Trồng rau xanh trên... sóng

Những bồn rau xanh mướt, những mẻ giá đỗ mầm trắng nõn siêu sạch là kết quả tăng gia của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 - nơi “thừa nắng gió, hiếm nước ngọt” giữa biển khơi...

Cái buổi ban đầu gian khó ấy

Cựu chiến binh, Thượng tá Nguyễn Văn Nam – nguyên Chỉ huy trưởng Tiểu đoàn DK1 vùng 2 Hải quân thuộc thế hệ những người lính đầu tiên làm nhiệm vụ ở nhà giàn DK1. Ông kể: “Ngày đó đời sống của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 rất khó khăn. Việc trồng được rau xanh ăn hằng ngày ở giữa đại dương như một kỳ tích”.

Nhà giàn DK1 thành lập tháng 7/1989, khi đó ông Nam là Thượng úy được giao nhiệm vụ cầm quân đưa 9 cán bộ, chiến sĩ vượt sóng ra chốt giữ nhà giàn Phúc Tần 3. Nhà giàn Phúc Tần 3 là nhà giàn thế hệ đầu tiên do Bộ Giao thông vận tải xây dựng, được thiết kế “nửa nổi nửa chìm”; phần thượng tầng (các phòng ngủ và nơi sinh hoạt) chỉ cách mặt biển 7 m.

Giữa đại dương mênh mông, nắng cháy da, gió rát mặt suốt đêm ngày, các cán bộ, chiến sĩ hải quân vừa trực canh quan sát phát hiện tàu của nước ngoài xâm nhập trái phép vào vùng biển của ta, đồng thời “thiết lập cuộc sống tự sinh trên sóng”. Đời sống lúc đó rất khó khăn. Lương thực từ đất liền đem ra chủ yếu là gạo, muối, lương khô và thịt hộp. Bộ đội lâu ngày ăn không có rau xanh đâm ra đi “vắt”, rồi kiết lỵ, táo bón, sinh bệnh trĩ.

Ông Nam nghĩ: “Làm thế nào để trồng được rau xanh ở nhà giàn?”. Đó quả là một bài toán hóc búa.

Nhà giàn DK1 sừng sững giữa biển khơi.

Sau khi nghiên cứu kinh nghiệm trồng rau ở các đảo chìm Trường Sa, ông Nam quyết định “đánh điện về đất liền” xin chuyển đất ra nhà giàn. Hơn 2 tháng sau, những bao đất đỏ bazan được chuyển lên giàn theo tàu thay trực. Và bộ đội tận dụng tất cả những gì có thể như vỏ thùng lương khô, chậu hỏng, thanh gỗ ghép thành máng để trồng rau. Ngày ấy các nhà giàn DK1 chỉ có “một thân” chứ không hiện đại “hai thân” như bây giờ. Cả nhà giàn chỉ có 40 khối nước ngọt dự trữ cho cả ăn, uống, tắm, giặt trong 6 tháng mùa khô. Với ngần ấy nước bảo đảm cho 10 cán bộ, chiến sĩ sinh hoạt chỉ nấu ăn và rửa mặt cũng chưa đủ nói gì đến tắm giặt. Bởi thế, để có nước tưới rau, chỉ huy nhà giàn ra quy định: “Một người tuần 10 lít/tắm hai lần”, “phát ra 5 lít, thu về 3 lít”.

Để có nước tưới rau, các chiến sĩ “sáng tác” cách tắm kiểu “em bé”, tức là ngồi vào chậu lớn, dội nước ngọt lên đầu, ướt người rồi kỳ cọ. Các chiến sĩ không được dùng dầu gội đầu, hoặc xà bông, vì nếu gội dầu, tắm xà bông nước sẽ không tưới rau được. Do vậy tóc người nào cũng cứng, xơ như rễ tre. Những “phần nước đặc biệt” sau khi tắm xong được dồn lại một thùng lớn để tưới rau.

Như phép màu, được “tắm mát” từ những giọt nước hiếm hoi, những hạt giống mồng tơi, cải, rau muống nảy mầm chui lên từ lòng đất. “Sáng sớm thấy hạt rau cải, rau muống nảy mầm, chúng tôi mừng rơi nước mắt. Không nghĩ giữa đại dương lại trồng được rau xanh. Vậy là “bài toán trồng rau trên sóng được giải”- ông Nam nhớ lại.

Việc cựu binh Nguyễn Văn Nam “khai phá” ra trồng rau trong các máng gỗ trên nhà giàn Phúc Tần 3 được phổ biến rộng rãi để các nhà giàn khác học tập. Và cũng từ thuở ấy, phong trào “trồng rau trên sóng” được nhân rộng khắp các nhà giàn. Mỗi lần tàu thay trực, ngoài chở lương thực, hàng quân nhu, tàu còn “cõng” hàng chục khối đất chia cho các nhà giàn trồng rau.

Phủ xanh nhà giàn

Tháng ba mùa biển lặng, trong hải trình ra thăm cán bộ, chiến sĩ các nhà giàn DK1, nhìn “vườn rau di động” của nhà giàn DK1/19, chúng tôi “vỡ òa” xúc động nhớ lại câu chuyện cựu binh Nguyễn Văn Nam “trồng rau trên sóng” 34 năm trước. Bộ đội bây giờ không còn “tắm kiểu em bé” nữa vì mỗi nhà giàn đã có hàng trăm khối nước dự trữ, rau được tưới bằng nước mưa.

Xúc động trước những mầm xanh mọc lên từ sóng biển, Thượng tá, nhạc sĩ Nguyễn Hồng Sơn, nguyên Chủ nhiệm Nhà văn hóa vùng 2 Hải quân đã sáng tác bài hát “Màu xanh nhà giàn”. Những câu từ xốn xang, xúc động, mỗi lần cất lên muốn trào nước mắt: “Ngôi nhà lính đó nằm giữa trời và nước, dù ngàn khơi xa vẫn thắm một màu xanh/ màu của quê hương thương nhớ bạt ngàn sâu/ dãi nắng dầm mưa những người lính tuyến đầu/ những ngôi nhà trên biển, người chiến sĩ ươm mầm tươi tốt/ những ngôi nhà trên biển/ xanh một màu xanh yêu thương”.

Rau xanh ở nhà giàn DK1/19.

Thượng tá Nghiêm Xuân Thái, Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Tiểu đoàn DK1 cho biết, hiện tại 15/15 nhà giàn đều có rau xanh ăn hằng ngày. Để cải thiện bữa ăn, cán bộ, chiến sĩ còn ủ giá, trồng rau cải mầm siêu sạch, câu cá. Cuộc sống của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn đã được cải thiện rất nhiều, giúp họ thêm vững vàng tay súng giữ vững chủ quyền của Tổ quốc nơi đầu sóng ngọn gió.

35 năm thành lập, xây dựng và trưởng thành, những nhà giàn từ một “chòi canh” thô sơ, nhỏ nhoi nay đã trở thành những “pháo đài thép kiên cố” giữa biển. Từ những mầm xanh mọc lên từ những giọt nước hiếm, nay đã có những vườn rau xanh mướt vươn dài giữa nắng gió đại dương. Để mỗi ngày khi bình minh thức giấc, nghe tiếng gà gáy sáng, nhìn những giàn rau xanh, bao gian khổ, nhọc nhằn, hiểm nguy của cán bộ, chiến sĩ nơi đầu sóng ngọn gió bỗng trở nên nhẹ nhàng, êm đềm như sóng biển tháng ba.

Mai Thắng