Người nặng lòng với công việc khám nghiệm tử thi

Đôi chân đã đi đến hầu khắp các thôn, buôn trong tỉnh, đôi tay đã trực tiếp khám nghiệm gần 3.000 tử thi, trong đó, nhiều thi thể không nguyên vẹn, nhiều xác người đang phân hủy, biến dạng, nằm giữa rừng sâu, bị vùi dưới bùn lầy hay trôi nổi trên sông vắng... Bất kỳ các tử thi đó ở đâu, trong trạng thái nào thì cũng đều có chung một yêu cầu trả lời là nguyên nhân chết do đâu? Trong 30 năm qua, thượng tá Đặng Sơn Đáng, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Kỹ thuật hình sự (Công an tỉnh) là người đã có hàng ngàn câu trả lời chính xác. 

Nghề chọn người

Quê ở tỉnh Thái Bình, năm 1978, Đặng Sơn Đáng thi đỗ vào Trường Đại học An ninh nhân dân (nay là Học viện An ninh) ở Hà Nội.  Những tưởng sau này tốt nghiệp ra trường sẽ là một sĩ quan an ninh, song như một cái duyên đến với nghề, đang học thì anh và 9 sinh viên khác của trường được cử sang Học viện Quân y học chuyên khoa Pháp y một năm. Trong suốt một năm đó, anh đã cùng với thầy giáo thường xuyên đến các bệnh viện nghiên cứu giải phẫu học, xem xét kỹ từng bộ phận trên cơ thể con người, từng loại cơ, sợi cơ, các cơ chế hoạt động của cơ thể – đó là những kiến thức bổ ích phục vụ đắc lực cho thực tế công tác sau này. 

Thượng tá Đặng Sơn Đáng nghiên cứu hồ sơ khám nghiệm hiện trường, tử thi các vụ việc.

Sau khi tốt nghiệp đại học, tháng 9-1985, anh Đáng được phân công về công tác ở Phòng Cảnh sát kỹ thuật hình sự - Công an tỉnh Đắk Lắk.  Ngay hôm mới nhận công việc, anh đã có một ca khám nghiệm tử thi để xác định nguyên nhân tử vong của một bệnh nhân, kết quả xác định nạn nhân chỉ bị cảm nhưng y sĩ lại tiêm thuốc kháng sinh pê-ni-xi-lin nên bị sốc thuốc và tử vong.  Rồi sau đó là liên tiếp các lần chính anh là người khám nghiệm tử thi. Sau này anh còn được giao kiêm luôn cả việc khám nghiệm hiện trường. Trong những năm 1985 – 1995, tỉnh Đắk Lắk chưa chia tách, diện tích rộng gần 20.000 km2; địa hình bị chia cắt, giao thông còn rất nhiều khó khăn trong khi quân số ít, phương tiện, trang thiết bị thiếu thốn trăm bề, anh và đồng đội phải nỗ lực rất lớn mới hoàn thành được các yêu cầu nhiệm vụ.  Khoảng thời gian này, có năm đến 200 vụ, còn bình quân hằng năm khoảng 120 vụ khám nghiệm tử thi các vụ giết người hoặc chết chưa rõ nguyên nhân. Có nhiều tử thi phát hiện ở nơi hẻo lánh, hiểm trở, các anh buộc phải đi bộ, có khi mất cả ngày đường. Nhiều chuyến, khi vào đến nơi thì trời vừa tối nhưng anh và đồng đội phải khẩn trương khám nghiệm ngay trong đêm cho dù phương tiện chiếu sáng thiếu thốn. Cũng có chuyến, sau khi khám nghiệm tử thi ở vùng sâu, anh bị muỗi rừng đốt và mắc bệnh sốt rét. Cứ miệt mài như thế, đến nay thượng tá Đặng Sơn Đáng đã khám nghiệm gần 3.000 tử thi.  Những lúc rảnh rỗi, anh tập trung nghiên cứu hồ sơ, kết hợp giữa lý thuyết và thực tế rồi suy luận, trao đổi với đồng nghiệp ở Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an nhằm tự nâng cao kiến thức, trình độ.

