Chuyện về những con tàu “xuyên lòng đại dương”

Nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ chủ quyền biển đảo Tổ quốc, năm 1982, một khung tàu ngầm chuyên biệt “xuyên lòng đại dương” mang tên “Đoàn 682” ra đời. Đây chính là tiền thân của Binh chủng tàu ngầm của Hải quân nhân dân Việt Nam ngày nay.

Thành lập hải đội tàu ngầm

Trung tá Nguyễn Viết Chức, cựu thuyền trưởng tàu săn ngầm 07 của Lữ đoàn 171 Hải quân là một trong những “nhân chứng lịch sử” của Quân chủng Hải quân biết rõ về sự ra đời của những con tàu “đi xuyên lòng biển”.

Ngay sau khi đất nước thống nhất năm 1975, nước ta vừa phải hàn gắn vết thương chiến tranh, vừa tái thiết đất nước, trong đó nhiệm vụ “bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển” được đặt ra như một yêu cầu tất yếu. Ngày 1/6/1982, Tư lệnh Hải quân ký quyết định thành lập đơn vị khung tàu ngầm đầu tiên với mật danh là “Đoàn 682” trực thuộc Bộ Tham mưu Hải quân. Việc đầu tiên ngay sau khi Đoàn 682 ra đời là tuyển chọn cán bộ, chiến sĩ đưa sang Liên Xô huấn luyện. Đây là những thủy thủ có bản lĩnh, sức khỏe và trình độ linh hoạt xử lý vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại.

Tàu ngầm Kilo 636 hiện đại tại Quân cảng quốc tế Cam Ranh.

Ông Nguyễn Viết Chức nhớ lại, tháng 6/1984, Tư lệnh Hải quân đã ký quyết định thành lập Hải đội tàu ngầm 182 trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân với ba thành phần chủ yếu là: Cơ quan Hải đội, Khung tàu ngầm 1,

Trạm nổi. Tháng 7/1984, khung tàu ngầm đầu tiên đi huấn luyện tại Trung tâm huấn luyện tàu ngầm tại Riga thuộc nước Cộng hòa Latvia (Liên Xô cũ). Sau hai năm huấn luyện, giữa năm 1986, kíp tàu ngầm đầu tiên về nước - đây cũng là thời điểm đất nước khó khăn chồng chất, chưa có khả năng để mua tàu ngầm. “Trong thời gian chờ tiếp nhận tàu ngầm, tháng 8/1987, Bộ Tư lệnh Hải quân ra quyết định điều động các cán bộ, chiến sĩ thuộc Hải đội 182 về các đơn vị từ Đà Nẵng trở vào để rèn luyện, huấn luyện, sẵn sàng gọi trở lại khi có nhiệm vụ mới, tức là khi tiếp nhận tàu ngầm thì quay lại làm việc tại tàu ngầm” – thuyền trưởng Nguyễn Viết Chức cho hay.

Để nâng cao sức mạnh tổng hợp của Quân chủng Hải quân, ngày 2/8/1996, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký Quyết định thành lập Trung đoàn 196 tàu ngầm trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân. Đây là bước khởi đầu cho quá trình xây dựng, phát triển lực lượng tàu ngầm hiện đại sau này. “Như vậy, Hải đội tàu ngầm 182 là tiền thân của Trung đoàn tàu ngầm 196. Đây là trung đoàn tàu ngầm huấn luyện cấp chiến thuật của Hải quân nhân dân Việt Nam”, cựu binh Nguyễn Viết Chức nói.

Những con tàu “đi xuyên lòng biển”

Trước yêu cầu bức thiết về bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc trong tình hình mới, và xây dựng quân đội theo hướng chính quy, hiện đại, cũng như “lộ trình” phát triển binh chủng tàu ngầm, tháng 12/2009, Chính phủ Việt Nam đã ký hợp đồng mua tàu ngầm Kilo 636 của Liên bang Nga và biên chế cho Quân chủng Hải quân quản lý, huấn luyện, sử dụng. Đây là tàu ngầm hiện đại đầu tiên có mặt tại Việt Nam để thực hiện nhiệm vụ kiểm soát vùng biển và bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, đặc biệt ở các vùng biển xa như Trường Sa, nhà giàn DK1 trên thềm lục địa phía nam của Tổ quốc.

Ngày 20/6/2011, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Lữ đoàn tàu ngầm 189 trực thuộc Quân chủng Hải quân, đồng thời Phòng Tàu ngầm cũng được thành lập tại Hải Phòng. Lữ đoàn tàu ngầm 189 là lữ đoàn tàu ngầm hiện đại cấp chiến dịch, có nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, hiệp đồng với các lực lượng bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong mọi tình huống. “Việc thành lập Lữ đoàn tàu ngầm 189 đánh dấu bước phát triển mới trong lộ trình xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đối với sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong tình hình mới; đồng thời công bố với thế giới rằng, Quân đội nhân dân Việt Nam hoàn toàn làm chủ vũ khí, trang bị hiện đại, chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa từ hướng biển đảo”, ông Nguyễn Viết Chức khẳng định.

Các chiến sĩ tàu ngầm khổ luyện.

Hiện nay Quân chủng Hải quân có 6 tàu ngầm mang tên 6 tỉnh, thành phố lớn trong cả nước là tàu ngầm 182 mang tên Thủ đô Hà Nội; tàu ngầm 183 mang tên TP. Hồ Chí Minh; tàu ngầm 184 mang tên Hải Phòng; tàu ngầm 186 mang tên Đà Nẵng; tàu ngầm 185 mang tên Khánh Hòa và tàu ngầm 187 mang tên Bà Rịa - Vũng Tàu. Những con tàu này được mệnh danh là “hố đen đại dương” vì có vũ khí và sức mạnh tấn công tất cả các loại tàu mặt nước và các loại hạm đội khác có mặt trên biển. Chúng còn có tên khác là “sát thủ dưới mặt nước”. Nhiệm vụ đặc trưng của các con tàu này là “săn ngầm”, nhưng nó cũng có khả năng tấn công tất cả các loại tàu biển, các tên lửa mặt đất như căn cứ bờ, trận địa tên lửa của đối phương và hợp đồng tác chiến cùng lính thủy đánh bộ đánh chiếm, tái chiếm đảo khi có lệnh...

Những ngày đầu tháng 5 lịch sử này, cán bộ, chiến sĩ của hai đơn vị tàu ngầm Trung đoàn 196 và Lữ đoàn 189 đang phát động phong trào thi đua sôi nổi chào mừng 69 năm kỷ niệm ngày thành lập Hải quân nhân dân Việt Nam. Trung tá Lê Trung Hiếu, Chính trị viên, Bí thư Đảng bộ tàu 182 chia sẻ: “Vinh dự, tự hào là những cán bộ, thủy thủ được phục vụ trên con tàu ngầm hiện đại mang tên Thủ đô Hà Nội, chúng tôi xác định rằng, bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong mọi tình huống là nhiệm vụ căn bản, thường xuyên và bền vững. Để làm được điều đó, cán bộ, chiến sĩ tàu luôn nêu cao tinh thần cảnh giác, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, làm chủ vũ khí hiện đại với ba yêu cầu đặc biệt “Đoàn kết đặc biệt, kỷ luật đặc biệt, bí mật đặc biệt”; sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, trong mọi tình huống”.

Mai Thắng