Thương nhớ món quê

Lên vùng đất đỏ cao nguyên đã bao năm, mẹ tôi vẫn canh cánh nỗi nhớ quê nhà miền Trung gió Lào nắng cháy, đất cằn sỏi đá.

Nỗi nhớ hiển hiện qua những món ăn quê hương dân dã mà mẹ vẫn hay làm trong mâm cơm gia đình hằng ngày, những món ăn tuy đạm bạc nhưng chất chứa đầy tình yêu thương.

Những bữa cơm thời thơ ấu, tôi đặc biệt ấn tượng với những món muối mặn của mẹ: cà muối, nhút mít, dưa môn, dưa mùng... Mẹ bảo, ngày trước miền quê nghèo, đông con cháu, cơm ăn không đủ no, phải độn ngô khoai sắn mà vẫn thiếu, vẫn đói. Người dân tận dụng tất cả những thứ có thể ăn được để thay thế cơm, đặc biệt những món muối thường rất mặn, vì nó có thể để dành ăn được cả năm trời.

Mít non được xắn mỏng để đi muối thành món nhút mít.

Món nhút mít ngày ấy là một món ăn quen thuộc, hầu như vùng quê tôi ở nhà nào cũng có. Những quả mít xanh được gọt vỏ, rửa sạch mủ rồi dùng dao băm và thái từ ngoài vào trong sao cho toàn bộ múi, xơ, hạt mít đều được xắn mỏng. Tiếp đó, đem trộn đều cùng các nguyên liệu như riềng, ớt, tỏi, gừng, muối… để các gia vị ngấm đều sợi mít. Bên cạnh nhút mít xanh, mẹ cũng tận dụng xơ mít chín để muối. Sau khi sử dụng hết phần múi chín và hạt, phần xơ vàng sẽ được trộn với muối cho ngấm rồi bỏ vào hũ nén chặt lại, khoảng vài ngày sau đó là đã có thể ăn được.

Nhút mít có vị chua chua, mặn mặn, đối với nhút mít chín có thêm vị ngòn ngọt, có thể mang xào không, kho với cá, thịt hoặc nấu canh. Nhút mít xanh trộn với một ít lạc rang giã, tỏi ớt, lá chanh, gia vị, có thể thêm lá kinh giới thái nhỏ là sẽ có một món nộm đủ vị chua, cay, mặn, ngọt. Cùng với đó, món canh nhút nấu lạc cũng là một món ăn giải nhiệt vào mùa nắng.

Món nộm mùng muối chua trong mâm cơm gia đình.

Bên cạnh nhút mít thì môn, mùng muối chua cũng là một món ăn đậm đà. Môn, mùng được cắt khúc vừa ăn rồi đem phơi cho héo; tiếp đó rửa sạch, bóp với muối rồi cho vào hũ ngâm, nén chặt lại, khoảng một tuần sau là đã có thể ăn. Dưa môn, dưa mùng có thể mang nấu canh cá, kho cá, kho thịt, trộn nộm. Trong đó, món nộm là món ăn ưa thích của chị em tôi. Khi dưa môn, dưa mùng chín đem vắt nhẹ bớt nước chua rồi trộn đều với tỏi ớt giã nhuyễn, rau thơm, lạc rang, ít gia vị, có thể thêm thịt ba chỉ luộc thái mỏng, kèm một ít bánh đa là đã có một món ăn hấp dẫn. Thậm chí chỉ cần bóp dưa với thêm một chút lá chanh thái chỉ, vài lát ớt đem chấm với mắm ruốc hay nước mắm tỏi ớt cũng khiến vơi cả nồi cơm.

Giờ đây, khi đã khôn lớn, xa gia đình, những món ăn tuổi thơ dân dã dần xa vắng trong bữa ăn hằng ngày của tôi. Lắm lúc ra chợ, chợt gặp bà cụ ngồi bày bán hũ nhút mít hay dưa môn muối chua, bao ký ức thời thơ ấu lại ùa về khiến tôi nấn ná không rời. Những món muối mặn dân dã ấy đã gắn bó với bao thế hệ, chất chứa bên trong là hương đồng cỏ nội, hương vị đậm đà của nó làm biết bao người con xa quê phải thổn thức mỗi khi nhớ về.

Huyền Diệu