Nguy cơ mất an toàn hồ đập thủy lợi

Ông Hà Văn Hoan, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho biết, Công ty hiện quản lý 306 công trình, hằng năm cung cấp nước tưới cho hơn 80 nghìn héc-ta cây trồng các loại, trong đó chủ yếu là cà phê và lúa nước. Tuy nhiên, toàn bộ các công trình này đều đòi hỏi phải sửa chữa, tu bổ, nâng cấp. Đáng lo ngại là hầu hết công trình thủy lợi nhỏ trước đây được xây dựng bằng phương pháp thủ công nên không có hồ sơ thiết kế, hồ sơ xây dựng, không được thẩm định kỹ thuật dẫn tới việc tu bổ, nâng cấp rất khó khăn và tốn kém. Theo đánh giá hiện trạng trong mùa mưa lũ 2016, có 66/306 công trình do Công ty quản lý tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn ở mức “đặc biệt nguy hiểm”, có thể vỡ đập bất cứ lúc nào nhưng doanh nghiệp chưa có kinh phí để sửa chữa.

Đường vận hành và hành lang bảo vệ tuyến kênh T25 thủy lợi Krông Búk Hạ bị lấn chiếm xây dựng nhà ở.

Cũng theo ông Hà Văn Hoan, bên cạnh tình trạng xuống cấp, mất an toàn, rất nhiều công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh đã và đang bị xâm lấn, vi phạm hành lang vận hành và bảo vệ công trình. Trong đó, có những công trình bị lấn chiếm tràn lan, trở thành điểm nóng mà chính quyền địa phương chưa có phương án giải quyết dứt điểm.

Một trong những điểm nóng đó là công trình hồ chứa nước Phù Mỹ tại xã Cư Mốt (huyện Ea H’leo). Hạng mục chính của công trình này hiện đã xuống cấp nghiêm trọng: kênh dẫn thượng lưu gần như bị bồi lấp hoàn toàn, ảnh hưởng đến khả năng thoát lũ; toàn bộ tường bên trái của tràn xả lũ đã đổ sập. Từ năm 2007 đến nay, đã 2 lần nước tràn qua mặt đập khiến đập có thể vỡ bất cứ lúc nào, đe dọa đến an toàn tính mạng và tài sản người dân phía hạ lưu. Được biết, từ tháng 1-2015 đến nay, Công ty TNHH Một thành viên Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk nhiều lần báo cáo, đề xuất phương án sửa chữa công trình này nhưng khi triển khai đều bị người dân cản trở. Gần đây nhất là ngày 30-9-2016, UBND huyện Ea H’leo và Công ty đã chuẩn bị máy móc, nhân công để tiến hành phương án nạo vét kênh dẫn thượng lưu nhưng không thực hiện được do 24 hộ dân ngăn cản. Ông Phan Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Ea H’leo cho biết: Hồ chứa nước Phù Mỹ là công trình Nhà nước và nhân dân cùng làm, được xây dựng từ năm 1997 với kinh phí 500 triệu đồng, bảo đảm nước tưới cho khoảng 100 ha. Năm 2008, công trình đã được nâng cấp 1 lần; đến năm 2010, lập hồ sơ nâng cấp lần 2 với kinh phí 1,8 tỷ đồng nhưng không thực hiện được do một số hộ dân cản trở, đòi bồi thường đất lòng hồ. Mặc dù các hộ dân không đưa ra được giấy tờ chứng minh có đất lòng hồ nhưng do công trình không có hồ sơ nên chính quyền từ huyện đến tỉnh không có căn cứ pháp lý để giải quyết đền bù (!). Qua tìm hiểu được biết, toàn huyện Ea H’leo có 37 công trình thủy lợi thì phần lớn công trình đều xảy ra vi phạm về hành lang bảo vệ và mất an toàn.

Ngay cả những công trình thủy lợi lớn cấp quốc gia như Krông Búk Hạ (tổng kinh phí đầu tư 2.500 tỷ đồng, bảo đảm nước tưới cho 11.400 ha cây trồng và nước sinh hoạt cho 72 nghìn dân) cũng đã và đang bị hàng trăm hộ dân lấn chiếm hành lang bảo vệ kênh mương, dẫn tới công trình giảm hiệu năng, gây cản trở quá trình vận hành. Cụ thể, tại đầu tuyến kênh T25, thuộc địa bàn xã Tân Tiến (huyện Krông Pắc), từ 2 hộ dân lấn chiếm toàn bộ đường vận hành và hành lang bảo vệ công trình để xây dựng công trình phụ và sản xuất nông nghiệp kéo theo hàng trăm hộ có đất và nhà dọc 2 km tuyến kênh cũng đua nhau lấn chiếm. Nhiều vị trí bờ kênh bị lấn chiếm xây tường rào bao quanh, trồng cỏ, làm sân phơi… gây cản trở việc quản lý, vận hành công trình.

Bình Định