Những nút thắt lớn trong đàm phán hạt nhân Iran

Bất chấp những tiến triển, các bên trong đàm phán hạt nhân Iran vẫn 3 lần để lỡ thời hạn chót cho một thỏa thuận hạt nhân cuối cùng.

 

Ngày 6-7, hãng Reuters dẫn nguồn tin từ Nhà Trắng cho biết hạn chót để các nhà đàm phán tại Vienna (Áo) đạt được 1 thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân của Iran có thể sẽ bị bỏ lỡ. 

 

Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier (trái) và Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif (phải) tại cuộc gặp ở Vienna (Áo), trước khi bắt đầu vòng đàm phán (ảnh: AFP)

Khi được hỏi liệu chính quyền Tổng thống Barack Obama có dự đoán hạn chót sẽ bị bỏ lỡ, Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest nói: "Tôi không đặt bất cứ kỳ vọng gì vào thời điểm này... Tôi phải nói là điều đó (hạn chót bị bỏ lỡ) hoàn toàn có thể".

Ngày 6-7 là ngày cuối cùng trước thời hạn mới để Iran và P5+1 tiếp tục thương thuyết cho thỏa thuận về chương trình hạt nhân gây tranh cãi. Cùng ngày, cuộc gặp cấp ngoại trưởng giữa Iran và 6 cường quốc tại Vienna cho thấy vẫn còn những bất đồng nghiêm trọng, song các bên cũng nghiêm túc giải quyết những bất đồng này. Trong khi đó, một nguồn tin ngoại giao Đức cho biết cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm 1 thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Iran và các cường quốc thuộc Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Trung Quốc, Nga, Anh, Pháp, Đức) vẫn có thể thất bại. Phát biểu trong giờ nghỉ của cuộc đàm phán tại Vienna trước thềm thời hạn chót để đạt thỏa thuận, nguồn tin giấu tên cho hay: "Chúng ta không nên xem thường các vấn đề quan trọng vẫn chưa được giải quyết. Sẽ không có chuyện phải đạt được 1 thỏa thuận bằng mọi giá. Nếu không có sự chuyển động trong những lĩnh vực mang tính quyết định, khả năng (đàm phán) thất bại là không thể loại trừ".

 

Sau cuộc gặp người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarip tại Vienna hôm 5-7, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết, Iran và các cường quốc đặt mục tiêu hoàn thành vòng đàm phán hạt nhân cuối cùng trong “khung thời gian” đã ấn định. Theo ông Kerry, dù đã có nhiều tiến triển sau những ngày đàm phán vừa qua, song các bên vẫn chưa thể đi đến đồng thuận trong những vấn đề khó khăn nhất. Trong khi đó, các nhà ngoại giao châu Âu cũng gửi đi những thông điệp rất rõ ràng tới Iran.

 

Ủy viên cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu Federica Mogherini phát biểu tại Vienna cho biết: “Thông điệp của tôi là nếu chúng ta có thể đạt được thỏa thuận thì đó chính là lúc này. Thời gian không phải là vấn đề mà các quyết định chính trị mới là vấn đề mà chúng ta cần phải giải quyết lúc này”. Trong một phát biểu ngày 5-7, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier cũng khẳng định thỏa thuận hạt nhân toàn diện là có thể nếu Iran “can đảm” và muốn thấy thỏa thuận này. Theo ông Steinmeier, với những tiến triển đã đạt được thì một thỏa thuận lúc này phụ thuộc vào “sự can đảm” của các bên tham gia đàm phán, đặc biệt là từ Iran. “Nếu các bạn nhìn vào những kết quả mà chúng ta có được sau 12 tháng đàm phán và sau nỗ lực đàm phán tuần trước tại Vienna, các bạn sẽ thấy chúng ta đang có một cơ hội lớn để đóng lại đàm phán và kết thúc 12 năm tranh cãi về chương trình hạt nhân của Iran. Đây không chỉ là việc chấm dứt tranh cãi mà nó sẽ là một tín hiệu mới với toàn bộ khu vực Trung Đông”. Ngoại trưởng Đức cảnh báo rằng, khi đàm phán tại Vienna kết thúc vào ngày 7-7 sẽ có 2 kịch bản rõ ràng, hoặc là các bên là cộng đồng quốc tế, Iran và các nước tham gia đàm phán sẽ cùng chiến thắng hoặc là sự thất bại của tất cả các bên, vốn có lợi ích liên quan chặt chẽ với việc giải quyết chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran. 

 

Tổng giám đốc IAEA Yukiya Amano (trái) tại Vienna, Áo ngày 4/7. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Đàm phán hạt nhân Iran đã kéo dài trong 16 tháng qua. Bất chấp những tiến triển, các bên vẫn 3 lần để lỡ thời hạn chót cho một thỏa thuận hạt nhân cuối cùng. Sau khi để lỡ thời hạn mới nhất hôm 30-6 vừa qua, Iran và P5+1 đã gia hạn đàm phán đến ngày 7-7. Dù những tuyên bố lạc quan đến từ tất cả các bên, song thực tế là những nút thắt lớn đến nay vẫn chưa tháo gỡ được. Điều này làm dấy lên lo ngại việc phải lùi thời gian đàm phán sẽ lặp lại.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Yukiya Amano cuối tuần qua tuyên bố rằng, cuộc điều tra nhằm làm sáng tỏ việc liệu Iran có tìm cách phát triển các loại vũ khí hạt nhân hay không, nhiều khả năng sẽ được hoàn tất trước cuối năm 2015 với sự hỗ trợ từ phía Iran.

 

H.T (Tổng hợp từ VOV, TTXVN)