Tiêu diệt Lữ đoàn dù số 3 trên đèo Phượng Hoàng – M’Drắk

Ngay sau khi nỗ lực tái chiếm thị xã Buôn Ma Thuột của Sư đoàn 23 thất bại, quân đội Việt Nam Cộng hòa thấy nguy cơ miền Trung sẽ bị chia cắt từ khu vực Khánh Hòa - Phú Yên và như vậy toàn bộ lực lượng còn lại tại Quân khu 1 sẽ không thể rút về phía Nam bằng đường bộ.

Trước tình hình nguy cấp đó, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu và Bộ Tổng Tham mưu ngụy quyết định đưa Lữ đoàn dù 3 - lực lượng tổng dự bị chiến lược, lực lượng tinh nhuệ nhất của quân đội Sài Gòn lên khu vực đèo Phượng Hoàng – M’Drắk, con đèo hiểm trở dài 15 km nối giữa tỉnh Đắk Lắk với tỉnh Khánh Hòa, với mục đích tái chiếm thị xã Buôn Ma Thuột và chặn đại quân của cách mạng tràn xuống đồng bằng ven biển miền Trung.

Ngày 20/3/1975, sau khi đến đèo Phượng Hoàng – M’Drắk, Lữ đoàn dù số 3 đã nhanh chóng đưa quân chiếm các điểm cao quan trọng để phòng thủ. Kế hoạch tác chiến của chúng rất bài bản: xe tăng, xe thiết giáp được đào hầm giấu ở các vị trí hiểm yếu bên các vách núi ven đường; các đại đội trong tiểu đoàn dù được bố trí theo chiến thuật mạng nhện vừa phòng thủ tốt vừa sẵn sàng cơ động hỗ trợ nhau khi bị tấn công. Với cách bố phòng trên lại được máy bay chi viện tối đa, địch tin sẽ chặn đứng được đà tiến công của quân ta.

Trước một đối tượng tác chiến có rất nhiều kinh nghiệm như vậy, lại bố trí ở một địa hình hiểm trở có nhiều lợi thế với pháo binh và không quân chi viện tối đa, ta nhận thấy không thể dùng lực lượng mạnh đánh trực diện như đánh Sư đoàn 23 mà phải có cách đánh thích hợp.

Sau khi xem xét cách bố phòng của quân dù, ta đã phát hiện được điểm yếu trong cách phòng thủ của chúng là trải dài trên một tuyến tới 30 km theo trục đường 21 suốt từ phía Nam Khánh Dương tới Dục Mỹ. Cách bố trí này chỉ có chiều sâu, không có chiều rộng nên rất hở sườn, rất khó hỗ trợ nhau khi bị tấn công vì chúng cách xa nhau. Từ nhận định ấy, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 và Bộ Tư lệnh Sư đoàn 10 đã đề ra kế hoạch tác chiến là dùng hỏa lực pháo binh khống chế, tiêu diệt các trận địa pháo của quân dù, sau đó dùng lực lượng bao vây tiêu diệt từng tiểu đoàn, chia cắt Lữ đoàn dù số 3 thành từng mảng nhỏ không cho chúng hỗ trợ nhau khi ta tấn công. Thực hiện cài thế bằng lực lượng bao vây chặn hậu ở phía Đông kết hợp chặt chẽ đột phá chính diện với bao vây chia cắt hai bên sườn.

Di tích lịch sử Chiến thắng Lữ đoàn dù số 3 tại đèo Phượng Hoàng (huyện M'Drắk).

Đây là một trận đánh rất quan trọng nên Thiếu tướng Vũ Lăng, Tư lệnh Quân đoàn 3  cùng Chính ủy Quân đoàn 3 Đặng Vũ Hiệp đã đến Sở Chỉ huy Sư đoàn 10 ở dãy núi phía Tây đèo M’Drắk trực tiếp chỉ đạo trận đánh.

