Cải thiện công tác trọng tài: Không chỉ trông vào VAR

Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) đang tổ chức lớp đào tạo trọng tài công nghệ VAR. Đấy là bước ngoặt về kỹ thuật song nếu tự thân trọng tài không “nâng cấp” bản thân thì VAR cũng khó phát huy giá trị.

Học cách sử dụng công nghệ VAR

Từ 20/2 đến 6/3 tại Hà Nội, 18 trọng tài, trợ lý trọng tài V.League được làm quen với VAR trên hệ thống mô phỏng cũng như được đào tạo các bước ứng dụng công nghệ VAR – mức độ 1 với tình huống đơn giản, dưới sự hướng dẫn trực tuyến của giảng viên FIFA, cùng các giảng viên trọng tài Việt Nam.

Sau khóa học này, nếu như công tác tập huấn tốt, vượt qua bài kiểm tra của FIFA thì VAR mới có thể được áp dụng trên sân cỏ Việt Nam. Trưởng Ban trọng tài VFF Đặng Thanh Hạ cho biết: “Trong 14 ngày, các trọng tài, trợ lý sẽ làm quen với thiết bị, phân tích video trong bộ 75 tình huống mà FIFA cung cấp. Các trọng tài sẽ thực hành phân tích dựa trên công nghệ video. Đối với thực tế các trận đấu, ngoài 4 trọng tài trên sân thì trong phòng VAR, chúng ta cần có 1 trọng tài, 1 trợ lý VAR và 1 kỹ thuật”.

Theo kế hoạch, công nghệ VAR sẽ chính thức đưa vào áp dụng tại V-League từ mùa giải 2023 - 2024, sau khi FIFA phê duyệt triển khai tất cả các bước thực hiện. Gần như chắc chắn, VPF sẽ chọn phương án trang bị 3 xe VAR phục vụ VAR ở các sân tại 3 miền Bắc, Trung, Nam. Trong xe VAR sẽ đặt 1 máy chủ cỡ lớn (có thêm 1 máy chủ dự phòng), hỗ trợ xử lý 8 kênh đầu vào dành cho việc thu ghi luồng tín hiệu từ các camera trên sân vận động và camera bắt việt vị; phần mềm Xeebra để thể hiện tình huống việt vị ảo; hệ thống liên lạc nội bộ giữa trọng tài và VAR - Intercom (gồm tổ trọng tài VAR ngồi trên xe VAR và tổ trọng tài điều hành trên sân). Chi phí mỗi xe VAR vào khoảng 9 - 11 tỷ đồng (chưa kể kinh phí dành cho vận hành, nhân sự và những phát sinh).

Nếu so với các hạng mục khác chi cho bóng đá chuyên nghiệp, số tiền trên dưới 50 tỷ đồng cho 3 xe VAR và phát sinh không quá đắt đỏ. Đổi lại, quá nhiều cái lợi cho bóng đá Việt Nam, vậy mà vẫn có sự chậm trễ đáng kinh ngạc.

Trọng tài vẫn là khâu yếu nhất của bóng đá chuyên nghiệp nước nhà.

Vẫn đi sau Thái Lan

Đến đây, lại phải nhìn sang bóng đá Thái Lan. Năm 2017, Giải chuyên nghiệp Thai League rúng động khi một số trọng tài bị bắt liên quan đến 12 cầu thủ, quan chức tiêu cực. Thời điểm đó, Thái Lan không phải một trong 12 nước được FIFA cấp phép thử nghiệm công nghệ này. Vậy mà, họ vẫn tiến hành đưa VAR áp dụng từ vòng 24 mùa giải 2018.

Trước đó, họ vạch ra một chương trình gồm 4 điểm để nâng cao công tác trọng tài, gồm quán triệt luật, quy chế đối với trọng tài, nâng cao thể lực và trình độ chuyên môn. 36 trọng tài làm nhiệm vụ  ở Thái League 2018 được gửi sang Thổ Nhĩ Kỳ tập huấn dài hạn. Cùng với việc nâng cấp chất lượng chuyên môn, tăng chế độ thu nhập của cá nhân các trọng tài, Liên đoàn bóng đá Thái Lan (FAT) học tập UEFA Champions League và Europa League khi bố trí thêm 2 trọng tài ở đường biên ngang, nhằm tăng sự chính xác cho những quyết định của trọng tài chính. FAT cũng hợp tác với Sportradar - công ty kiểm soát cá cược hàng đầu về thể thao nhằm phát hiện những tiêu cực có liên quan đến dàn xếp tỷ số, bán độ... Sportradar đã kiểm tra các trọng tài xem họ có đủ tư cách, chuyên môn và đạo đức không rồi mới cho làm nhiệm vụ ở các giải chuyên nghiệp.

Thai League đã đạt trình độ chuyên nghiệp hàng đầu nhưng họ không ngừng hoàn thiện, phổ cập các công nghệ của FIFA. Trong khi đó, V-League bao nhiêu năm nhức nhối công tác trọng tài đến nỗi đánh mất niềm tin từ các đội bóng, khán giả. Kể từ sau scandal tiêu cực năm 2005 khiến hàng loạt trọng tài “xộ khám”, không một vị “vua sân cỏ” nào bị xử lý. Tất cả sai sót được giải thích do lỗi kỹ thuật, không phải do “cái đầu”. Mỗi mùa giải, VPF lại phải thuê trọng tài ngoại. Đấy là điều phi lý, bởi chất lượng trọng tài ngoại được đánh giá không hơn nội, chỉ là được… tin tưởng hơn!

Cũng cần lưu ý, VAR không thể thay thế con người, tức trọng tài. Nếu họ không chuyên nghiệp, “cái đầu” không trong sáng thì rất có thể VAR lại phản tác dụng. Lúc đó, tiếng nói các đội càng yếu bởi VAR đã chịu trách nhiệm phán xử những sự cố nóng liên quan đến trọng tài. Tội vạ đã có VAR chịu!

Phong Uyên