Cần bỏ hút thuốc lá để điều trị hiệu quả bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là căn bệnh nguy hiểm, diễn biến âm thầm, tiến triển nặng dần và có thể gây ra các biến chứng như tràn khí màng phổi, suy tim, suy hô hấp…, thậm chí tử vong.

Ông H.M.Đ. (65 tuổi, ở xã Ea Tam, huyện Krông Năng) có tiền sử hút thuốc lá đã hơn 50 năm. Ông mắc bệnh COPD đã nhiều năm nay. Từ khi mắc bệnh, trung bình mỗi năm ông Đ. phải đến Bệnh viện Phổi tỉnh điều trị 4 - 5 lần. Mặc các bác sĩ tư vấn, khuyên bỏ thuốc lá để bệnh không tăng nặng, song ông Đ. vẫn không cai được. Vì vậy, hiện tình trạng bệnh của ông đã chuyển biến rất nặng.

Trường hợp khác là ông L.N. (66 tuổi, ở xã Đắk Liêng, huyện Lắk) cũng có “thâm niên” hút thuốc lá gần 50 năm. Cũng vì không bỏ được thuốc lá nên tình trạng COPD của ông cứ tái đi tái lại liên tục, bệnh ngày càng tiến triển nặng hơn. Gần đây sức khỏe ông N. yếu hẳn, thường xuyên bị khó thở, tức ngực và mệt mỏi. “Tôi đã từng cai thuốc lá vài ba lần nhưng không thành công, tái đi tái lại liên tục. Khi lên cơn ho, khó thở, nhìn thuốc lá rất sợ nhưng khi bệnh đã ổn định, miệng nhợt nhạt lại không kiềm chế được cơn thèm thuốc”, ông N. cho hay.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh COPD là nguyên nhân tử vong xếp thứ tư trên thế giới (sau các bệnh mạch vành, ung thư và tai biến mạch máu não). Năm 2012 có hơn 3 triệu người chết do COPD, chiếm 6% tổng số ca tử vong trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD là 6,7% dân số (cao nhất trong 12 nước ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương); tỷ lệ mắc COPD ở những người từ 40 tuổi trở lên là 4,2% (trong đó tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới là 7,1% và nữ giới 1,9%). Bệnh không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mà còn khiến người bệnh suy sụp về tinh thần vì phải điều trị suốt đời.

Những yếu tố nguy cơ gây bệnh COPD có thể kể đến, như: ô nhiễm môi trường (hít phải khí đốt nhiên liệu, bụi nghề nghiệp, hóa chất); bị nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên như bệnh viêm phổi, viêm phế quản; đặc biệt, những người hút thuốc lá, hút thuốc lào, hút thuốc lá thụ động nguy cơ mắc bệnh lên đến 90%. Người hút thuốc lá có tỷ lệ gây tàn phế và tử vong do COPD cao gấp 10 lần so với người không hút thuốc lá.

Bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính điều trị tại Bệnh viện Phổi tỉnh. Ảnh: Bảo Trọng

Tại Bệnh viện Phổi tỉnh, trung bình một ngày bệnh viện điều trị nội trú từ 20-30 bệnh nhân bị COPD. Những bệnh nhân có độ tuổi từ 40 trở lên, chủ yếu nam giới, hầu hết đều có tiền sử hút thuốc lá nhiều năm.

Bác sĩ CK II Rmah Lương, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh cho biết: 100% bệnh nhân đến bệnh viện điều trị phổi tắc nghẽn mạn tính đều là những người đã từng hoặc đang hút thuốc lá. Phụ nữ mắc bệnh dù không hút thuốc lá nhưng qua tìm hiểu thì thường xuyên hít khói thuốc từ những người hút thuốc trong gia đình.

“Nhiều bệnh nhân dù biết hút thuốc lá sẽ khiến bệnh nặng hơn, ho nhiều hơn, mệt và khó thở hơn, nhưng sau điều trị đỡ thì lại tiếp tục hút thuốc. Có trường hợp hôm nay xuất viện, ngày mai lại nhập viện do hút thuốc lá. Vòng lẩn quẩn đó cứ lặp đi lặp lại nhiều lần nên bệnh chỉ có tăng nặng dần”, bác sĩ Rmah Lương cho hay.

Người mắc COPD thường có các triệu chứng ho khạc đờm. Ban đầu ho khạc đờm ít và khò khè nhẹ nên người bệnh không để ý đến; càng về sau người bệnh ho khạc đờm nhiều kèm theo khò khè khó thở, người mệt mỏi mới đi khám thì bệnh có thể đã ở giai đoạn 3, 4. Những người mắc bệnh COPD có hút thuốc lá hoặc thường xuyên hít khói thuốc lá sẽ làm suy giảm chức năng hô hấp, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tim mạch dẫn đến hạn chế khả năng hoạt động và giảm chất lượng cuộc sống. Việc bỏ thuốc lá sẽ giúp tiến triển bệnh sẽ chậm lại, giảm đợt cấp, điều trị tối ưu hoá với mục đích bệnh nhân dễ thở, giảm tử vong.

Để phòng bệnh COPD, các bác sĩ khuyến cáo trước tiên là không hút thuốc, đang hút thuốc thì nên bỏ thuốc lá, những người không hút thì nên tránh xa những người hút thuốc lá vì khói thuốc lá, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chứa thạch tín và rất nhiều chất hóa học độc hại khác làm gia tăng nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp và gây ra các triệu chứng bùng phát bệnh. Nếu bị mắc COPD, người bệnh nên cai thuốc lá ngay, không tiếp xúc với khói thuốc lá; khám sức khỏe thường xuyên và tái khám theo lịch hẹn. Tiêm vắc xin ngừa cúm hằng năm và vắc xin phế cầu 5 năm một lần cũng là biện pháp hữu hiệu giúp giảm nhiễm trùng hô hấp và làm chậm tiến triển của bệnh.

Mỹ Hạnh