Ngày 29/3, ta tập trung pháo binh, kể cả đưa pháo ĐKZ của bộ binh bí mật áp sát tấn công các trận địa pháo của quân dù. Trận đấu pháo giữa ta và địch kéo dài tới gần 6 giờ đồng hồ. Kết quả ta đã phá hủy được 12 khẩu pháo của địch. Trong lúc pháo binh bắn phá các trận địa pháo địch, Trung đoàn 66 được lệnh nổ súng tấn công Tiểu đoàn 5 dù. Tiểu đoàn 7 sử dụng Đại đội 1 cùng 4 xe tăng, 3 xe K63 đánh chính diện theo trục đường 21, các đại đội còn lại hình thành hai mũi đánh lên phía Nam và phía Bắc đèo M’Drắk nơi có Sở Chỉ huy Tiểu đoàn 5 dù của ngụy. Tiểu đoàn 8 dùng Đại đội 7 chốt chặn trên đường 21 (phía sau Tiểu đoàn 5 dù), lực lượng còn lại đánh vào hai bên sườn. Sau 30 phút chiến đấu, Tiểu đoàn 7 đã tiêu diệt được một đại đội quân dù đang chiếm giữ đèo M’Drắk, Sở chỉ huy Tiểu đoàn 5 dù bị hỏa lực ta đánh mạnh và bất ngờ đã vội vã tháo chạy. Đại đội 1 cùng xe tăng đã phối hợp cùng Đại đội 2 và Đại đội 11 tổ chức tấn công vào lực lượng còn lại của Tiểu đoàn 5 dù. Trước sức mạnh tấn công của ta, địch không chống đỡ nổi tháo chạy về phía Đông nhưng chúng đã rơi vào trận địa đón lõng của Tiểu đoàn 8 chờ sẵn ở đây. Hai xe M113 của địch bị bắn cháy, ta bắt hơn 100 tên địch. Tiểu đoàn 5 dù đến đây cơ bản đã bị xóa sổ.

Sau khi Trung đoàn 66 tiêu diệt Tiểu đoàn 5 dù và chiếm được đèo M’Drắk, Trung đoàn 28 được lệnh tổ chức tấn công Tiểu đoàn 6 dù của ngụy. Đến chiều 30/3/1975, Tiểu đoàn 6 dù cơ bản đã bị ta xóa sổ. Ta bắt tại trận 250 tên địch, trong đó có cả Trung tá Nguyễn Hữu Thành, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 6 dù.

Thừa thắng, Trung đoàn 28 lệnh cho Tiểu đoàn 3 cùng xe tăng, xe thiết giáp tiếp tục hành tiến đánh địch theo trục đường 21 tiến về phía Tiểu đoàn 2 dù. Sau khi biết tin Tiểu đoàn 5 và 6 thua trận, Tiểu đoàn 2 dù chống trả yếu ớt rồi cũng bỏ chạy về phía sau nhưng đã bị cánh quân của Trung đoàn 24 của ta từ phía sau chặn đánh. Phần lớn lực lượng Tiểu đoàn 2 dù đã bị tiêu diệt và bắt sống. Sau đó, Trung đoàn 24 tổ chức đánh thẳng vào Sở chỉ huy Lữ đoàn dù số 3 đóng ở Trại Công Chánh. Đến 7 giờ 30 phút ngày 1/4/1975, Trung đoàn 24 đã chiếm được Sở chỉ huy Lữ đoàn dù số 3.

Kết quả trong trận đánh này, ta đã tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ Lữ đoàn dù số 3 và một tiểu đoàn biệt động; loại khỏi vòng chiến đấu 1.500 tên, bắt 450 tên, diệt và phá hủy 1 chi đoàn xe thiết giáp...

Với trận tiêu diệt Lữ đoàn dù số 3, ta đã tiêu diệt một lực lượng thiện chiến nhất của quân ngụy Sài Gòn, đập tan âm mưu đưa quân đến tái chiếm thị xã Buôn Ma Thuột của địch, tạo thế chia cắt chiến lược giữa Quân khu 1 với Quân khu 3 của địch, tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng của ta phát triển xuống khu vực đồng bằng ven biển miền Trung…

Đại úy Nguyễn Đình Thi

(Cựu chiến binh Sư đoàn 10)