Chứng nhân huyền thoại của bến tàu không số Vũng Rô

Mỗi năm, cứ vào dịp Ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7) và Ngày kỷ niệm chuyến tàu không số đầu tiên cập bến Vũng Rô (28/11/1964), Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Hồ Đắc Thạnh, nguyên Thuyền trưởng tàu 41 lại rưng rưng nhớ về đồng đội…

Giọng ông lúc sôi nổi, khi chùng xuống kể về tàu 41 huyền thoại, con tàu đã cùng ông trải qua 12 chuyến đi sinh tử, mang theo vũ khí chi viện cho chiến trường miền Nam. Mỗi chuyến đi là một cuộc đấu trí, đấu sức nghẹt thở với kẻ thù, với bão tố, với cái chết luôn cận kề. “Có những chuyến tưởng như không thể trở về. Trước mỗi chuyến đi, cả thủy thủ đoàn được các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội mời một bữa cơm tiễn mà chúng tôi sau này gọi vui là “bữa ăn cơm cúng”. Nhưng rồi, ý chí sắt đá, lòng yêu nước và tình đồng đội đã giúp chúng tôi vượt qua tất cả”, ông Thạnh rì rầm như tâm sự cùng đồng đội.

3 chuyến tàu về quê hương

Chuyến đi Cà Mau thắng lợi, vừa về đến Hải Phòng ngày 1/11/1964, cán bộ, chiến sĩ tàu 41 đang họp rút kinh nghiệm và tranh thủ nghỉ ngơi sau những ngày vật lộn với sóng to gió lớn thì được lệnh: “Tàu chuẩn bị nhận nhiệm vụ mới, cập bến Vũng Rô”!

Đã nhiều lần nhận nhiệm vụ nhưng lần này trong lòng thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh thấy hồi hộp, rộn ràng, vì lần đầu tiên đưa tàu tiếp viện vũ khí về lại quê hương thân yêu, niềm mong ước bấy lâu.

Anh hùng Hồ Đắc Thạnh trong một lần lên thăm đơn vị Trạm Radar Chóp Chài.

Ngày 16/11/1964, tàu 41 xuất phát. Sau 12 ngày trên biển chịu đựng sóng gió, tránh tàu tuần tiễu và máy bay của địch, ngày 28/11/1964 tàu chuẩn bị cập bến Vũng Rô.

Trước khi xuất bến, Tư lệnh Quân chủng, Đoàn trưởng và Chính ủy đoàn yêu cầu phải bảo đảm bí mật sử dụng lâu dài bến Vũng Rô, thời gian cho phép tàu vào bến khoảng từ 23 - 24 giờ đêm và nhất thiết phải rời bến trước 3 giờ sáng.

Chuyến tàu này, ngoài khó khăn phải vượt qua sự theo dõi gắt gao của địch ngoài biển, tàu 41 còn gặp khó khăn bởi bến mới, sự liên lạc, hợp đồng tác chiến chưa thống nhất, làm cho cả tàu và bến một phen thót tim. Và cũng trong chuyến này thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh đã suy nghĩ và có quyết định táo bạo: “Cho tàu neo lại bến ngụy trang để đêm sau bốc dỡ hết hàng mới quay ra hải phận quốc tế!”.

Điều này đi ngược với mệnh lệnh của cấp trên. Nhưng tình thế bắt buộc, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh chấp nhận kỷ luật của cấp trên miễn là mang lại hiệu quả. Và kết quả cho thấy đó là một quyết định đúng đắn, cho đến hai chuyến tàu tiếp theo (23 giờ đêm 25/12/1964 và 24 giờ đêm 1/2/1965) vẫn bảo đảm được bí mật bến, thành công vận chuyển toàn bộ số hàng hóa gần 200 tấn vũ khí, lương thực, thuốc men chi viện cho chiến trường Phú Yên – Đắk Lắk – Khánh Hòa.

Ngoài vũ khí, các chuyến tàu không số của thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh còn chở hàng trăm cán bộ, tăng cường cho chiến trường miền Nam.

 Nghĩa tình người lính

Nhắc đến những đồng đội đã hy sinh, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh luôn nhớ đến thủy thủ trưởng Trần Nhợ (quê Bình Định) và thuyền phó Dương Văn Lộc (quê Quảng Nam), những người gắn bó với ông và tàu 41 nhiều chuyến tàu vào Nam.

