Người Êđê giàu nhờ mô hình xen canh

Những năm gần đây, nhờ tham dự các lớp tập huấn về tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng trọt chăn nuôi được các cấp chính quyền, đoàn thể tổ chức đến tận các thôn, buôn, nhiều hộ người Êđê đã biết áp dụng các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến nhằm tăng năng suất cây trồng, vật nuôi. Trong đó, không ít hộ nông dân đã thoát nghèo, có cuộc sống ổn định và vươn lên làm giàu nhờ áp dụng các mô hình xen canh mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Vườn cà phê trồng xen sầu riêng của Ama Thông ở buôn Kô Tam, xã Ea Tu (TP. BMT). Ảnh: N.X

Ông Y Hrah Êban (tên thường gọi Ama Thông) ở buôn Kô Tam, xã Ea Tu (TP.Buôn Ma Thuột) là một trong những điển hình làm kinh tế giỏi nhờ mô hình xen canh sầu riêng trong vườn cà phê. Năm 1997, ông trồng chuyên canh cà phê trên 1,6 ha đất, tuy nhiên do thiếu vốn, chưa nắm vững khoa học - kỹ thuật, nên cây cà phê phát triển kém, năng suất rất thấp. Được tham gia các lớp tập huấn về khoa học – kỹ thuật do Trung tâm Khuyến nông tỉnh kết hợp với Hội Nông dân xã tổ chức, năm 1999, Ama Thông đã trồng sầu riêng do Công ty Giống cây trồng Dona tài trợ xen canh trong vườn cà phê của gia đình. Nhờ được hướng dẫn về kỹ thuật chăm sóc, cách phòng trừ sâu bệnh nên cây sầu riêng trong vườn nhà Ama Thông phát triển rất tốt, năm 2011 sầu riêng đã cho thu hoạch với năng suất trên 10 tấn/ha. Sau khi trừ chi phí, hằng năm gia đình ông có thu nhập trên 200 triệu đồng. Cuộc sống gia đình ngày càng khấm khá hơn, Ama Thông có điều kiện để đầu tư cho các con ăn học đến nơi đến chốn.

Trước đây, gia đình anh Y Bhul Mlô (tên thường gọi Ama Phi) ở buôn Đê, xã Ea Hồ (huyện Krông Năng chỉ chuyên canh cây cà phê trên 2 ha đất.  Mặc dù cà phê được chăm sóc tốt, bán được giá, nhưng mỗi ha cũng chỉ cho thu hoạch từ 30 - 35 triệu đồng. Năm 2006, Ama Phi đã trồng 100 trụ tiêu xen canh trong vườn cà phê của mình. Nhờ được cán bộ khuyến nông của xã hướng dẫn cách chăm sóc cây trồng, anh đã học tập và làm theo đúng các khâu kỹ thuật chăm sóc như: cắt tỉa cành, tạo tán, bón phân, tưới nước, phòng trị sâu bệnh kịp thời nên thu nhập từ vườn của gia đình anh đã tăng gấp đôi so với trước mà chi phí tăng thêm không đáng kể. Chỉ tính riêng năm 2011, sau khi trừ chi phí, thu nhập từ cà phê, hồ tiêu của gia đình anh cũng đạt trên 100 triệu đồng. Vườn tiêu của gia đình Ama Phi hiện đang phát triển rất tốt, hứa hẹn sẽ cho thu nhập cao trong vụ thu hoạch năm nay. Mô hình xen cây của gia đình anh được nhiều hộ dân trong buôn học tập và làm theo.

Theo các hộ áp dụng mô hình xen canh, hiệu quả của việc trồng xen không chỉ làm tăng thêm thu nhập mà còn rải vụ thu hoạch, giảm công lao động, vốn đầu tư ít và các loại cây trồng xen đều có tác dụng che bóng cho nhau nên năng suất, chất lượng cả cây trồng chính lẫn cây trồng phụ đều tăng. Cùng một đơn vị diện tích nhưng mô hình trồng xen canh trong vườn cà phê đem lại hiệu quả kinh tế gấp 2-3 lần so với trồng chuyên canh cây cà phê, vừa góp phần bảo vệ đất, vừa đem lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân.

H’Uôn Êban