tái hiện sinh động câu chuyện đấu tranh của cha ông. Đến đây, thế hệ trẻ như chúng em càng thêm biết ơn cha anh, tự hào về lịch sử dân tộc”.

Những hiện vật tại bảo tàng không chỉ là chứng tích lịch sử, mà còn là nhịp cầu nối quá khứ và hiện tại, nhắc nhở mỗi người về tinh thần quật cường, ý chí tự do và tình yêu quê hương của bao thế hệ đi trước. Qua từng câu chuyện, từng hiện vật, bề dày truyền thống cách mạng trở thành mạch nguồn nội lực quý báu, giúp Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đoàn kết, vững vàng tiến bước, tạo dựng những dấu ấn đậm nét và toàn diện trong phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời góp phần vun đắp tương lai bền vững cho mảnh đất giàu truyền thống này.

Ngọc Quỳnh – Quỳnh Anh