Khám phá quần thể cây di sản Việt Nam tại Quảng Trực

Những cây bằng lăng (săng lẻ) vài trăm năm tuổi tại xã Quảng Trực (huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông) vừa được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường công nhận là quần thể cây di sản Việt Nam. Việc công nhận này là tiền đề thuận lợi để triển khai phương án phát triển rừng bền vững khi nơi đây hứa hẹn sẽ trở thành một điểm tham quan đặc biệt.

Quần thể cây trăm tuổi

Mặt trời vừa ló rạng, chúng tôi cùng các cán bộ, nhân viên quản lý bảo vệ rừng (QLBVR) của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Nam Tây Nguyên (Công ty Nam Tây Nguyên) bắt đầu di chuyển vào khu vực có quần thể cây di sản Việt Nam. Phải mất hơn một giờ đi bộ, băng qua nhiều con suối và đoạn dốc thẳng đứng, chúng tôi mới tới được cánh rừng nơi những cây di sản đang tồn tại, phát triển.

Trải dài trên diện tích khoảng 3,8 ha, cánh rừng nổi bật với hàng trăm cây bằng lăng, thân mọc thẳng tắp, vươn mình đón nắng. Ông Nguyễn Ngọc Bình, Chủ tịch Công ty Nam Tây Nguyên nói rằng, những cây bằng lăng này đều có tuổi đời trên 100 năm, trong đó cây lớn nhất đã gần 600 năm tuổi. Ông Bình kể, năm 2020, trong một lần đi tuần tra, bảo vệ rừng, cán bộ, nhân viên của công ty đã phát hiện ra quần thể cây bằng lăng này. Rừng bằng lăng nằm cách trung tâm xã Quảng Trực khoảng 30 km, giáp Vườn Quốc gia Bù Gia Mập (Bình Phước). Qua kiểm đếm, khu vực trên có hàng trăm cây lớn nhỏ, cây lớn nhất có đường kính từ hơn 3 m, cao trên 60 m, những cây nhỏ hơn đều có đường kính trên 70 cm.

Hàng trăm cây bằng lăng mọc thẳng đứng trên diện tích 3,8 ha.

Thời điểm phát hiện ra quần thể bằng lăng, cán bộ, nhân viên công ty rất sung sướng và ngỡ ngàng. Do nằm sâu trong rừng, lại ít người đi lại nên gần như rừng bằng lăng vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên và mang ấn tượng kỳ vĩ của chốn “thâm sơn cùng cốc”. “Ngay sau khi phát hiện ra quần thể bằng lăng này, chúng tôi đã nghĩ ngay đến chuyện làm gì để bảo vệ và phát huy giá trị của chúng. Phương án tốt nhất được đưa ra là xin công nhận đây là quần thể cây di sản. Rất may mắn, chủ trương của đơn vị đã nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ của chính quyền các cấp và hội đồng khoa học của Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường. Trên cơ sở đó, tháng 5/2022, quần thể 36 cây bằng lăng và 1 cây đa đã được Hiệp hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận. Số cây di sản này nằm tại các tiểu khu 1469 và 1465, thuộc lâm phần của Công ty Nam Tây Nguyên quản lý ”, ông Bình cho hay.

Giá trị khoa học, văn hóa

Do nằm sâu trong rừng, lại được cán bộ, nhân viên Công ty Nam Tây Nguyên bảo vệ nghiêm ngặt nên thời gian qua rừng bằng lăng “độc nhất vô nhị” ở Đắk Nông tồn tại gần như nguyên vẹn.

Theo ông Nguyễn Ngọc Bình, cây di sản tại Việt Nam được công nhận ở nhiều tỉnh, thành phố và mỗi loại cây đều có đặc trưng riêng và rừng cây tại đây cũng vậy. Quần thể cây di sản không đơn thuần là những cá thể thực vật mà nó sẽ phục vụ cho nghiên cứu khoa học của ngành chức năng và tương lai sẽ trở thành một địa điểm văn hóa tinh thần của người dân. “Rừng tại Nam Tây Nguyên là rừng cây nhiệt đới, có nhiều cây thân gỗ đặc hữu như sao, dầu, bằng lăng… Bên cạnh ý nghĩa về mặt lịch sử, yếu tố quan trọng nhất trong việc công nhận quần thể cây di sản là bảo tồn, phát triển nguồn gen. Có thể từ những gốc bằng lăng cổ thụ này, các nhà nghiên cứu khoa học sẽ tìm hiểu khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu vùng miền, hệ sinh thái, quá trình biến đổi khí hậu, cũng như tác động tiêu cực của con người. Đặc biệt, nhờ tồn tại qua hàng trăm năm, việc nghiên cứu sâu quần thể bằng lăng sẽ cho giới khoa học những căn cứ trong việc nghiên cứu khả năng kháng sâu bệnh, sinh trưởng, phát triển của cây giống”, ông Bình nói.   

Lãnh đạo tỉnh Đắk Nông cùng Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam khánh thành Bia đá Cây di sản Việt Nam.

Trong thời gian tới, khi phương án phát triển rừng bền vững được triển khai, Công ty Nam Tây Nguyên sẽ tạo ra những lối đi bộ, đưa du khách tới tham quan, trải nghiệm vẻ đẹp của rừng bằng lăng, từ đó nâng cao nhận thức của mọi người về bảo vệ rừng và môi trường.

Ngày 14/6/2022, Công ty Nam Tây Nguyên đã tổ chức Lễ đón Bằng công nhận quần thể cây di sản Việt Nam. Ông Phạm Hòa Dũng, Giám đốc Công ty Nam Tây Nguyên chia sẻ, việc công nhận quần thể bằng lăng và cây đa là quần thể cây di sản Việt Nam vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm đối với công ty. Bên cạnh việc quản lý, bảo tồn nguyên vẹn quần thể phục vụ nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế rừng, thì việc bảo vệ rừng bằng lăng trước những lưỡi dao, nhát cưa của lâm tặc là rất quan trọng.

Mạnh Phong