“5 lần được gặp Bác Hồ là vinh dự đặc biệt nhất đời tôi”

Tại Lễ trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) hồi đầu tháng 3 vừa qua tại Nhà hát Lớn Hà Nội, vợ chồng cựu chiến binh (CCB) Lê Tôn Sùng và Từ Thị Công Lễ, nguyên cán bộ, diễn viên Đoàn văn công Quân khu 5 cùng được đón nhận danh hiệu NSƯT.

Trong đó, NSƯT Từ Thị Công Lễ (tuổi 85) là người dân tộc H’rê từng có vinh dự 5 lần được gặp Bác Hồ. "5 lần được gặp Bác Hồ là vinh dự lớn nhất, đặc biệt nhất đời tôi", bà Lễ xúc động.

Sinh ra trong gia đình người dân tộc H’rê ở xã Sơn Thủy, huyện Sơn Hà (Quảng Ngãi), tham gia hoạt động cách mạng từ thời chống Pháp, năm 1954, Từ Thị Công Lễ tròn 14 tuổi được cử ra miền Bắc học tập. Tết Trung thu năm 1956, với những thành tích xuất sắc, cô vinh dự có mặt trong đoàn giáo viên, học sinh đến Phủ Chủ tịch gặp Bác Hồ.

Nhớ lại lần gặp Bác đầu tiên trong đời, bà Lễ kể: "Tôi đã chờ đợi phút giây này từ rất lâu nên khi gặp Bác, tôi cố sức chen đến tận nơi để được ngắm nhìn Người rõ hơn. Khi Bác hỏi, cháu nào bắt được nhịp bài hát "Kết đoàn", cả một rừng tay giơ lên. Bác hỏi tiếp: "Thế cháu nào là người dân tộc thiểu số?", có khoảng 7 - 8 cánh tay giơ lên, trong đó có tôi. Có lẽ vì ngồi gần nhất nên tôi được Bác ưu tiên chỉ định, thế là tôi huơ tay bắt nhịp, dâng trào niềm tự hào. Tất cả chúng tôi cùng hòa ca rất say sưa, vui vẻ. Rồi Bác hỏi: "Các cháu có ăn kẹo không?", - Dạ có! - Tất cả đồng thanh đáp. Bác lại bảo: "Các cháu có thích xem phim không?", - Dạ có ạ! Trong thời gian chờ được phát kẹo và xem phim, tôi tranh thủ nắm thật chặt tay Bác Hồ và nói: "Cháu là con em đồng bào dân tộc thiểu số ở miền Nam. Đồng bào bảo, nếu ra miền Bắc được gặp Bác Hồ phải ngắm thật kỹ để khi về kể cho lũ làng nghe. Bà con kính yêu Bác Hồ lắm! Cho cháu cầm tay Bác thật lâu nhé, cho cháu vuốt chòm râu, cho cháu ngắm Bác Hồ cười...". Bác khẽ gật đầu, đôi mắt rưng rưng, nhìn tôi âu yếm. Hôm ấy, Phủ Chủ tịch chiếu phim gì tôi cũng không biết, bởi suốt buổi, tôi chỉ mải ngắm nhìn Bác. Những gói kẹo Bác cho, chúng tôi không ai dám ăn, giữ gìn, nâng niu như báu vật”.

Năm 1956, Trung đoàn 120 bộ đội Tây Nguyên tập kết ra Bắc (đóng quân tại Vinh, Nghệ An) thành lập đội văn công tuyển diễn viên, Từ Thị Công Lễ là một trong ba người được chọn. Năm 1957, Bác Hồ về Vinh nói chuyện với các đơn vị bộ đội miền Nam tập kết ra Bắc, bà Lễ được gặp Người lần thứ hai nhưng lần này, bà chỉ được đứng ở xa nhìn Bác.

Năm 1961, Bác Hồ về thăm quê, bà Lễ cùng một nữ văn công nữa được chọn ôm hoa đi đón Người ở sân bay. Hôm ấy Bác mặc bộ đồ màu nâu giản dị.

Lần thứ tư bà Lễ được gặp Bác khi Người đến thăm, nói chuyện với bộ đội ở Quân khu 4, trong đó có đơn vị bà đang công tác.

Nữ văn công Từ Thị Công Lễ (thứ ba từ phải sang) trong một lần được gặp Bác Hồ. Ảnh tư liệu

Và lần gặp thứ năm để lại trong bà Từ Thị Công Lễ nhiều ấn tượng sâu sắc nhất là vào năm 1967, khi Văn công bộ đội Liên khu 5 vinh dự được vào Phủ Chủ tịch biểu diễn phục vụ Bác Hồ. Bà Lễ nghẹn ngào kể lại: “Trên tường hội trường gắn nhiều tấm gương lớn, chúng tôi chăm chú nhìn vào gương ngắm Bác Hồ. Khi xem tiết mục tấu hài "Tổng ngốc sa lầy" (đả kích Tổng thống Mỹ sa lầy trong cuộc chiến tranh Việt Nam), Bác Hồ cười rất sảng khoái, chúng tôi cũng vui lây. Tiếp đến là màn múa "Tay chài tay súng" do tốp nữ trong đó có tôi biểu diễn. Do mải ngắm Bác, tôi quên cả búi tóc. Khi nhạc nổi lên, anh Lê Tôn Sùng, chồng tôi (cũng là một diễn viên trong đoàn) nhắc to: Tóc, tóc! Tôi quýnh quáng búi vội mái tóc dài. Suốt thời gian biểu diễn, tôi cứ lo mái tóc bị xổ ra, nếu thế thì có lẽ tôi sẽ ân hận suốt đời vì không làm tròn nhiệm vụ. Rất may mọi chuyện diễn ra thật tốt đẹp, tiết mục được Bác Hồ vỗ tay khen ngợi. Sau buổi biểu diễn, Bác nói: "Các cháu diễn hay lắm. Các cháu có đói không? Các cháu ăn phở nhé!". Rồi Bác quay sang nhà thơ Tố Hữu đứng cạnh, dặn: "Chú Hữu nhớ cho các cháu ăn thật no, thật ngon vào". Bác còn ân cần nói: “Các cháu hãy cố gắng nhiều hơn để học hỏi trong nhân dân và dành tâm sức phục vụ nhân dân”. Trước khi ra về, cả đoàn được chụp ảnh cùng Bác. Tôi cũng chen vào để được đứng cạnh Người. Lúc này sức khỏe của Bác đã xuống, chúng tôi phải đỡ Người đứng dậy. Đây cũng là lần cuối tôi được gặp Bác Hồ".

Năm 1968, bà Từ Thị Công Lễ được biên chế về làm giáo viên dạy múa Trường Nghệ thuật quân đội. Sau ngày thống nhất đất nước, vợ chồng bà cùng về công tác ở Đoàn văn công Quân khu 5. Bà nghỉ hưu năm 1982 với quân hàm Đại úy, đội trưởng đội múa; còn ông Lê Tôn Sùng nghỉ hưu năm 1990 với quân hàm Trung tá, Phó Trưởng Đoàn Văn công Quân khu 5.

Đỗ Thị Ngọc Diệp