Lợi ích của xét nghiệm, điều trị sớm HIV ở phụ nữ mang thai

Nhờ triển khai Chương trình Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con mà những năm gần đây tình trạng trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV do lây truyền từ mẹ trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã giảm đáng kể, nhiều phụ nữ nhiễm HIV cũng được phát hiện sớm, điều trị kịp thời, góp phần làm giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Cách đây gần một năm, khi vào bệnh viện sinh đứa con thứ 3, qua xét nghiệm, chị H.T.A. (trú huyện Lắk) bàng hoàng phát hiện mình bị nhiễm HIV do lây từ chồng.

Lo lắng cho bản thân mình thì ít mà sợ đứa con trong bụng bị lây nhiễm HIV từ mình nhiều hơn, chị A. chỉ ước con sinh ra khỏe mạnh như bao đứa trẻ bình thường khác, không mắc căn bệnh quái ác này từ mẹ.

Để đảm bảo an toàn cho thai nhi, tránh lây nhiễm cho em bé trong quá trình sinh thường, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật bắt con cho chị. Sau sinh, em bé được bú sữa ngoài hoàn toàn để tránh lây nhiễm HIV từ sữa mẹ và uống thuốc điều trị dự phòng lây nhiễm HIV trong vòng 1 tháng.

Chị A. chia sẻ: “Đến nay, khi con được gần 1 tuổi, tôi đưa con đi làm lại xét nghiệm thì kết quả vẫn âm tính, cháu chưa bị lây truyền HIV từ mẹ. Còn tôi, nhờ uống thuốc đầy đủ theo đúng lịch điều trị, tôi thấy sức khỏe của mình vẫn tốt, vẫn làm việc và sinh hoạt bình thường”.

Bệnh nhân nhiễm HIV được tư vấn tại Khoa Phòng, chống HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk). Ảnh: Đình Thi

Theo thống kê của Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh, từ năm 2021 đến nay, có gần 22.000 phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV, trong đó 17 trường hợp có kết quả xét nghiệm dương tính (7 trường hợp được phát hiện trong khi mang thai, 10 trường hợp được phát hiện trong giai đoạn chuyển dạ sinh con).

Nhờ được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, cả 17 trẻ sinh ra đều được điều trị dự phòng ARV và không trẻ nào bị lây nhiễm HIV từ mẹ truyền sang con.

Thạc sĩ, bác sĩ Chu Đức Thảo, Khoa Phòng, chống HIV/AIDS (CDC Đắk Lắk) cho biết: HIV lây truyền từ mẹ sang con qua 3 giai đoạn.

Thứ nhất là giai đoạn mang thai, nếu người mẹ không được uống thuốc ARV thì vi rút HIV sẽ lây từ mẹ sang con qua nhau thai.

Thứ hai trong quá trình chuyển dạ và sinh con, thai nhi sẽ đi qua ống đẻ của bà mẹ, trong quá trình rặn đẻ và đi qua ống đẻ chật hẹp sẽ gây ra các vết xước trên da của em bé hoặc các niêm mạc em bé nuốt phải từ nước ối của người mẹ sẽ khiến em bé bị lây nhiễm HIV từ mẹ.

Thứ ba, sau khi sinh ra em bé không được can thiệp gì, người mẹ cũng không biết tình trạng nhiễm HIV của mình và tiếp tục cho con bú thì khi em bé bú sữa mẹ có thể bị lây nhiễm HIV trong sữa mẹ.

Nếu 100 bà mẹ nhiễm HIV không được can thiệp thì tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con là trên 40%. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và can thiệp bằng thuốc ARV trước, trong và sau quá trình mang thai cũng như cho bé uống thuốc phơi nhiễm, tỷ lệ lây nhiễm giảm đáng kể, chỉ còn dưới 2%.

Tại tỉnh Đắk Lắk, từ khi triển khai thực hiện Chương trình Dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, tỷ lệ con lây nhiễm HIV từ mẹ giảm rõ rệt, đạt được mức dưới 2%. Nhiều năm qua không có em bé nào sinh ra nhiễm HIV từ mẹ.

Bác sĩ Thảo lưu ý, tất cả những bệnh nhân đang điều trị ARV dù có đang mang thai hay không đều phải uống thuốc ARV điều trị liên tục đúng giờ, hẳng ngày, còn sống là còn uống.

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần tăng cường uống đều đặn thuốc ARV hơn các bệnh nhân khác và cần phải báo với bác sĩ điều trị về tình trạng mang thai của mình để bác sĩ có hướng chuyển gửi, giới thiệu cho những đơn vị có can thiệp cho bà mẹ mang thai nhiễm HIV lúc sinh nở cũng như cho em bé uống thuốc dự phòng lây nhiễm HIV sau sinh.

Bệnh nhân cần tái khám đúng hẹn để lấy thuốc. Bệnh nhân phải theo dõi sức khỏe thường xuyên, theo dõi tác dụng phụ của thuốc để báo ngay với bác sĩ có hướng thay đổi phác đồ hoặc có các can thiệp khác. Phụ nữ mang thai mắc HIV cần tăng cường chế độ dinh dưỡng hơn nữa để đảm bảo hệ miễn dịch của mình và nuôi dưỡng thai nhi.

Phương Nhiên