Ươm mầm xanh nơi đầu sóng

Trường Sa được coi là “quần đảo bão tố” bởi khí hậu khắc nghiệt và thường xuyên hứng chịu những “cơn thịnh nộ” của biển khơi. “Bão tố, nắng cháy da người” là “đặc trưng” ở nơi đây.

Để có một Trường Sa xanh tươi như hôm nay là biết bao công sức của những người lính hải quân Việt Nam với chiến dịch “Rau xanh trên sóng”…

Trường Sa Lớn được giải phóng ngày 29/4/1975 thì năm 1976, cựu chiến binh Phạm Văn Minh (khi ấy là Thiếu úy) vượt biển ra đây nhận nhiệm vụ. Ông Minh nhớ lại: Trường Sa những ngày đầu sau giải phóng toàn sỏi, cát nóng và khói súng. Bộ đội lúc đó ăn lương khô nhiều hơn gạo. Chất xơ là rau muống khô mang ra từ đất liền chứ làm gì có rau xanh như bây giờ…

Không thể nói hết những gian khổ, khó khăn ngày ấy khi cả đảo chỉ có 1 téc nước ngọt nhỏ cho 40 cán bộ, chiến sĩ dùng trong 2 tháng. Không một cọng rau xanh. Mặt đảo nắng như đổ lửa. Làm cách nào để sinh tồn trong điều kiện “khốc liệt” ấy? “Nước ngọt chỉ dùng cho nấu cơm, rửa mặt thôi, còn bộ đội 100% tắm bằng nước biển. Không rau xanh, anh em lâu ngày bị kiết lỵ, đau bóp bụng. Bài toán là trồng rau xanh, nhưng trồng cách nào khi phương tiện vận chuyển tàu thuyền lúc đó khó khăn lắm. Vài tháng mới có tàu thay trực một lần...” - ông Minh kể.

Đảo Trường Sa Lớn. Ảnh: Lê Văn Hùng

Một đêm sau ca gác, Trường Sa nóng bức chưa từng có. Bầy chó gầm gừ sủa nơi triền đảo. Nêu cao tinh thần cảnh giác, ông Minh cùng 3 chiến sĩ nằm úp xuống mặt đảo quan sát. Một vật lạ màu đen trôi vào mép đảo. Quan sát kỹ, đó là quả dừa nguyên vỏ và một thân cây già. “Quả dừa này có thể mọc mầm không?”, ông Minh nghĩ và đưa về để cạnh téc nước ngọt. Sớm mai thức dậy, ông thấy quả dừa khô nhú mầm trắng. Ông Minh nói: “Lúc đó thực tình tôi mừng lắm. Tôi nghĩ, ở nơi có khí hậu khắc nghiệt này mà dừa nảy mầm thì chắc chắn sẽ trồng được rau xanh. Tôi nâng niu quả dừa như người bạn thân. Sáng nào tôi cũng để dành ca nước ngọt để tưới lên mầm dừa rồi đặt vào cát ẩm”.

Một tuần trôi qua, mầm quả dừa mọc gần một gang tay, ai cũng hy vọng. Như một phép nhiệm màu, mặc cho nắng gió khắc nghiệt, mặc dù chỉ những giọt nước hiếm hoi dư thừa từ rửa mặt, đánh răng, cây dừa cứ lớn dần rồi vươn tốt trong nắng gió. “Nhìn cây dừa “đội nắng” chui lên, chúng tôi rất mừng. Việc ươm mầm dừa thành cây ở nơi khí hậu khắc nghiệt không chỉ là tín hiệu “rau xanh hoàn toàn có thể trồng được ở Trường Sa”; mà còn khẳng định việc sinh tồn của bộ đội hải quân trên đảo, biết khắc phục khó khăn làm chủ cuộc sống ở nơi đầu sóng ngọn gió” - ông Minh chia sẻ.

Việc bộ đội đảo Trường Sa Lớn ươm thành công mầm dừa được báo cáo về đất liền. Bài toán đặt ra cho lãnh đạo Vùng 4 Hải quân lúc đó là phải trồng bằng được rau xanh trên sỏi đá trong hành trình xây đảo Trường Sa. Ngay sau đó, chiến dịch “Rau xanh trên sóng” được triển khai nhanh chóng đến các đảo nổi, đảo chìm trong quần đảo và tuyên truyền sâu rộng đến cán bộ, chiến sĩ.

 Sau ngày giải phóng, việc xây dựng quần đảo Trường Sa trở thành đồn trú phòng thủ vững chắc Tổ quốc từ hướng biển vô cùng cấp bách. Thực hiện Chỉ thị của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, lần đầu tiên tàu Đại Khánh chở 75 tấn sắt, thép, xi măng, gần 30 khối nước ngọt ra Trường Sa xây đảo. Trên con tàu ấy có 70 cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 83 Công binh Hải quân và không thể thiếu đất đỏ bazan, những hạt rau giống như muống, cải, mồng tơi.

Vườn rau xanh tươi từ những giọt nước hiếm hoi ở đảo chìm Đá Lát.

Sau 4 ngày vượt sóng gió, tàu Đại Khánh neo phía tây Trường Sa Lớn. Gần 30 khối nước ngọt nhanh chóng chuyển vào can nhựa đưa vào đảo. Ngày ấy chưa có xuồng máy như bây giờ nên nước ngọt trong can được buộc vào dây thừng, thả xuống biển để bộ đội kéo vào đảo. Ở đảo chìm dựng nhà cao cẳng, từng can nước ngọt được xếp quanh nhà. Đảo nổi nước ngọt được đổ vào téc nhôm cũ của ngụy quân Sài Gòn để lại, can nhựa gửi lại tàu, đem về đất liền để đựng nước ngọt cho chuyến mới.

 Cựu binh - Trung tá Nguyễn Viết Chức nguyên là chiến sĩ quản lý trên tàu Đại Khánh ngày ấy hồi tưởng: “Đồng hành với xây dựng các công trình trên đảo là nhiệm trồng rau xanh cải thiện đời sống bộ đội. Trồng được rau xanh rồi, nhưng nước ngọt đâu để tưới trong khi đó việc xây dựng các công trình trên đảo không thể thiếu nước ngọt. Tôi còn nhớ rõ khi tàu Đại Khánh chở vật liệu ra đảo đem theo 30 khối nước ngọt, thuyền trưởng là Đại úy Lê Nhật Cát đã phát động phong trào tiết kiệm nước ngọt “Giữa biển khơi, mỗi giọt nước quý như giọt vàng, vì vậy các đồng chí phải hết sức tiết kiệm”. Với chiếc cà mèn Liên Xô chừng một lít nước, chiếc khăn mặt bộ đội thấm cũng vơi hơn phân nửa, phần còn lại dùng đánh răng. Nhiều chiến sĩ không đánh răng, không gội đầu, răng xỉn màu vàng ố, tóc bết cứng như rễ tre; có khi hai người rửa chung một chiếc khăn mặt, tiết kiệm phần nước của mình cho đồng đội lau người. Rồi lại dành nước để tưới cây.

Nâng niu những “giọt vàng” hiếm hoi ấy, các cán bộ, chiến sĩ hy sinh sự tiện nghi cá nhân để dựng xây các công trình và chắt chiu tưới cho những mầm rau, mầm cây xanh trên đảo…

Mai Thắng