Chuyện ghi ở Bệnh viện Tâm thần tỉnh

Hằng ngày phải dùng đủ mọi biện pháp, từ dỗ dành ngon ngọt đến xoa dịu, vỗ về đối với bệnh nhân, nhưng nhiều lúc vẫn phải “hứng” những lời chửi bới, thậm chí hành hung với mình - đó là chuyện thường ngày của các y, bác sĩ Bệnh viện Tâm thần tỉnh.

Sau cánh cửa Bệnh viện Tâm thần
Một ngày mới trong Bệnh viện Tâm thần tỉnh thường bắt đầu bằng tiếng vỗ đùi phành phạch rồi tiếng gáy Ò…ó…o… của bệnh nhân Nguyễn Văn H. tiếng reng…reng…reng… làm đồng hồ báo thức liên tục của một bệnh nhân khác. Nhiều người mới vừa lục đục dậy đã hát hò lảm nhảm ầm ĩ. Nguyễn Văn H. với vẻ mặt nghiêm trọng vừa nhìn sang bệnh nhân bên cạnh vừa nói: “ Em là con gà tu mấy kiếp mới làm người, còn thằng này nhìn thế chứ nó không phải là người đâu, nó là đồng hồ đấy. Không có em với nó thì cả thế giới tối tăm, mặt trời không lên, mọi người ngủ chả ai thức dậy cả”. “Đồng hồ” ngồi lắc lư như chiếc kim giây không nói không rằng, nhưng miệng mỉm cười khoái chí … Trong góc phòng, Trần Thái B. dúi đầu bắt một bệnh nhân có gương mặt ngô nghê dãi nhớt lòng thòng phải quỳ lạy mình do “Em là Phật tổ tái sinh để cứu nhân độ thế, công việc vất vả lắm vì chúng sinh có chịu nghe em khuyên bảo để tu hành đâu, giờ em phải thuyết pháp giảng đạo đây…. Rồi liên tục những giọng ca mở hết công suất và tiếng nức nở nỉ non của những bệnh nhân khác…

Y, bác sĩ Bệnh viện Tâm thần tỉnh động viên bệnh nhân qua cơn khủng hoảng tinh thần

Bác sĩ Trần Văn Thành, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần tỉnh cho biết: “Ai nhập viện vào đây cũng có tính cách thất thường như hoang tưởng về bản thân, sợ hãi, lo âu … Có bệnh nhân luôn cho mình là nhân vật siêu phàm, xuất chúng. Có bệnh nhân cứ nghĩ mình hèn kém, hoặc luôn bị ai đó rình mò theo dõi để hãm hại… Bình thường họ lành như đất hoặc ngô nghê, thế nhưng khi bị kích động lên cơn lập tức trở thành mối nguy cho những người xung quanh, kể cả y bác sĩ đang trực tiếp phục vụ chăm sóc”. Bệnh nhân tâm thần giống như người say, chẳng ai chịu nhận mình bị bệnh nên luôn chống đối, phản ứng gây hậu quả khó lường. Bác sĩ bị chửi mắng, rượt đuổi, bị hành hung là chuyện thường ngày. Có lần nhân lúc nhóm thợ đang sơn lại tường bệnh viện không chú ý, một bệnh nhân lấy can xăng tưới ướt đẫm toàn thân, tay cầm quẹt, tay cầm cây sắt có ý định biến mình thành ngọn đuốc sống. Bác sĩ Nguyễn Thanh Tịnh, Phó giám đốc Bệnh viện hốt hoảng chạy đến ôm cứng mặc cho bệnh nhân vùng vẫy, cầm gậy sắt vụt liên tục vào người. Khi bảo vệ chạy đến tiếp ứng thì bác sĩ Tịnh đã bị gãy tay, thương tích đầy người, phải đi cấp cứu. Đó chỉ là một trong muôn vàn trường hợp xảy ra ở đây, có bác sĩ phải mang thương tật cả đời nhưng chỉ được coi là tai nạn lao động. Với những bệnh nhân bình thường, bác sĩ có thể kiện họ ra tòa vì tội đe dọa, xúc phạm thân thể, nhân phẩm, danh dự đằng này thủ phạm toàn là người mất trí thì kiện ai?