Sau “sự kiện Vũng Rô”, tàu 41 của thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh được lệnh tập luyện và thay đổi phương thức chi viện cho miền Trung bằng cách vào biển bãi ngang Quảng Ngãi để thả hàng trên biển, sau đó lực lượng bờ sẽ bơi ra đưa hàng vào.

Trong chuyến tàu này, khi 2/3 lượng hàng đã được thả xuống biển thì tàu địch phát hiện. Thật oái ăm, cũng chính lúc này, tàu 41 bị sóng đánh cong chân vịt không thể cơ động. Để bảo đảm bí mật nơi thả hàng và tránh cho tàu ta rơi vào tay địch, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh yêu cầu thủy thủ bơi hết vào bờ. Trên tàu chỉ còn lại thuyền trưởng và máy trưởng Phan Nhạn (được phong Anh hùng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, hiện sống tại Khánh Hòa), trước khi rời tàu thuyền trưởng đã hủy hết tất cả tài liệu chuyến đi, định giờ nổ bộc phá là 30 phút (đồng thời cả ba loại kíp: hóa học, kíp đồng hồ định giờ và kíp dây cháy chậm), sau đó mang áo phao, buộc lá cờ Tổ quốc vào cổ, dắt khẩu súng ngắn vào hông, thả neo dài 50 – 60 m, rời tàu bơi vào bờ.

Anh hùng Hồ Đắc Thạnh (bìa trái) và Thiếu tá Ngô Văn Định – Trưởng Ban liên lạc Bến tàu không số Vũng Rô trong buổi giới thiệu sách “Người lính ra đi từ Làng Cát” của Trung úy Ngô Minh Thơ.

Khoảng 20 phút sau, một con sóng lớn đã hất tung hai người dạt vào bờ. Trong lúc đó, đồng chí Trần Nhợ và Dương Văn Lộc và một số thủy thủ đã vào bờ sợ bộc phá không nổ nên lại lao ra để điểm hỏa. Thuyền trưởng Thạnh hô lớn: “Bộc phá đã được điểm hỏa cả ba loại kíp, anh em không được lao ra”. Tiếng hô của ông lạc trong tiếng sóng rít, gió gào. Trần Nhợ và Dương Văn Lộc đã lao ra phía tàu, khi cách tàu 5 – 10 m thì tàu nổ, cùng với các loại pháo địch bắn cấp tập vào bờ... Máu loang mặt biển.

Sau ngày hòa bình, thống nhất đất nước, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh cùng những người lính hải quân năm xưa đã thành lập Ban liên lạc truyền thống Đoàn tàu không số đi dọc dài bờ biển để tìm mộ đồng đội, thăm hỏi, giúp đỡ những đồng đội có cuộc sống khó khăn. Hai liệt sĩ Dương Văn Lộc và Trần Nhợ hy sinh trong chuyến tàu vào bãi ngang xã Phổ An (Đức Phổ, Quảng Ngãi) đã được tìm thấy, các anh đã được đưa về nghĩa trang liệt sĩ.

Nay dù tuổi đã cao, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh vẫn nhiệt tình tham gia Ban liên lạc truyền thống Đoàn tàu không số (toàn quốc) và Ban liên lạc Bến tàu không số Vũng Rô. Vị thuyền trưởng già đã góp sức mình cùng tham gia vận động các cơ quan, ban, ngành, nhà hảo tâm xây được 5 ngôi nhà Nghĩa tình đồng đội cho cựu chiến binh Nguyễn Văn Lãnh (Đà Nẵng), Lê Kim Tự, Trần Kim Hiền, Nguyễn Thanh Xuân, Ngô Dầu (Phú Yên cũ); tổ chức nhiều chuyến thăm, viếng đồng đội, góp kinh phí giúp đỡ các đồng đội có cuộc sống khó khăn; kiến nghị giải quyết hưởng bảo hiểm y tế và hưởng chế độ một lần cho những người từng là dân công; đề nghị Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân tặng và truy tặng Kỷ niệm chương “Đường Hồ Chí Minh trên biển”…

Trần Quới