Dự án di dân khẩn cấp vùng lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ: Bao giờ mới được triển khai?

Dự án di dân khẩn cấp vùng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất cụm dân cư lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ (thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp) là dự án đầu tư có ý nghĩa rất quan trọng. Tuy nhiên, vì một số vướng mắc nên dự án chưa thể thực hiện.

Người dân mong an cư lạc nghiệp

Căn nhà gỗ xập xệ rộng chừng 30 m² là chỗ ở của 5 người trong gia đình bà Phạm Thị Th. (thôn 5, thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp).

Các con đã lớn, nhà đã xuống cấp, mùa này phải chịu cảnh nóng nực, bức bí; mùa mưa thì nhà dột tứ bề. Gia đình bà muốn xây mới hay sửa chữa lại nhà để cuộc sống, sinh hoạt tốt hơn, nhưng ngặt nỗi là khu vực này đang vướng quy hoạch Dự án di dân khẩn cấp vùng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất cụm dân cư lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ (gọi tắt là Dự án).

Gia đình bà Th. cũng không thể làm thủ tục chuyển đổi đất đai để vay vốn phát triển kinh tế. Bà mong muốn cơ quan chức năng sớm triển khai Dự án, nếu không thực hiện thì giải quyết thủ tục đất đai để người dân ổn định chỗ ở, sản xuất.

Đường điện tự kéo của người dân thôn 5 (thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp).

Sinh sống ở đây đã nhiều năm, nhưng vì vướng Dự án nên nhiều người dân thôn 5 (thị trấn Ea Súp) chưa có đất thổ cư, chưa được sử dụng điện lưới quốc gia. Đơn cử như gia đình ông Nguyễn Công T. chỉ cách trung tâm huyện chưa đến 2 km, nhưng hàng chục năm qua, gia đình ông và 6 hộ khác phải tự góp tiền kéo điện từ thôn 4 về dùng. Đường dây này tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, điện không ổn định và hao tổn điện năng trên đường dây lớn, khiến chi phí tiền điện cao.

Theo chính quyền địa phương, người dân thôn 5 (thị trấn Ea Súp) đã nhiều lần kiến nghị về tình trạng "đi không được, ở không xong" vì vướng Dự án và một số vấn đề liên quan đến dân sinh như đầu tư đường điện, cấp đất thổ cư...

UBND huyện Ea Súp cho biết, quá trình vận hành khai thác hồ Ea Súp hạ những năm qua tiềm ẩn nhiều rủi ro về thiên tai, lũ lụt. Đặc biệt, những trận lũ ống, lũ quét xảy ra vào các năm 1983, 1988, 2007, 2013 gây thiệt hại lớn về người, tài sản của người dân nằm trong vùng lòng hồ và phía hạ lưu đập. Khu vực dân cư này hình thành từ năm 1978, cư dân chủ yếu là lực lượng thanh niên xung phong tỉnh Thái Bình vào đắp đập, làm hồ thủy lợi Ea Súp hạ. Những hộ dân này hình thành tự phát và do lịch sử để lại trong quá trình thi công công trình, nên đa số bà con sinh sống trên đất nông nghiệp chưa được quy hoạch. Trước tình trạng này, việc quy hoạch, bố trí dân cư để bảo đảm đời sống an toàn cho người dân và phát huy hết công năng của công trình thủy lợi này là đòi hỏi cấp thiết.

Rà soát để sớm "tái khởi động" dự án

Dự án được HĐND tỉnh cho quyết định chủ trương đầu tư vào tháng 12/2020 nhằm mục tiêu đầu tư hạ tầng cơ sở thiết yếu phục vụ công tác sắp xếp, ổn định cho các hộ dân nằm ven lòng hồ và khu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ thường xuyên bị ngập lụt vào mùa mưa; giúp người dân đến nơi ở mới định cư lâu dài, ổn định đời sống, sản xuất và sinh kế; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái. Về quy mô, Dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông, điện, nước sinh hoạt và hệ thống thoát nước mưa trên diện tích hơn 15,2 ha; sắp xếp bố trí ổn định cho 252 hộ dân. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 102 tỷ đồng, bằng nguồn vốn Trung ương, thực hiện trong giai đoạn 2020 – 2023, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng dân dụng và công nghiệp Đắk Lắk làm chủ đầu tư. Đây là dự án nhóm B, thời gian bố trí vốn không quá 4 năm.

Đời sống của người dân trong vùng Dự án di dân khẩn cấp vùng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất cụm dân cư lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ gặp nhiều khó khăn.

Ông Lữ Ngọc Sinh, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng dân dụng và công nghiệp Đắk Lắk cho biết, dự án nói trên được thực hiện đúng quy trình đầu tư công, đến nay đã thực hiện xong công tác chuẩn bị đầu tư. Quá trình triển khai đã phát sinh một số bất cập, ảnh hưởng đến mục tiêu và tính khả thi của dự án. Cụ thể, quy mô dự án phê duyệt di dời 252 hộ dân đến vùng an toàn, tuy nhiên qua rà soát sơ bộ cho thấy số hộ đủ điều kiện cấp đất tái định cư là thấp hơn nhiều. Bên cạnh đó, chưa xác định được cơ quan thực hiện việc di dời, phương án và kinh phí di dời.

Liên quan đến dự án này, UBND tỉnh đã cho chủ trương tạm dừng thực hiện. Tỉnh giao UBND huyện Ea Súp chủ trì, phối hợp với chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan rà soát chính xác về số hộ dân nằm ven lòng hồ và lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ cần phải di dời, số hộ dân đủ điều kiện cấp đất tái định cư theo quy định của Luật Đất đai và các quy định của pháp luật có liên quan; đồng thời chịu trách nhiệm về tính chính xác đối với số liệu rà soát, đảm bảo đúng đối tượng, đúng quy định làm cơ sở để chủ đầu tư phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan cập nhật thông tin, nội dung, quy mô đầu tư để sớm đề xuất điều chỉnh dự án.

Sau khi có kết quả rà soát của UBND huyện Ea Súp, giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính, huyện Ea Súp, chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan tham mưu UBND tỉnh phương án, kinh phí hỗ trợ cho việc thực hiện di dời các hộ dân nằm ven lòng hồ và lưu vực xả lũ hồ Ea Súp hạ. Theo đại diện chủ đầu tư, đến nay số vốn đầu tư dự án đã hoàn trả Trung ương.

Minh Chi