Tư nhân đầu tư lưới điện ở Ea H'leo: Lợi bất cập hại!

Huyện Ea H’leo là địa phương có phong trào tư nhân đầu tư lưới điện khá mạnh trên địa bàn tỉnh. Những công trình này bên cạnh hiệu quả trong việc phục vụ điện sinh hoạt, sản xuất cho người dân cũng đã bộc lộ những bất cập trong quá trình vận hành, sử dụng.

Thời gian qua, với sự đầu tư của Nhà nước và ngành điện, hạ tầng lưới điện đã được kéo đến khắp các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Ea H’leo. Tuy nhiên, do địa bàn rộng, điện lưới Quốc gia chưa thể phủ kín các khu dân cư, nhất là khu vực dân di cư tự do, xa trung tâm nên nhiều điểm dân cư, khu vực canh tác của người dân chưa có điện sử dụng.

Trước tình trạng này, nhiều người dân đã bỏ kinh phí đầu tư trạm biến áp, đường dây điện phục vụ sinh hoạt, sản xuất. Phong trào này phát triển mạnh khoảng 5 -10 năm trước, khi các loại cây tiêu, cà phê, trái cây… được giá nên nhiều nông dân ồ ạt mở rộng diện tích canh tác. Các công trình điện do tư nhân đầu tư không chỉ giảm áp lực cho ngành điện mà còn giải quyết nhu cầu thiết thực của người dân trong việc sử dụng điện.

Đơn cử như công trình điện của anh Võ Văn Duẩn tại thôn 8, xã Ea Nam, xây dựng năm 2016, gồm 2 trạm biến áp (dung lượng 250 kVA/trạm), 5 km đường dây trung áp, có đội ngũ kỹ thuật vận hành, tổng kinh phí đầu tư 6 tỷ đồng. Công trình này cấp điện hiệu quả cho 100 hộ dân (trong đó 50 hộ sử dụng mục đích sinh hoạt), diện tích đất canh tác 200 ha của người dân xã Ea Nam (huyện Ea H’leo) và Ea Sin (huyện Krông Búk). Trước đây khi chưa có công trình điện, các hộ dân này phải tự kéo điện từ xã khác về dùng, nên điện yếu, đường dây không bảo đảm an toàn, tổn thất điện năng cao.

Cán bộ Điện lực Ea H’leo kiểm tra một công trình điện do tư nhân đầu tư trên địa bàn huyện Ea H’leo.

Bên cạnh những công trình bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật của ngành điện và mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân, lưới điện hạ thế do tư nhân đầu tư trên địa bàn huyện Ea H’leo cũng bộc lộ những bất cập trong quá trình vận hành, sử dụng. Điều này thể hiện qua kết quả kiểm tra của UBND huyện này đối với 20 chủ đầu tư của 34 trạm biến áp và 1 chủ công tơ bán điện cho 90 hộ. Cụ thể, những hạn chế, bất cập chủ yếu là nhiều công trình có đường dây lùng nhùng, đi thấp sát đất hoặc chạy giữa vườn cây, trụ điện tạm bợ; điện yếu, hao tổn cao, việc tính tiền điện chưa minh bạch và giá cao hơn so với giá quy định.

Về công tác quản lý, vận hành, nhiều công trình được vận hành theo hình thức tự phát, người quản lý không có chuyên môn về điện. Bên cạnh đó, có công trình đưa vào sử dụng nhiều năm, nhưng chủ công trình không sửa chữa, nâng cấp, cải tạo nên lưới điện thường xảy ra sự cố và không an toàn cho người sử dụng. Ngoài ra, người dân sử dụng nguồn điện này để sản xuất cũng không còn mặn mà sử dụng do chất lượng điện kém, giá điện cao, trong khi giá nông sản sụt giảm...

Theo ông Đào Văn Bé, Phó trưởng Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Ea H’leo, việc xã hội hóa, tư nhân tham gia đầu tư lưới điện góp phần phục vụ điện cho người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Tuy nhiên, nhiều công trình hiện đã không còn phát huy hiệu quả, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người dân, một số chủ đầu tư không còn muốn quản lý, vận hành và sẵn sàng bàn giao toàn bộ hệ thống trạm biến áp, đường dây đã xây dựng cho ngành điện mà không đòi hỏi chi phí.

Trước tình trạng này, địa phương sẽ thường xuyên kiểm tra, giám sát, yêu cầu các chủ đầu tư công trình điện công khai minh bạch cách tính giá điện, tổn thất điện năng cho từng hộ sử dụng điện; chấp hành nghiêm các quy định về đầu tư, quản lý các công trình điện tư nhân và sửa chữa, cải tạo các hạng mục không bảo đảm kỹ thuật, an toàn.

Công nhân ngành điện kiểm tra, thay thế đường điện đi qua địa bàn xã Ea H'leo, huyện Ea H'leo.

Điện lực Ea H’leo cho biết, lưới điện do khách hàng đầu tư trên địa bàn huyện có 120 trạm biến áp, tổng dung lượng 30.820 kVA. Với các công trình điện do tư nhân đầu tư, đơn vị thường xuyên giám sát, trường hợp không bảo đảm an toàn sẽ cắt điện để tránh xảy ra sự cố đáng tiếc; đồng thời, thường xuyên theo dõi việc phát sinh phụ tải của các trạm biến áp để kịp thời chấn chỉnh và xử lý khi có sai phạm, tránh quá tải cục bộ, bảo đảm an toàn cho người và thiết bị.

Minh Thông