Đẩy mạnh hợp tác công tư: Giải pháp tập trung nguồn lực cho hoạt động khuyến nông

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, trong 10 năm qua, Việt Nam đã thúc đẩy quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước và khối tư nhân thông qua các nhóm công tác PPP. Tính đến tháng 6-2019, Việt Nam có 10.988 doanh nghiệp (DN) nông nghiệp, trong đó, nhiều DN đã trở thành nòng cốt của chuỗi giá trị nông sản và sản xuất công nghệ cao, phát triển thị trường. Tuy nhiên, theo Ngân hàng Thế giới (WB), tỷ lệ DN tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam hiện còn quá thấp (khoảng 3 – 4%) và hình thức PPP trong nông nghiệp đạt hiệu quả chưa cao.

Mặt khác, các chính sách thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực nông nghiệp đã được ban hành, song vẫn thiếu kênh thông tin để tiếp cận; những chính sách hỗ trợ và ưu đãi chưa thực hiện tốt, chủ yếu là do thiếu nguồn lực, quy trình thủ tục còn phức tạp; nhiều DN sẵn sàng đầu tư nhưng gặp khó khăn trong việc xây dựng vùng nguyên liệu ổn định hoặc tập trung đất đai để mở rộng sản xuất…

Mô hình phát triển cà phê bền vững theo hình thức hợp tác công tư tại xã Ea Tân (huyện Krông Năng).

Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh cho biết, trong chiến lược phát triển nông nghiệp đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, Chính phủ Việt Nam coi nông nghiệp là một mục tiêu quan trọng, đặt nông nghiệp làm động lực cho phát triển bền vững kinh tế - xã hội. Điều đó đòi hỏi ngành phải huy động và sử dụng hiệu quả hơn lượng vốn đầu tư lớn từ Nhà nước và toàn xã hội. Vì vậy, khuyến khích đầu tư tư nhân thông qua cơ chế PPP là một giải pháp hữu hiệu để giải quyết những khó khăn mà ngành Nông nghiệp đang phải đối mặt.

Theo đó, nội dung bản Dự thảo nguyên tắc PPP về hoạt động khuyến nông đặt ra 5 nguyên tắc hợp tác, đó là: Hợp tác, bình đẳng, phát huy vai trò chủ động, tích cực, tự nguyện và trách nghiệm của các bên, phù hợp với pháp luật Việt Nam; Sử dụng nguồn vốn minh bạch, hiệu quả, phù hợp với pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế; Có cơ chế giám sát tài chính chặt chẽ trong quá trình triển khai, theo yêu cầu và thống nhất giữa các bên; Tăng cường công khai minh bạch thông tin; Tạo môi trường thuận lợi tốt nhất để thực hiện các hoạt động PPP, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững. Theo ông Lê Quốc Thanh, việc xây dựng khung PPP sẽ hình thành được một “tuyến cao tốc” trong hợp tác công tư để kéo các DN, đối tác cùng tham gia vào với hệ thống khuyến nông.

Tiếp tục phát huy kết quả sẵn có

Trên thực tế, PPP cũng mới chỉ được áp dụng cho nông nghiệp trong vài năm trở lại đây, nhưng các DN trong dự án PPP đã chủ động tham gia vào công tác khuyến nông và sử dụng những dịch vụ của khuyến nông, bước đầu cũng đã mang lại hiệu quả nhất định. Đơn cử tại Đắk Lắk, Chương trình PPP “Khuyến nông viên gắn với vườn mẫu” trên cây cà phê được triển khai từ năm 2012.

Mục tiêu của chương trình là tập hợp các nông hộ sản xuất cà phê nhỏ lẻ để thành lập những nhóm nông dân nhằm hỗ trợ tập huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật tiên tiến trong canh tác sản xuất cà phê và thông tin thị trường; xây dựng các vườn mẫu, làm điểm trình diễn nơi thực hành hướng dẫn cho nông dân trong nhóm theo phương pháp “nông dân tập huấn nông dân”; hỗ trợ nâng cấp các nhóm đủ mạnh lên thành các hợp tác xã dịch vụ liên kết kết nối thị trường “mua chung, bán chung”.

Đến năm 2017, chương trình đã thành lập được 63 nhóm nông dân, với 3.262 hộ tham gia trên tổng diện tích gần 3.500 ha cà phê; thành lập được 2 hợp tác xã (HTX) là HTX Nguyên Trường Thịnh (huyện Krông Pắc) và HTX Quyết Tiến (huyện Cư M’gar).

Nông dân tham gia dự án theo hình thức hợp tác công tư trên địa bàn huyện Krông Năng được hỗ trợ thiết bị tưới nước tiết kiệm trên cây cà phê.

Ông Phạm Phú Ngọc, Trưởng đại diện Văn phòng Nestlé Việt Nam tại Tây Nguyên cho hay, Nestlé Việt Nam là đơn vị tiên phong tham gia vào PPP từ năm 2010, ở nhiều ngành hàng như cà phê, ca cao, chè, nước uống đóng chai. Đặc biệt, ở ngành hàng cà phê, khi tham gia vào PPP đã tạo được mạng lưới theo chuỗi giá trị để Nestlé Việt Nam dễ dàng thu mua sản phẩm, giảm sự cạnh tranh với doanh nghiệp khác, bảo đảm ổn định đầu ra cho nông dân. Bên cạnh đó, khi tham gia vào PPP, người nông dân sẽ tuân thủ quy trình về sản xuất cà phê bền vững, tạo ra cà phê có chất lượng để Nestlé Việt Nam đưa vào nhà máy sản xuất và xuất khẩu.

Theo ông Ngô Nhân, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk, chương trình PPP là chương trình vận hành có nội dung thiết thực cho người nông dân, tập hợp được những nông dân cốt cán trong vùng tham gia một cách tự nguyện, không ràng buộc. Do đó, trong thời gian tới, cần tiếp tục duy trì các hoạt động mở rộng chương trình PPP, mà cụ thể là Chương trình "Khuyến nông viên gắn với vườn mẫu" cho những vùng chủ lực trồng cà phê trong tỉnh; tiếp tục duy trì, củng cố hoạt động của nhóm trưởng nông dân. Ngoài ra, các mặt hàng khác như cây ăn quả, chăn nuôi, thủy sản... cũng cần có những nguồn lực hỗ trợ nông dân theo chương trình hợp tác công tư.

Minh Thuận