Kết tội kẻ ác và giải oan cho người vô tội

Kết luận nguyên nhân dẫn đến cái chết của nạn nhân chính là cơ sở khoa học góp phần giúp cơ quan điều tra xác định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự. Nếu khởi tố vụ án thì cơ quan điều tra sẽ nhận định hướng điều tra, truy tìm hung thủ, hung khí gây án được sát hơn. Đó cũng là  một trong những căn cứ vững chắc để các cơ quan chức năng xử lý vụ án chính xác, đúng pháp luật. Xác định được nguyên nhân chết cũng có nghĩa là anh và đồng đội không để cho nạn nhân phải chết oan ức. Hiểu rõ tầm quan trọng của công việc mình đang làm nên bao năm qua, thượng tá Đặng Sơn Đáng luôn cẩn trọng khi khám nghiệm các tử thi. Dẫu là một tử thi đã thối rữa gần như hết phần cơ thì anh vẫn tỉ mẩn tìm tòi dấu vết liên quan.

Trong đó, có vụ anh khám nghiệm tử thi một bé gái ở TX. Buôn Hồ bị giết hại ném xuống giếng nước sâu đã gần nửa năm. Bằng kiến thức và kinh nghiệm của mình, anh đã chọn dạ dày làm điểm đột phá bởi đó là bộ phận bị phân hủy rất chậm so với các cơ quan mềm của cơ thể. Phát hiện trong dạ dày bé gái có ít dịch mật còn sót lại, anh nhận định nạn nhân bị bóp cổ chết trước khi ném xuống giếng bởi đây là một cơ chế phản xạ của cơ thể khi bị nghẽn đường thở. Từ đó, cơ quan điều tra đã bắt được hung thủ là Nguyễn Hoài Thương (SN 1994, ở tổ dân phố 4, phường Thống Nhất, TX. Buôn Hồ).  Hay trong vụ việc đau lòng khác tại xã Ea K’Mút (huyện Ea Kar), có đôi vợ chồng trẻ mới cưới nhau được gần 1 năm thì cô vợ giận hờn chồng treo cổ tự tử khi đang mang thai tháng thứ 7.  Sau khi cô gái mất gần 3 tháng thì người nhà cho rằng cô bị chồng đánh đập hoặc đầu độc chết rồi dựng hiện trường giả.  Người chồng đau đớn vì nỗi đau mất vợ nay lại mang tiếng vũ phu giết vợ.  Cơ quan chức năng quyết định khai quật và khám nghiệm tử thi người vợ, Thượng tá Đặng Sơn Đáng trực tiếp khám nghiệm tử thi và lấy mẫu nội tạng để giám định. Kết quả khẳng định hoàn toàn không có tác động ngoại lực hoặc chất độc nào đã gây nên cái chết của người vợ trẻ ấy và người chồng khi đó mới được giải oan. Có không ít vụ, ban đầu nhiều người cho là bị tai nạn giao thông chết người, nhưng sau khi khám nghiệm tử thi, anh Đáng đã khẳng định nạn nhân bị hung thủ đánh chết bằng gậy rồi dựng hiện trường giả. Chính từ kết luận này, cơ quan điều tra đã tập trung điều tra, truy bắt được thủ phạm. Cứ như thế, hàng trăm người đã được giải oan nhờ những kết quả khách quan, chính xác từ công tác khám nghiệm tử thi của anh và đồng sự. Ngược lại, đối với hàng loạt tên tội phạm nguy hiểm, ngoan cố chối tội thì những chứng cứ của cơ quan điều tra, kết quả khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, giám định thương tích nạn nhân là cơ sở vững chắc, đúng đắn để pháp luật trị tội chúng một cách thích đáng. 

Mặc dù lập nhiều chiến công nhưng đến nay Thượng tá Đặng Sơn Đáng vẫn có nỗi niềm canh cánh với nghề. Hiện nay điều kiện làm việc đã được cải thiện hơn trước song khám nghiệm tử thi vẫn là công việc không được nhiều người ưa thích và lựa chọn. Thượng tá Đặng Sơn Đáng hiện vẫn là bác sĩ pháp y duy nhất ở Công an tỉnh. Vì thế, niềm mong mỏi của anh là làm sao tìm được người kế cận, có trình độ chuyên môn sâu, có năng lực và tâm huyết với nghề...

Trọng Tính