Cần nhất chữ tâm

Bác sĩ H’Briu Niê, Trưởng khoa Khám vào nghề hơn 10 năm cho biết, chị chẳng nhớ mình bao nhiêu lần bị bệnh nhân hắt cơm cháo vào mặt, thậm chí cả đồ phóng uế. Có lần chị đang thay đồ cho bệnh nhân thì bất ngờ người bệnh trở chứng đạp cho té ngửa với lý do không thích mặc đồ nữa mà vẫn phải nén đau, ngon ngọt dỗ bệnh nhân mặc đồ vào. Đặc biệt bệnh nhân tâm thần rất lười tắm rửa, nhất là vào mùa lạnh, nên việc nhắc nhở bệnh nhân đi tắm là cả một vấn đề nan giải. Thuyết phục được rồi, họ đi vào nhà tắm đứng lỳ một góc, chả chịu tắm cũng chả chịu ra, thế là đành ra tay tắm cho bệnh nhân “ từ A đến Z”. Có những nhân viên chưa lập gia đình, thậm chí người yêu cũng chưa có lúc đầu rất ngại ngùng nhất là với bệnh nhân trẻ khác giới, nhưng rồi dần dần cũng quen. Có nhiều bệnh nhân khi y bác sĩ đang tắm rửa hay đang khám bệnh bỗng nhiên trở chứng, rượt đuổi bác sĩ chạy vòng vòng. Vì thế, Bệnh viện Tâm thần có quy định là nhân viên không được vào khu vực bệnh nhân một mình và nếu là nhân viên nữ thì phải có nhân viên nam đi kèm để bảo vệ. Với bệnh nhân tâm thần, sự ngọt ngào dỗ dành để họ đỡ căng thẳng thần kinh là điều vô cùng cần thiết, nhưng đôi khi kéo theo bao hệ lụy. Như trường hợp bệnh nhân Vương Thái H. không cho hộ lý Y. chăm sóc bệnh nhân khác vì như thế là … phụ tình, không chung thủy với H. Một bác sĩ cho biết “ Khi bệnh nhân bày tỏ tình cảm, cần dùng lời lẽ ngon ngọt để tháo gỡ, nếu phản ứng không khéo, không những bác sĩ rơi vào tình thế nguy hiểm khôn lường mà bệnh tình bệnh nhân càng trở nên phức tạp”.

Mỗi khi bệnh nhân tâm thần lên cơn cần rất nhiều nhân viên cùng chăm sóc

Không chỉ vất vả trong công việc, cán bộ nhân viên Bệnh viện Tâm thần còn phải đối đầu với áp lực từ người thân và định kiến xã hội. Bản thân họ khi quyết định nhận việc cũng luôn bị gia đình, bạn bè can ngăn vì sợ khổ, sợ bị hành hung, sợ bị tâm thần ảnh hưởng. Bác sĩ làm việc trong Bệnh viện Tâm thần rất ít khi được nhận một bó hoa hay lời chúc mừng từ người bệnh hoặc thân nhân. Hơn 30 năm trong nghề, bác sĩ Nguyễn Thanh Tịnh vẫn nhớ như in chuyện một cô giáo ở huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh bị tâm thần sau khi chứng kiến cảnh Khơ me đỏ xốc lưỡi lê vào bụng các cháu học mẫu giáo và hãm hiếp đồng nghiệp của mình. Nhờ được điều trị bằng phương pháp Đông miên nhân tạo, bệnh nhân đã được phục hồi và hàng năm luôn nhắn tin chúc mừng ông nhân Ngày Thầy thuốc Việt Nam. Đây cũng là trường hợp hiếm hoi bởi chả mấy bệnh nhân tâm thần nhớ ngày này.

Những khó khăn vất vả nói trên chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, phải thực sự chứng kiến, cùng chung sống trong “thế giới điên loạn” mới thấu hiểu, chia sẻ nỗi cơ cực của các y bác sĩ, nhân viên nơi đây. Càng cảm phục hơn khi họ vẫn gắn bó với nghề, người mới vào thì kiên nhẫn học hỏi trau dồi hết lòng phục vụ bệnh nhân, đóng đủ vai khi là thầy thuốc đa khoa, khi là chuyên gia tư vấn tâm lý, khi là nhạc sĩ, ca sĩ, hoặc là thợ hớt tóc, cắt móng tay cho bệnh nhân…  Niềm vui an ủi họ, là được chứng kiến bệnh nhân hồi phục trở về hòa nhập với cộng đồng.

Tuấn Anh