Những hồi ức bi tráng

Trận đánh Buôn Ma Thuột được xem là trận đánh có ý nghĩa vô cùng quan trọng, tạo thời cơ chiến lược mới để giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Trong ký ức những người trực tiếp chiến đấu trên chiến trường, đó là những tháng ngày đầy gian khổ, ác liệt, nhưng cũng rất vinh dự, tự hào khi cống hiến tuổi xuân cho quê hương, Tổ quốc…

Trận đánh vào “dạ dày thép” của địch

Ở tuổi 83, nhưng Trung tá Hồ Quảng Trị, nguyên Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Cư M’gar vẫn còn khá minh mẫn. Trong cuộc đời binh nghiệp của mình, ông từng trải qua nhiều vị trí công tác, nhiều chiến trường khác nhau. Song, với ông, quãng thời gian cùng đồng đội tham gia trận mở màn Buôn Ma Thuột luôn là dấu ấn khó phai mờ trong tâm trí.

Trung tá Hồ Quảng Trị.

Thời điểm đó, ông Hồ Quảng Trị đang là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 25. Đơn vị ông được giao nhiệm vụ phối hợp tác chiến, tấn công Tổng kho Mai Hắc Đế. Nơi đây được xem là "dạ dày thép" của địch, chứa đựng lượng vũ khí khổng lồ; quân địch bảo vệ hết sức nghiêm ngặt cùng hệ thống tháp canh, lô cốt, bãi mìn dày đặc và hàng rào nhiều lớp (gồm các lớp thép gai bùng nhùng, lớp tôn xen giữa cùng hệ thống lưới thép) kiên cố. Chỉ cần một đụng chạm nhỏ, ngay lập tức, hệ thống mìn sẽ phát sáng báo hiệu, hàng loạt súng từ các hướng thi nhau bắn vào mục tiêu…

 Trung tá Hồ Quảng Trị kể: “Để đánh vào nơi được xem là bất khả xâm phạm của địch, quân ta đã bí mật tìm hiểu cách bày binh bố trận của chúng, vô hiệu hóa toàn bộ số mìn ở phía bên ngoài. Để vào bên trong, cần phải vượt qua các lớp hàng rào bùng nhùng, quân ta đã đào sâu xuống lòng đất, dùng dao găm cắt các lớp tôn rồi từ từ luồn sâu vào doanh trại địch. Quá trình tiến công vào rạng sáng 10/3/1975 diễn ra bí mật, nên khi quân ta vào được Tổng kho, địch khá bất ngờ, hoảng loạn và bị động. Ngay trong sáng cùng ngày, ta đã nhanh chóng chiếm được Tổng kho Mai Hắc Đế, bắt sống và tiêu diệt nhiều tên địch; thu giữ toàn bộ vũ khí, trang thiết bị”...

Nữ bác sĩ can trường

Bà Huỳnh Thị Xuân (82 tuổi, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh) vẫn nhớ như in những năm tháng của một thời tuổi trẻ xông pha trên chiến trường.

Năm 1955, khi mới 11 tuổi, bà Xuân may mắn là một trong những học sinh miền Nam tập kết ra Bắc. Tốt nghiệp cấp 3, bà được đào tạo ngành y tại Trường Đại học Y Khoa Hà Nội. Trẻ tuổi nhiệt huyết, Huỳnh Thị Xuân vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng khi đang là sinh viên năm tư của trường. Sau khi tốt nghiệp đại học, năm 1968, bà được điều động vào chiến trường Tây Nguyên.

Bà Huỳnh Thị Xuân.

Đầu năm 1975, bà được điều động từ bệnh xá khu căn cứ H4 về Ban Dân y tỉnh. Khi giải phóng Buôn Ma Thuột, bác sĩ Huỳnh Thị Xuân nằm trong bộ phận tiếp quản y tế Buôn Ma Thuột, cơ sở hoạt động đặt tại địa chỉ 18 Hoàng Diệu (ngày nay). So với nhu cầu cứu chữa bệnh nhân, lực lượng y bác sĩ khi ấy thiếu hụt trầm trọng, ngoài 2 bác sĩ (bà Xuân và bác sĩ Đặng Công Long), còn có dược sĩ Dương Văn Đồng, y sĩ Trần Thị Thiệu và một số y tá, dược sĩ khác. Vì vậy, công việc chính của bộ phận tiếp quản y tế là khám, chữa bệnh cho thương bệnh binh, người dân; đồng thời làm công tác địch vận. Cụ thể, nắm tình hình y bác sĩ của địch, tình hình tư tưởng, kho vật tư y tế của địch để tuyên truyền và huy động nguồn lực đó đưa vào chăm sóc sức khỏe cho người dân Buôn Ma Thuột và các vùng lân cận trong thời điểm khó khăn nhất.

Bà Xuân nhớ lại: “Thời điểm mới giải phóng, địch thả bom tàn phá khiến quân – dân ta bị thương nhiều. Mặc dù bom đạn oanh tạc, nổ tung trời, nhưng vì nhiệm vụ cứu thương, cán bộ y tế không được phép rời vị trí, thậm chí làm việc xuyên đêm, không ngừng nghỉ”.

Khó khăn sau giải phóng vẫn còn rất nhiều. Buôn Ma Thuột khi ấy còn hoang vu, đường sá đi lại rất khó khăn, đời sống nhân dân còn khổ cực nhưng quân và dân, nhất là đồng bào các dân tộc Đắk Lắk vẫn tin tưởng, một lòng theo cách mạng. Dù làm nhiệm vụ giữa hiểm nguy, nhưng các y, bác sĩ của bộ phận tiếp quản y tế Buôn Ma Thuột đều xác định, dù bị thương cũng ráng chăm sóc nhau, chăm sóc quân – dân tốt nhất có thể…

Quỳnh Anh