Những điều cần biết về cai nghiện bằng methadone

Methadone là thuốc điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện, sử dụng theo đường uống. Mô hình cai nghiện bằng methadone rất hiệu quả, đã được triển khai từ năm 1964 tại hơn 70 quốc gia. Hiệu quả điều trị methadone đã được khẳng định: Người nghiện giảm nhu cầu sử dụng ma túy, sức khỏe tăng, chất lượng cuộc sống được cải thiện.

Chương trình điều trị methadone triển khai tại Việt Nam từ năm 2008; tại Đắk Lắk triển khai từ tháng 12/2015, đến nay trên địa bàn tỉnh có một cơ sở điều trị và hai điểm cấp phát thuốc, hiện đang điều trị cho gần 300 người nghiện ma túy tại 15 huyện, thị xã, thành phố.

Điều trị thay thế bằng thuốc methadone có thể giúp người nghiện chất dạng thuốc phiện giảm cảm giác thèm ma túy, giảm tần suất sử dụng ma túy, giảm các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV, giúp ổn định cuộc sống, có cơ hội tái hòa nhập với gia đình và cộng đồng, tăng hiệu quả của điều trị bằng thuốc ARV, giảm tội phạm, giảm tỷ lệ tử vong. Điều trị bằng thuốc methadone mang lại hiệu quả cao mà chi phí thấp (mỗi bệnh nhân chỉ đóng phí khoảng 140.000 đồng/tháng).

Ảnh minh họa: Internet

 Đối tượng tham gia của chương trình điều trị methadone bao gồm: Người bệnh đang nghiện các chất dạng thuốc phiện theo tiêu chuẩn chẩn đoán nghiện chất dạng thuốc phiện (ICD X) của Bộ Y tế; từ 18 tuổi trở lên; không có hành vi tội phạm trong thời gian xét chọn vào chương trình điều trị; phải có đơn tự nguyện tham gia điều trị bằng methadone và cam kết tuân thủ điều trị; không có chống chỉ định sử dụng thuốc methadone; người nghiện phải có hộ khẩu thường trú và nơi cư trú ổn định tại địa phương nơi triển khai chương trình; nghiện các chất dạng thuốc phiện trong một thời gian dài và đã cai nghiện nhiều lần nhưng không thành công; người tích cực tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS; người có cam kết hỗ trợ của gia đình.

Nguyên tắc chung điều trị bằng thuốc methadone: Người bệnh phải tự nguyện tham gia điều trị. Liều methadone phù hợp với từng người bệnh. Bắt đầu với liều thấp, tăng từ từ, duy trì ở liều đạt hiệu quả. Điều trị duy trì lâu dài, thời gian điều trị phụ thuộc vào từng người bệnh, không dưới 1 năm, sau đó giảm dần liều và có thể tiến tới ngừng điều trị. Kết hợp với tư vấn, hỗ trợ về tâm lý xã hội, các dịch vụ chăm sóc và điều trị y tế khác.

Các tác dụng không mong muốn phổ biến của methadone bao gồm táo bón, khô miệng và tăng tiết mồ hôi. Các triệu chứng: rối loạn giấc ngủ, buồn nôn, nôn, giãn mạch và gây ngứa, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ, chứng vú to ở đàn ông, rối loạn chức năng tình dục, giữ nước, tăng cân ít gặp hơn và có thể không liên quan đến methadone. Hầu hết những người nghiện chất dạng thuốc phiện có ít tác dụng không mong muốn, tuy nhiên triệu chứng táo bón, rối loạn chức năng tình dục, tăng tiết mồ hôi có thể vẫn tồn tại trong quá trình điều trị.

Người bệnh đang điều trị methadone đồng thời đang được điều trị HIV/AIDS hoặc các bệnh lý khác kèm theo, do vậy cần lưu ý đặc biệt đến các tương tác giữa thuốc methadone với các thuốc khác như: thuốc kháng retrovirus (ARV), thuốc điều trị lao, điều trị các bệnh nhiễm trùng cơ hội, thuốc an thần, gây ngủ, thuốc giảm đau các loại. Việc tiên lượng trước những tương tác có thể xảy ra giữa thuốc methadone và các thuốc khác là rất quan trọng giúp quyết định đổi loại thuốc hoặc thay đổi liều methadone khi cần thiết.

Hiện nay tại cơ sở điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế methadone thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (CDC), bệnh nhân điều trị methadone tại cơ sở luôn được các bác sĩ thăm khám hằng tuần đối với bệnh nhân điều trị duy trì và hằng ngày đối với bệnh nhân đang khởi liều, dò liều, tìm hiểu các bệnh lý kèm theo để chỉ định đúng liều, tránh hiện tượng tương tác thuốc; đồng thời hằng ngày các bệnh nhân đều được tư vấn viên tư vấn đầy đủ các tác dụng phụ, tương tác thuốc, cách khắc phục các tác dụng phụ khi điều trị methadone tại cơ sở.

Nguyễn Công Thành