Cô trò cùng đam mê lan rừng

Hằng ngày nhìn những nhánh lan rừng có giá trị thẩm mỹ, giá trị dược liệu được gùi bán trên các tuyến phố Buôn Ma Thuột để bán cho người dân và du khách tham quan, hai em học sinh Hồ Trúc Linh (lớp 12) và Trần Quốc Cường (lớp 11) Trường THPT Lê Quý Đôn không khỏi xót xa.

“Với cách khai thác tận diệt lan rừng như hiện nay chắc chắn không lâu nữa một số loại lan rừng sẽ vắng bóng ở núi rừng Tây Nguyên”, Trúc Linh và Quốc Cường trăn trở. Sau khi tìm hiểu thực tế, nguồn tài liệu trên Internet, Trúc Linh, Quốc Cường đến gặp cô giáo Nguyễn Thị Xuân Hương, Phó Hiệu trưởng nhà trường xin thực hiện đề tài nghiên cứu về lan rừng.

“Nếu như trước đây, giáo viên thường gợi mở đề tài để học sinh tham gia Cuộc thi Khoa học - Kỹ thuật dành cho học sinh trung học do Sở GD - ĐT phát động, còn lần này hai em chủ động gặp mình trình bày ý tưởng và mong muốn được hướng dẫn. Ba cô trò chung niềm đam mê lan rừng, có chung sự trăn trở trước nguy cơ lan rừng bị cạn kiệt, chúng tôi quyết tâm thực hiện dự án Nghiên cứu phương pháp nhân giống in vitro và chăm sóc cây con ex vitro của loại lan rừng Giả hạc Easo ghép trên gốc cây cà phê già cỗi”, cô giáo Xuân Hương chia sẻ.

Hai em Trúc Linh - Quốc Cường cùng cô giáo hướng dẫn thực hiện dự án nghiên cứu về lan rừng.

Em Trúc Linh trò chuyện, tỉnh Đắk Lắk có diện tích rừng lớn, nhiều vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, tuy nhiên những năm gần đây nạn phá rừng làm nương rẫy và khai thác gỗ đã làm cho diện tích rừng ngày càng thu hẹp, kéo theo đó sự đa dạng của rừng cũng mất đi, nhiều loài động thực vật bị đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Ngoài những tác động trên, để đáp ứng nhu cầu của người chơi hoa lan, nhiều người đã vào rừng săn lùng lan rừng mang đi bán. Việc khai thác lan rừng ồ ạt khiến nhiều loại hoa lan đẹp và quý hiếm có nguồn gốc từ thiên nhiên đang dần mất đi. Để bảo tồn, phát triển các loài lan rừng quý hiếm này, không còn cách nào khác là phải nhân giống và nuôi trồng chúng ở quy mô lớn.

“Thay vì nhân giống lan bằng thân chúng em quyết định nhân giống bằng hạt trong ống nghiệm. Phương pháp này sẽ cho ra một số lượng cây giống nhiều và ít bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, khó khăn nhất là việc chuyển cây con từ giai đoạn trong bình nuôi cấy sang giai đoạn vườn ươm là hết sức khó khăn với tỷ lệ cây sống thấp và cây con phát triển không đồng đều. Vẫn biết việc bảo tồn những loài lan quý hiếm trong môi trường tự nhiên là khó khăn, tụi em vẫn thứ sức", Trúc Linh và Quốc Cường quả quyết.

Lan rừng Giả hạc Easo ghép trên gốc cây cà phê già cỗi.

Hơn 6 tháng (từ tháng 5 đến tháng 12-2018) ba cô trò miệt mài ở phòng thí nghiệm của Trường Đại học Tây Nguyên, ở vườn lan của gia đình để nghiên cứu. Qua nhiều lần thí nghiệm, những mầm non bé tí xíu xanh non mơn mởn của giống hoa lan rừng Giả hạc Easo dần hình thành trong ống nghiệm, cô trò vỡ òa trong vui sướng. “Chúng giống như đàn con thương yêu đang đón nắng mai!”, em Trúc Linh thốt lên.

Sau khi nghiên cứu thành công quy trình nhân giống in vitro hoa lan Giả Hạc Easo từ hạt, nhóm tác giả thực hiện dự án lại nảy sinh ra một ý tưởng khác - đó là xây dựng mô hình trồng hoa lan rừng trên gốc cây cà phê. Em Quốc Cường hào hứng nói: “Hiện nay, vùng Tây Nguyên nói chung đang đẩy mạnh việc tái canh cà phê, những gốc cây cà phê già cỗi bị nhổ bỏ rất nhiều. Những gốc cà phê này sẽ được tăng giá trị lên gấp nhiều lần nếu được sử dụng trong nuôi trồng hoa lan rừng”.

Ba cô trò thử đính hoa lan Giả Hạc Easo vào gốc cà phê già cỗi, kết quả cho ra nhiều dáng đẹp, được Ban Giám khảo và thầy cô giáo đánh giá cao tại Cuộc thi Khoa học - Kỹ thuật các cấp dành cho học sinh trung học năm học 2018 - 2019. Dự án Nghiên cứu phương pháp nhân giống in vitro và chăm sóc cây con ex vitro của loại lan rừng Giả hạc Easo ghép trên gốc cây cà phê già cỗi” vinh dự nhận giải của hai nhà tài trợ tại Cuộc thi Khoa học - Kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp quốc gia năm học 2018 - 2019 tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh mới đây. Em Hồ Trúc Linh được Trường Đại học Duy Tân (Đà Nẵng) tuyển thẳng vào đại học.

Nguyên Hoa