Vợ chồng nghệ nhân M’nông đa tài

Đã gần sang tuổi 70 nhưng vợ chồng nghệ nhân Y Blễ Mdrang (tên thường gọi là Ama Kim) và H Jup Niê (tên thường gọi là Amí Kim), người dân tộc M’nông ở buôn Mnăng Tar, xã Yang Mao (huyện Krông Bông) vẫn say mê với những làn điệu ay ray, khan, kưưt của người Êđê.

Là người M’nông nhưng từ nhỏ Amí Kim đã thích, đam mê và tập hát những làn điệu ay ray, kể khan (sử thi), hát kưưt bằng tiếng Êđê. Trong buôn lúc đó có rất nhiều nghệ nhân kể khan, hát dân ca Êđê, nhất là vào mỗi dịp Tết đến, xuân về hoặc tại các lễ hội, đám cưới, mừng nhà mới, bỏ mả, đám ma…

Đam mê và có năng khiếu bẩm sinh nên chỉ nghe qua vài lần là Amí Kim nhớ, hát lại được các làn điệu. Có vốn kiến thức rộng, trí nhớ tốt nên bà có thể diễn xướng khan liên tục vài giờ.

Amí Kim đã tham gia rất nhiều các buổi biểu diễn, liên hoan dân ca từ cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh và đạt nhiều giải cao. Amí Kim còn dạy hát ay ray miễn phí cho các cô gái M’nông ở buôn Tul, buôn Mnăng Tar với mong mỏi những giá trị văn hóa truyền thống sẽ được lưu giữ, trao truyền.

Vợ chồng Ama Kim, Amí Kim (phải) thể hiện tiết mục hát Ay ray đối đáp và đạt giải B tại Liên hoan văn hóa cồng chiêng của xã Yang Mao năm 2022.

Không chỉ biết hát dân ca, kể khan, Amí Kim còn là một trong số ít nghệ nhân có tay nghề cao về dệt thổ cẩm truyền thống. Bà từng đoạt giải Nhất cuộc thi dệt thổ cẩm dành cho nghệ nhân người Êđê, M’nông khu vực 4 xã cánh đông huyện Krông Bông (gồm xã Hòa Phong, Cư Pui, Cư Drăm và Yang Mao). Amí Kim còn tham gia dạy dệt thổ cẩm cho phụ nữ trong buôn và các lớp do chính quyền địa phương tổ chức.

Cũng say mê các làn điệu dân ca, nghệ nhân Ama Kim thường xuyên cùng vợ tham gia biểu diễn tại các đợt liên hoan văn hóa các dân tộc, các lễ hội. Ông còn đặt lời mới cho hàng chục làn điệu ay ray, kưưt, khan.

Ama Kim được tặng nhiều Giấy khen về thành tích xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam; được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và du lịch tặng Kỷ niệm chương vì có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch.

Ama Kim chia sẻ: “Giờ tuổi đã cao, giọng hát yếu dần nhưng hễ có liên hoan, hội thi cấp trên là vợ chồng mình đều tham gia. Giờ đây mục đích của hai vợ chồng tham gia không phải vì đạt giải cao mà là để làm gương cho lớp trẻ; mong muốn lớp trẻ thêm yêu, làm phong phú thêm những làn điệu dân ca Êđê. Qua đó nâng cao tinh thần trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn, phát huy những nét đẹp văn hóa của dân tộc”.

Nghệ nhân Amí Kim vẫn gắn bó với nghề dệt thổ cẩm truyền thống.

Ngoài hát dân ca, Ama Kim còn là một nghệ nhân tạc tượng gỗ dân gian truyền thống có tiếng ở xã Yang Mao. Gia đình nào trong các buôn có người mất, cần tạc tượng nhà mồ thì ông cùng em trai đều tự nguyện đến tạc tượng giúp. Ông cũng đã nhiều lần tham gia các hội thi tạc tượng gỗ dân gian truyền thống trong tỉnh.

Tùng Lâm